«Μετά από χρόνια λιτότητας και δομικών μεταρρυθμίσεων, μια νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα επιχείρησε να επαναδιαπραγματευτεί το πρόγραμμα διάσωσης το 2015, αφήνοντας τις ελληνικές τράπεζες στο έλεος του μηχανισμού ELA της ΕΚΤ. Κάτι που επέτρεψε στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να πιέσει τις ελληνικές τράπεζες, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των διεθνών πιστωτών, προκαλώντας πιθανώς μια μη συντεταγμένη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ».
Αυτά σχολιάζει η Διεθνής Διαφάνεια, σε έκθεσή της για την «Ανεξαρτησία και Λογοδοσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας», με ημερομηνία 28 Μαρτίου 2017, η οποία θα παρουσιαστεί σήμερα, παρουσία (μεταξύ άλλων) και του μέλους του Δ.Σ. της ΕΚΤ, Benoit C?ure.
Ως πιστωτής έσχατης ανάγκης, η ΕΚΤ σταμάτησε να δέχεται ελληνικά κρατικά ομόλογα ως εγγυήσεις, υποχρεώνοντας τις ελληνικές τράπεζες να δανείζονται από την Τράπεζα της Ελλάδος μέσω του μηχανισμού ELA. Από τη στιγμή που τα ανώτατα όρια δανεισμού μέσω ELA καθορίζονται από το Δ.Σ. της ΕΚΤ, η τελευταία μπόρεσε να ασκήσει σημαντικές πιέσεις στην ελληνική κυβέρνηση, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές.
Κάτι τέτοιο μπορεί να ξανασυμβεί, προειδοποιεί η Διεθνής Διαφάνεια, εστιάζοντας στην αύξηση του ELA τον Φεβρουάριο του 2017, στον απόηχο μίας ακόμη αντιπαράθεσης μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της για την αξιολόγηση του προγράμματος.
«Το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επανειλημμένα βρίσκεται σε καταστάσεις κατά τις οποίες μπορεί να επιταχύνει την άτακτη έξοδο μίας χώρας-μέλους από την Ευρωζώνη υποδεικνύει τις θεμελιώδεις διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρωζώνης», τονίζει η Διεθνής Διαφάνεια.
Σύμφωνα με την έκθεση, το παράδειγμα της Ελλάδας το 2015, όταν οι ελληνικές τράπεζες αφέθηκαν στο... έλεος του ELA, ως αποτέλεσμα της διαπραγματευτικής τακτικής της κυβέρνησης, δείχνει ότι αυτό το είδος σφετερισμού από πλευράς ΕΚΤ, είναι δομημένο στη θεμελιώδη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης, δίνοντας τη δυνατότητα στην ΕΚΤ να χρησιμοποιήσει την εξουσία που ασκεί στη νομισματική πολιτική για να ασκήσει πίεση στις κυβερνήσεις χωρών-μελών.
«Και αυτό μπορεί να ξανασυμβεί. Όχι μόνο οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να δανείζονται από τον ELA, αλλά η χρήση του αυξήθηκε τον Φεβρουάριο του 2017 μετά από μία περίοδο σχετικής ηρεμίας, στο πλαίσιο μίας ακόμη αντιπαράθεσης μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της για το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης».
Πολιτικές παρεμβάσεις στην υπόθεση της Attica Bank
Σε άλλο σημείο της έκθεσης, αναφέρεται την υπόθεση της Attica Bank, ως παράδειγμα πολιτικών παρεμβάσεων στο έργο των εθνικών κεντρικών τραπεζών. Ακολουθεί το σχετικό απόσπασμα:
«Στην Ελλάδα, η υπόθεση εξελίχθηκε γύρω από το διορισμό του νέου διευθύνοντος συμβούλου στην πέμπτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, την Attica Bank, και την προσπάθεια της κυβέρνησης να αποτρέψει το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας από την εκλογή του Θεόδωρου Πανταλάκη ως νέου CEO.
Ενώ κυβερνητικές πηγές αρνήθηκαν κάθε παρέμβαση στη διαδικασία επιλογής διευθύνοντος συμβούλου, οι Financial Times (FT) ανέφεραν «σύμφωνα με τις πηγές, κυβερνητικά στελέχη κανόνισαν με το ΤΣΜΕΔΕ, τον μεγαλύτερο μέτοχο της τράπεζας, να δώσουν τη δουλειά στον Κωνσταντίνο Μακέδο, πολιτικό μηχανικό με μικρή τραπεζική γνώση. Η Attica έχει στενές σχέσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ, το κυβερνόνο κόμμα, μέσω συνδέσμων με εμπορικές ενώσεις που ελέγχουν το ΤΣΜΕΔΕ».
Αντιδρώντας στην υποψηφιότητα του κ. Μακέδου, ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, απάντησε «ενεργοποιώντας τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας για τα νέα τραπεζικά στελέχη, με στόχο να εξαλείψει οποιοδήποτε δεν είναι «ικανός και κατάλληλος» για τη δουλειά. Επίσης, επέβαλε απαγόρευση δανεισμού στην Attica».
Στις 15 Σεπτεμβρίου, λίγο πριν η ΤτΕ ανακοινώσει πως ο κ. Μακέδος απέτυχε στο τεστ και πως το ΣΔΟΕ μπήκε στα γραφεία της??Mindworks Business Solutions, μιας εταιρείας που βρίσκεται υπό την ιδιοκτησία της συζύγου του κ. Στουρνάρα, της Λίνας Νικολοπούλου. Το ίδιο ρεπορτάζ των FT αναφέρει πως υπάρχει το ενδεχόμενο σύνδεσης ανάμεσα στην επιδρομή του ΣΔΟΕ και της δημοπράττησης των τηλεοπτικών αδειών: “Όσοι βλέπουν πολιτικό κίνητρο πίσω από την επιδρομή στα γραφεία της εταιρείας της κας Λικολοπούλου “δείχνουν” την απαγόρευση δανεισμού που επέβαλε ο κ. Στουρνάρας στην Attica.
Η απαγόρευση έλαβε χώρα σε μια ευαίσθητη και αντιφατική περίοδο για τις ψηφιακές τηλεοπτικές άδειες που είχε υπό την εποπτεία της η κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα “τορπιλίστηκε” ένα δάνειο που θα έδινε η Attica στον Χρήστο Καλογρίτσα, έναν από τους προτιμώμενους υποψήφιους της κυβέρνησης για την προσφορά των τεσσάρων αδειών, αναγκάζοντάς τον να αποσυρθεί από τον διαγωνισμό”. Παρότι η Attica βρίσκεται υπό την εποπτεία της ΤτΕ, η ΕΚΤ πραγματοποίησε τη δική της αξιολόγηση για τις δραστηριτητες της Attica.
Σύμφωνα με τους FT και την απόρρητη έκθεση περιλαμβάνονται “σημαντικά ευρήματα” σχετικά με την κακή διαχείριση και τους ανεπαρκείς όρους δανεισμού”. Συνολικά, το ζήτημα της Τράπεζας Αττικής δείχνει ότι οι παραβάσεις σχετικά με την ανεξαρτησία της ΤτΕ μπορεί να συμβούν και εντός του πλαισίου της Ευρωζώνης. Είναι αξιοσημείωτο ότι και τα δύο παραδείγματα (Ουγγαρία και Ελλάδα) έχουν να κάνουν περισσότερο με ένα (υποτιθέμενο) πολιτικό πατρονάρισμα παρά με νομισματική πολιτική».
