Δυστυχώς, τουλάχιστον στο προσχέδιο του κρατικού Προϋπολογισμού για το 2024, δεν αναλαμβάνεται δέσμευση ξεχωριστού προϋπολογισμού για τις φυσικές καταστροφές αν και ο Κωστής Χατζηδάκης φρόντισε να υπάρξει διακριτή αναφορά. Η αναφορά είναι ενδιαφέρουσα γιατί αποκαλύπτει κάτι που δεν είχε καταγραφεί: διπλασιάζεται, στα 600 εκατ. ευρώ εντός του Προγράμματος Δημοσίων το ποσό που θα κατευθυνθεί «για να καλυφθούν τόσο οι υπόλοιπες αποζημιώσεις της τρέχουσας καταστροφής αλλά και πιθανές μελλοντικές καταστροφές τα επόμενα έτη».
Ήδη όμως ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη συγκρότηση ειδικής επιτροπής για τη μελέτη του συνολικού ζητήματος, πράγμα λογικό αφού κατέστη απολύτως σαφές ότι θα χρειαστούν συνταρακτικές αποφάσεις, μεταξύ των οποίων η μετακόμιση πληθυσμών, με εγκατάλειψη οικισμών και ο αναπροσανατολισμός της τοπικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Είναι επομένως αναμενόμενο ότι θα χρειαστεί ειδικό και διακριτό πρόγραμμα, όπως δείχνει άλλωστε και το πρόγραμμα Θεσσαλίας που περνά στην κεντρική κυβέρνηση όλες τις σχετικές ενέργειες.
Συνδεδεμένο με αυτό το ξαφνικό και πολύ δύσκολο έργο βρίσκεται το σημαντικότερο ίσως θέμα με τον επόμενο προϋπολογισμό: το στοίχημα μείωσης της φοροδιαφυγής. Το πρόβλημα είναι γνωστό σ’ αυτή τη χώρα πριν ακόμη φτιάξουμε κράτος. Αυτή τη φορά όμως συνδέεται απολύτως με τη δυνατότητα του δημοσίου να κάνει κάτι περισσότερο, κάτι παραπάνω, από όσα θα δεσμευτεί με την οριστική έγκριση του Προϋπολογισμού στα τέλη του έτους.
Η κυβέρνηση λέει ότι σκοπεύει να βρει περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια με την επιτυχημένη είσπραξη φόρων που χάνονται στη μαύρη οικονομία. Σε αναλογία με το μέγεθος της διαφυγής, το ποσό των 2 δισεκ. δεν είναι όσο φαίνεται μεγάλο. Τα έκτακτα γεγονότα, όπως η ενεργειακή ακρίβεια και οι καταστροφές απορρόφησαν και θα απορροφήσουν πάνω από 4 δισεκατομμύρια αθροιστικά.
Η κυβέρνηση, με την πολύτιμη συμβολή της ΑΑΔΕ του Γιώργου Πιτσιλή, ελπίζει ότι η επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και η μεγαλύτερη απαγόρευση συναλλαγών με μετρητά, όπως θα ισχύσει (επιτέλους!) στην απόκτηση ακινήτων θα έχουν αποτέλεσμα. Πιστεύουν, για παράδειγμα, ότι το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ», δηλαδή το ποσοστό του συγκεκριμένου φόρου συναλλαγών που χάνεται επειδή πάμπολλες δουλειές γίνονται «χωρίς ΦΠΑ» ή, ακόμη χειρότερα, ο επιχειρηματίας εισπράττει τον φόρο αλλά τον βάζει στην τσέπη μπορεί να μειωθεί δραστικά. Συγκεκριμένα ενώ το 2019 το κράτος έχανε 23 ευρώ ΦΠΑ σε κάθε 100 που θεωρητικά έπρεπε να μαζέψει, σύμφωνα με την τακτική μελέτη της Ευρ. Επιτροπής, το υπουργείο υπολογίζει ότι η αναλογία αυτή έχει πέσει στο 15% και βάζει στόχο να την πάει στο 9%, που είναι το μέσο επίπεδο στην Ευρώπη, το 2026.
Πώς όμως συνδέεται η είσπραξη «όλου του ΦΠΑ» με τις καταστροφές; Αν το κράτος δεν πάρει τον διαφεύγοντα ΦΠΑ θα χρειαστεί να βάλει τα χρήματα που χρειάζονται για την αποκατάσταση των καταστροφών και την ενίσχυση των κατεστραμμένων συμπολιτών από το μεγάλο πυθάρι. Άρα, θα λείψουν από άλλες «πρωτοβουλίες» στις οποίες έχει πλέον εθιστεί ο κυβερνητικός μηχανισμός κάθε φορά που αντιμετωπίζει μια κρίση και, δυστυχώς, είναι πρακτικώς σίγουρο ότι κάποια θα εμφανιστεί, όπως δείχνει ο απερίγραπτος τραγέλαφος με τη στέγη του ΟΑΚΑ. Να δανειστεί, όπως το έκανε με την πανδημία, αποκλείεται. Με δύο λόγια, η «σύλληψη» της φοροδιαφυγής είναι πλέον ζήτημα υψηλής πολιτικής προτεραιότητας. Μπορεί, γι' αυτό τον λόγο, αυτή τη φορά, να γίνει κάτι. Βεβαίως, οι χαμένοι θα είναι ξανά οι «καλοί» φορολογούμενοι, που θα μπορούσαν να ελπίζουν, αφού μάλιστα το 2026 είναι και οι επόμενες εκλογές, ότι η πάταξη της φοροδιαφυγής θα προσέφερε «πάτημα» για κάποια μείωση φόρου.
