Του Γιώργου Φιντικάκη
Ζήτημα λήψης επιπρόσθετων μέτρων και το 2018 ανοίγει η πρόβλεψη του ΔΝΤ ότι το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας δεν θα υπερβεί του χρόνου το 2% του ΑΕΠ, έναντι στόχου για 3,5%.
Επιβεβαιώνοντας τις μέχρι πρότινος απαισιόδοξες εκτιμήσεις του για τη δυνατότητα της χώρας να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% από το 2018 και μετά, η έκθεση του ΔΝΤ με τίτλο «Δημοσιονομικό Παρατηρητήριο» (Fiscal Monitor) που δημοσιοποιήθηκε σήμερα στην Ουάσινγκτον και αναφέρεται στα δημοσιονομικά μεγέθη της χώρας έως και το 2022, δείχνει ότι το Ταμείο θεωρεί πως του χρόνου το πρωτογενές πλεόνασμα της χώρας δεν θα υπερβεί το 2%.
Στην πραγματικότητα, η διαφορά ανάμεσα στην πρόβλεψη του ΔΝΤ και το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, ισούται με μια υστέρηση ύψους 2,75 δισ. ευρώ και το εύλογο φυσικά ερώτημα είναι πως αυτή θα καλυφθεί δίχως τη λήψη επιπλέον δημοσιονομικών μέτρων.
Αν και οι ελληνικές αρχές έχουν κατ' επανάληψη τονίσει ότι το 2018 δεν πρόκειται να ληφθούν άλλα μέτρα, το Ταμείο πιέζει εδώ και καιρό προς την αντίθετη κατεύθυνση, ζητώντας τα νέα μέτρα για τις συντάξεις και το αφορολόγητο που θα ψηφισθούν φέτος προκειμένου να υλοποιηθούν τη διετία 2019-2020, να εφαρμοστούν ένα χρόνο νωρίτερα, δηλαδή από του χρόνου. Εδώ και καιρό πηγές της ελληνικής πλευράς διαψεύδουν επίμονα ότι υπάρχει παρόμοιο αίτημα, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι το δημοσιονομικό κενό της τάξης των 600 εκατ. ευρώ που εντόπιζαν οι δανειστές για το 2018, έχει εξαλειφθεί, δίχως όμως να γνωστοποιούν το πως συνέβη αυτό.
Έπειτα, ωστόσο, και τη σημερινή έκθεση που καταδεικνύει την οπτική του Ταμείου για τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, η απειλή των νέων μέτρων επανέρχεται εμφατικά στο τραπέζι. Και αυτό που μένει να φανεί είναι τι ρόλο θα παίξει η πρόβλεψη του ΔΝΤ στις επικείμενες διαπραγματεύσεις κυβέρνησης- θεσμών, αφού η έκθεση «Fiscal Monitor» αποκαλύπτει και το στίγμα των προθέσεων του ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους, όπως και το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων σε βάθος πενταετίας.
Τι προβλέπει για φέτος καθώς και για το διάστημα 2019-2022
Το πρόβλημα λοιπόν εστιάζεται στο 2018, αφού για φέτος το ΔΝΤ προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 1,8%, έναντι στόχου 1,75%, και ενώ η κυβέρνηση πιστεύει πως θα πιάσουμε 2%. Το ίδιο ισχύει για τα έτη από το 2019 έως και το 2022, για τα οποία η εκτίμηση του Ταμείου κάνει λόγο για πρωτογενή πλεονάσματα 1,5%, δίχως όμως προφανώς να έχει ενσωματώσει την επίπτωση των πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων ύψους 2% του ΑΕΠ (4 δισ. ευρώ). Τα μέτρα, ως γνωστόν, αφορούν τις περικοπές στις συντάξεις και τη μείωση του αφορολόγητου που πρόκειται να εφαρμοσθούν στη διετία 2019-2020, αλλά θα ψηφισθούν τώρα, κάτι που όταν συμβεί, προφανώς και οι εκτιμήσεις του Ταμείου θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω.
Μεγάλη αναθεώρηση
Σημειωτέον ότι η προ επταμήνου έκθεση «Fiscal Monitor» του ΔΝΤ, προέβλεπε πως το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδος θα ανέλθει το 2016 στο 0,1% του ΑΕΠ και στο 0,7% του ΑΕΠ το 2017 για να αυξηθεί στο 1,6% του ΑΕΠ το 2018 και να παραμείνει στα επίπεδα αυτά έως το 2021. Ενδιάμεσα, ωστόσο, το ΔΝΤ αποδέχθηκε τα στοιχεία των ελληνικών αρχών για τη δημοσιονομική υπεραπόδοση του 2016 και αναθεώρησε αισθητά τις προβλέψεις του ώστε να εναρμονίζονται με αυτές τις παραδοχές. Έτσι, η εκτίμησή του για το 2016 μιλά για πρωτογενές πλεόνασμα 3,3% του ΑΕΠ, (έναντι μνημονιακού στόχου 0,5% του ΑΕΠ), κοντά δηλαδή στο 3,8% που αναμένεται να ανακοινώσει την Παρασκευή η ΕΣΤΑΤ και να επικυρώσει την ερχόμενη εβδομάδα η Eurostat.
