Του Απόστολου Σκουμπούρη
Τα 7-8 χρόνια της χρεοκοπίας και των μνημονίων, έχουν αλλάξει εκ βάθρων και την κουλτούρα του ελληνικού επιχειρείν, που πλέον κινείται σε σαφώς πιο συμπαγή πρότυπα, μακριά από «τυφλές» δανειοδοτήσεις, μεγαλοστομίες του τίποτα και επεκτάσεις... μακέτας, πολλές εκ των οποίων, έμεναν στα χαρτιά.
Τον αρχικό αιφνιδιασμό και το σοκ της πτώχευσης της χώρας το 2010, ακολούθησε το σταδιακό κλείσιμο της στρόφιγγας δανεισμού από τις τράπεζες, οδηγώντας προ τετελεσμένου και σε μια νέα νομοτέλεια τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Μετά από δυόμιση περίπου δεκαετίες αθρόου δανεισμού, οι επιχειρήσεις οδηγήθηκαν στο πλήρες αδιέξοδο, ενώ – επίσης για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες – οι πολιτικές φιλίες και οι κομματικές σχέσεις, έπαψαν να είναι διαβατήριο εξασφάλισης (ενός ακόμη) δανείου...
Πρόκειται για μια σχεδόν αναγκαστική αλλαγή κουλτούρας που έλαβε χώρα όλα τα προηγούμενα χρόνια, και αυτό είναι το κέρδος και η... προίκα της κρίσης. Πλέον, οι επιχειρήσεις έχουν επιστρέψει στην πραγματικότητα, κάθε αναπτυξιακή κίνηση δε γίνεται ιδεαλιστικά και... μαξιμαλιστικά έχοντας ως ομπρέλα και μαξιλάρι τις τράπεζες, αλλά γίνεται με οικονομοτεχνικά κριτήρια και μελέτη.
Οι επιχειρήσεις, μπροστά στο αδιέξοδο, είχαν δύο δρόμους. Ή να αλλάξουν, ή να... βουλιάξουν. Πολλές επιχειρήσεις - δυστυχώς - τόσο εισηγμένες όσο και μη, δεν τα κατάφεραν. Η επταετής κρίση έχει φέρει πρωτοφανές ολοκαύτωμα. Χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει μέσα στα χρόνια της κρίσης, ενώ δεκάδες είναι και οι εισηγμένες στο Χ.Α. εταιρείες που δεν τα κατάφεραν. Ανήκαν στην κατηγορία που η κρίση τις έπιασε «γυμνές», χωρίς θωράκιση και υπερδανεισμένες.
Όμως, στον αντίποδα, μέσα σ'' αυτόν τον πραγματικό... πόλεμο και σε εντελώς αφιλόξενο επενδυτικό, επιχειρηματικό και καταναλωτικό τοπίο, δεκάδες εταιρείες πέρασαν μέσα από το καθαρτήριο! Συμμάζεμα, περικοπές, ρευστοποιήσεις παγίων ή θυγατρικών, αναπροσαρμογή αποτίμησης (φουσκωμένων) αποθεμάτων, αλλαγή επιχειρηματικών πλάνων, νέα ανταγωνιστικά προϊόντα ή υπηρεσίες, εκσυγχρονισμός παραγωγής.
Όλα αυτά, έχουν κοινό παρανομαστή: Την αλλαγή κουλτούρας του ελληνικού επιχειρείν που από ένα μοντέλο κρατικοδίαιτης «εξυπηρέτησης», εξάρτησης και διευκόλυνσης, οδηγήθηκε στη στυγνή νομοτέλεια της πραγματικής οικονομίας και στην αρένα της αγοράς.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσα από την κρίση «βγαίνουν» - όσες έχουν αντέξει – πολύ πιο θωρακισμένες, πιο συμπαγείς, πιο ορθολογικές, πιο ανθεκτικές και – κυρίως – έτοιμες να καρπωθούν το όποιο ενδεχόμενο βελτίωσης του ρίσκου χώρας.
Ο... άθλος του ελληνικού επιχειρείν
Η επίδοση των εισηγμένων εταιρειών το 2016 αποκτά ξεχωριστή σημασία διότι επιτεύχθηκε σε μια από τις πιο εχθρικές οικονομικές συγκυρίες στην Ελλάδα. Σε μια χώρα που έτσι κι αλλιώς έχει πολεμηθεί και πολεμάται η επιχειρηματικότητα, με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο.
Πρόκειται για ένα φορολογικό ναρκοπέδιο! Οι βασικοί φορολογικοί συντελεστές για ΦΠΑ, εταιρικό φόρο και φόρο μερισμάτων στην Ελλάδα το 2016 ήταν 24%, 29% και 15% αντίστοιχα, αποτελώντας το χειρότερο φορολογικό «κοκτέιλ» που έχει επιβληθεί σε ανώνυμες εταιρείες από το 2000 και μετά.
Σε μια συγκυρία ανύπαρκτης δυνατότητας δανεισμού από τις τράπεζες, χωρίς δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων μέσω ΑΜΚ και με τη ρευστότητα σε εξαφάνιση, οι επιχειρήσεις πάλεψαν με συμπληγάδες.
Αν συνυπολογιστούν οι άλλοι ειδικοί φόροι (π.χ. ΟΠΑΠ, Α.Ε.Ε.Α.Π.), οι αυξημένες προκαταβολές φόρων για την επόμενη χρήση και οι περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων τότε η επίδοση του 2016 των εισηγμένων εταιριών ισοδυναμεί με ένα μικρό άθλο.
