Η ΕΕ θα βρει ξανά έναν σύμμαχο και εταίρο στις ΗΠΑ μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία της χώρας, όμως οι Ευρωπαίοι δεν θα πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις: η Ουάσινγκτον δεν θα ξαναγίνει ο αστυνόμος του κόσμου, ούτε ο μεγάλος προστάτης του ΝΑΤΟ, επισημαίνουν διάφοροι ηγέτες και αναλυτές.
Θα χρειαστεί «να ξαναχτίσουμε την εταιρική μας σχέση». Έτσι, συνόψισε το διακύβευμα ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ χθες Σάββατο στο συγχαρητήριο μήνυμά του προς τον Μπάιντεν.
Η πολιτική και στρατιωτική αποδέσμευση των ΗΠΑ σχεδόν παντού στον κόσμο ξεκίνησε από την προεδρία Μπαράκ Ομπάμα, όταν ο Τζο Μπάιντεν ήταν αντιπρόεδρος. Την πολιτική αυτή συνέχισε ο Ντόναλντ Τραμπ, πιο απότομα όμως, προκαλώντας ένταση με την ΕΕ, την οποία ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος αντιμετώπιζε εχθρικά.
Ο Τζο Μπάιντεν μπορεί να το αλλάξει αυτό; Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ αμφιβάλει: «Δεν μπορεί να αλλάξει την προσέγγιση της Ουάσινγκτον στα διεθνή ζητήματα», υποστηρίζει.
Εξάλλου, σε περίπτωση που οι Ρεπουμπλικάνοι διατηρήσουν την πλειοψηφία τους στη Γερουσία, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα «είναι ένα φυλακισμένο καναρίνι», σχολιάζει η Νάταλι Τότσι, διευθύντρια του Instituto Affari Internazionali.
«Οι ΗΠΑ θα παραμείνουν κλεισμένες στον εαυτό τους», σημειώνει από την πλευρά του ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας Μάρκους Κάιμ. «Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να μάθουν να ζουν χωρίς την αμερικανική ηγεσία», καταλήγει ο Στεμπαστιάν Μαγιάρ, διευθυντής του Institut Jacques Delors.
«Δύσκολο ξύπνημα»
Τα πράγματα ενδέχεται να γίνουν πιο εύκολα, όμως «δεν πρέπει να αναμένουμε μια ριζική αλλαγή», προειδοποιεί το περιβάλλον των προέδρων των ευρωπαϊκών θεσμών.
«Το να πιστεύουμε σε μια επιστροφή στη χρυσή εποχή των διατλαντικών σχέσεων, σημαίνει ότι αγνοούμε την εξέλιξη των ΗΠΑ και το διεθνές πλαίσιο», υπογραμμίζει ο Γάλλος ευρωβουλευτής Αρνό Ντανζάν, ειδικός σε θέματα Άμυνας, προβλέποντας «ένα δύσκολο ξύπνημα» μετά τη σύντομη ευφορία.
Η ΕΕ θα πρέπει να επιδιώξει και να ενισχύσει «τη στρατηγική της αυτονομία» για την οικονομία της και την ασφάλειά της, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, σημειώνουν διπλωμάτες και πολιτικοί επιστήμονες.
Όμως δεν είναι όλα ζοφερά. «Η σχέση θα γίνει πιο προβλέψιμη και πιο εποικοδομητική στο εμπόριο, το ΝΑΤΟ, το Ιράν, τη Μέση Ανατολή, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αν οι ΗΠΑ επιστρέψουν στη Συμφωνία του Παρισιού», εκτιμά ο Μουζτάμπα Ράχμαν διευθυντής του Eurasia Group Europe.
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ διαβεβαιώνει για την επιθυμία του να επαναφέρει τη χώρα του στη Συμφωνία του Παρισιού, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Εκτόνωση αναμένεται επίσης στις εμπορικές σχέσεις, όπου η Ουάσινγκτον είχε δημιουργήσει πολλούς εχθρούς.
Προς «τη στρατηγική αυτονομία»;
«Ο Τζο Μπάιντεν δεν θα αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα και τον Ειρηνικό, αλλά ούτε σε ό,τι αφορά τους «ατελείωτους» πολέμους και την επιστροφή των αμερικανικών στρατευμάτων στην πατρίδα τους, διότι είναι δημοφιλή θέματα στις ΗΠΑ», εξηγεί η Νικόλ Κένιγκ, ειδική σε θέματα Άμυνας στο ινστιτούτο Delors με έδρα το Βερολίνο.
Οι μονομερείς αποφάσεις του Τραμπ και απέχθειά του προς ορισμένους ηγέτες, μέλη του ΝΑΤΟ, δημιούργησαν ένταση στο εσωτερικό της Συμμαχίας. Ο Νορβηγός γενικός γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ –ο οποίος έχει αναλωθεί πολύ «να ηρεμήσει τον Τραμπ»- χαιρέτισε αμέσως στο πρόσωπο του Μπάιντεν «έναν ισχυρό υποστηρικτή της Συμμαχίας».
Εντούτοις η Ουάσινγκτον αναμένεται να επικεντρωθεί στα αμερικανικά συμφέροντα, εκτιμά ο Κάιμ: «Θα είναι άβολο για τους Ευρωπαίους», επισημαίνει.
«Η ψευδαίσθηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας πρέπει να τερματιστεί: οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον κρίσιμο ρόλο της Αμερικής ως πάροχο ασφάλειας», επιβεβαιώνει η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Ανεγκρέτ Κραμπ- Κάρενμπάουερ, μέλος των Χριστιανοδημοκρατών της καγκελαρίου Μέρκελ, σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στο Politιco Europe.
«Δεν θα ζήσουμε ποτέ στον παλαιό κόσμο, σε αυτόν μιας συστηματικής προστασίας και καλοσύνης των ΗΠΑ», απαντά αντίστοιχα ο Κλεμέν Μπον υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για Ευρωπαϊκά Ζητήματα, στενός συνεργάτης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.
Ωστόσο, ένα ενδιάμεσο σενάριο ενδέχεται να προκύψει: «Ο Τζο Μπάιντεν θα προτείνει ένα είδος γεωγραφικού διαχωρισμού του έργου, με τους Ευρωπαίους να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες για την ασφάλεια και τη σταθερότητα των γειτόνων τους, προκειμένου οι ΗΠΑ να μπορέσουν να εμπλακούν περισσότερο στην Ασία», εκτιμά ο Κάιμ.