Το γύρισμα του 2016
Είναι λοιπόν ευτύχημα, το γεγονός ότι μέσα στην κρίση, μέσα στη μαυρίλα, η χρήση του 2016 ήταν η καλύτερη από πλευράς αποτελεσμάτων για τις εισηγμένες εταιρείες στο ελληνικό χρηματιστήριο τα τελευταία έξι χρόνια!
Βεβαίως, η σύγκριση του 2016 γίνεται με την αμέσως προηγούμενη χρήση που ήταν το 2015, ένα έτος «χτυπημένο» από παντού, με δύο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα, με κλείσιμο τραπεζών για τρεις εβδομάδες και κληρονομιά capital controls.
Όμως, σε κάθε περίπτωση, σημειολογικά και ουσιαστικά, η βελτίωση του 2016 λέει πολλά, κυρίως γιατί έχει και πολλά ποιοτικά στοιχεία. Μετά από μια οκταετία, οι κερδοφόρες εταιρείες του Χ.Α. έγιναν περισσότερες από τις ζημιογόνες και παράλληλα εμφάνισαν θετικό αποτέλεσμα στο σύνολο της τελικής γραμμής. Αυτό είναι το συμπέρασμα του υπευθύνου ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακής Μάνου Χατζηδάκη μετά από την ενδελεχή μελέτη 193 ισολογισμών.
Ο κύκλος εργασιών των 193 εταιρειών έφτασε στα 62,889 δισ. ευρώ, τα λειτουργικά κέρδη στα 8,54 δισ. ευρώ (+4,8%), ενώ σε επίπεδο καθαρής κερδοφορίας καταγράφεται άνοδος 114,3% στο 1,009 δισ. ευρώ.
Από τις 101 κερδοφόρες επιχειρήσεις, 41 αύξησαν τα κέρδη τους, 33 υπέστησαν μείωση και 27 επέστρεψαν σε κέρδη από ζημίες. Από τις 92 ζημιογόνες εταιρείες, οι 25 αύξησαν τις ζημίες τους, 57 τις μείωσαν ενώ 10 επιχειρήσεις γύρισαν από κέρδη σε ζημιές.
Η αλλαγή επί το θετικότερο του σκηνικού, δεν εμφανίστηκε ξαφνικά, αλλά είναι αποτέλεσμα του μεγάλου ξεκαθαρίσματος, καθώς δεκάδες εισηγμένες αυτή την 7ετία είτε αποχώρησαν από την αγορά, είτε χρεοκόπησαν, είτε είναι σε πλήρη υπολειτουργία.
Πάντως, όπως σημειώνει ο αναλυτής, τα αποτελέσματα των εισηγμένων πάντα είχαν συσχέτιση με την πορεία του ΑΕΠ της χώρας, το οποίο έδειξε σταθεροποίηση το 2016.
Κύρια χαρακτηριστικά
Στα κύρια συμπεράσματα είναι ότι οι επιχειρήσεις με το πιο εξωστρεφές προφίλ, διεθνοποιημένες, με καλό management και διείσδυση στο χώρο του τουρισμού, έχουν, συνήθως, διαχρονικά τα καλύτερα αποτελέσματα.
Η λειτουργική κερδοφορία είναι αυξημένη κατά 14,3% αντανακλώντας βελτίωση στα οργανικά περιθώρια τα οποία διαμορφώθηκαν σε 13,59% (από 11,69% το 2015) εμφανίζοντας το υψηλότερο ποσοστό που έχει παρατηρηθεί σε επίπεδο χρήσης από το 2007.
Ποιοι όμιλοι ξεχώρισαν
Όμιλοι με υπολογίσιμο μέγεθος που ξεχώρισαν για τις επιδόσεις τους σε κερδοφορία και ταμιακές ροές ήταν οι Ελληνικά Πετρέλαια και Motor Oil (που είχαν την ιστορικά υψηλότερη κερδοφορία όλων των εποχών συνολικά 600 εκατ. ευρώ), καθώς επίσης οι Coca Cola HBC, Folli Follie Group και ΓΕΚ Τέρνα.
Καλές επιδόσεις είχαν επίσης όμιλοι όπως ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Καρέλιας, Τέρνα Ενεργειακή, ΕΛΤΕΧ Άνεμος, ενώ οι Aegean Airlines, Πλαίσιο και Intralot έκαναν ντεμαράζ στο 2ο εξάμηνο βελτιώνοντας όλη την εικόνα του έτους.
Στο μεσαίο χώρο, ξεχώρισαν για τις ποιοτικές οικονομικές τους επιδόσεις εταιρείες όπως Σαράντης, Πλαστικά Θράκης, Quest Συμμετοχών (με πολλά έκτακτα), Autohellas και Ευρωπαϊκή Πίστη.
Στις μικρότερες αποτιμήσεις, ξεχώρισαν επιχειρήσεις όπως MLS, Ελτον, Καράτζης, Κυριακίδης, Κρι-Κρι, Κανάκης, Flexopack, Πετρόπουλος, Κλουκίνας, Νάκας, AS Company και ΙΑΣΩ.
Αρνητικές εκπλήξεις
Χαμηλότερα των προσδοκιών ή και αρνητικές εκπλήξεις ήταν τα μεγέθη εταιρειών όπως Ελλάκτωρ, J&P Άβαξ, Frigoglass, Forthnet, Euromedica, Καραμολέγκος, Creta Farm, Ελγέκα, Κρεκα, Βιοτέρ, Ακρίτας και Σπύρου.