Τα στοιχεία από την έκθεση «Fiscal Monitor» έρχονται μια μόλις ημέρα μετά την καθοδική αναθεώρηση των εκτιμήσεων του ΔΝΤ για το φετινό ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, στο 2,2% του ΑΕΠ έναντι 2,8% που προέβλεπε τον περασμένο Οκτώβριο. Εκτίμηση που δεν είναι τόσο κακή, όταν έχουν δει το φως της δημοσιότητας αναλύσεις που προβλέπουν φετινό ρυθμό ανάπτυξης ακόμη και 0,4%.
Αποκλιμάκωση χρέους - μείωση εσόδων, δαπανών
Αναφορικά με το χρέος, το ΔΝΤ προβλέπει αποκλιμάκωσή του από το 181,3% του ΑΕΠ το 2016, σε 180,7% φέτος, 169,2% το 2020, και 162,8% το 2022. Μιλάμε για μια μείωση της τάξης του 18,5% του ΑΕΠ, που αποτελεί το 2ο μεγαλύτερο ρυθμό μείωσης μετά από εκείνον της Κύπρου. Όσον αφορά στο επιτόκιο του ελληνικού 10ετούς ομολόγου προβλέπει ότι έως και το 2022 θα έχει μειωθεί κατά 1,6%, έναντι 4,6% σημερινής απόδοσης. Αλλά, επίσης χαμηλότερα θα είναι τα επόμενα χρόνια τόσα τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού όσο και οι δαπάνες. Τα έσοδα αναμένεται να μειωθούν από 50,3% του ΑΕΠ το 2016, σε 48,9% φέτος, για να φτάσουν στο 45,7% το 2020, και στο 44,7% το 2022. Όσο για τις δαπάνες, από 50,3% του ΑΕΠ το 2016, θα διαμορφωθούν σε 50,5% φέτος, 47,4% το 2020, και 47,2% το 2022. Αναφορικά με την εκτίμηση του Ταμείου για το πλεόνασμα μαζί με τους τόκους, από μηδενικό πέρυσι, θα διαμορφωθεί σε αρνητικό 1,5% του ΑΕΠ φέτος, -2% του ΑΕΠ το 2020, και -2,5% του ΑΕΠ το 2022.
Συγκρίνοντας την επίδραση των φόρων στην απασχόληση, το Ταμείο κατατάσσει φυσικά την Ελλάδα ψηλά στη λίστα. Στη χώρα μας οι φόροι ως ποσοστό του συνολικού εργατικού κόστους υπολογίζονται γύρω στο 40%, όσο περίπου και στην Ισπανία. Ελαφρώς υψηλότερα από εμάς βρίσκονται χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία (50%) και το Βέλγιο (55%), όπου ο στόχος όμως, όπως λέει το ΔΝΤ, είναι να μειωθούν οι φόροι προκειμένου να δοθούν κίνητρα στην απασχόληση.
Η κρίσιμη Εαρινή Σύνοδος του ΔΝΤ
Η έκθεση «Fiscal Monitor» αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη για το πως βλέπει το ΔΝΤ τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας και τις βασικές παραδοχές ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια (ρυθμός αύξησης ΑΕΠ, πρωτογενή πλεονάσματα, πληθωρισμός). Τα πάντα, ωστόσο, θα εξαρτηθούν από τα όσα θα συμφωνηθούν στην Εαρινή Σύνοδο του Ταμείου στις 21-23 Απριλίου στην Ουάσινγκτον καθώς και από την ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους (DSA), τόσο του ΔΝΤ όσο και της ΕΚΤ.
Σημειωτέον ότι προκειμένου να μπει στο ελληνικό πρόγραμμα και να βάλει χρήματα, το Ταμείο έχει ζητήσει να έχει τον τελευταίο λόγο γύρω από τα στοιχεία για τα πλεονάσματα, δηλαδή να ελέγχει και εκείνο τον μηχανισμό των δημοσιονομικών μέτρων (συντάξεις, αφορολόγητο, αντίμετρα).
Αυτός είναι και ο λόγος που έχει ήδη εγκαταστήσει «επίτροπο» στην ΕΛΣΤΑΤ ώστε να ελέγχει τα στοιχεία. Στέλεχος του ΔΝΤ μετείχε, με καθεστώς παρατηρητή, στην τεχνική επίσκεψη διαλόγου που έκανε η Eurostat στις 31 Ιανουαρίου και 1 Φεβρουαρίου στην Ελληνική Στατιστική Αρχή, στο πλαίσιο των ελέγχων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εθνικών και Περιφερειακών Λογαριασμών (ESA 2010). Επιπλέον, το Ταμείο έλαβε αναλυτικά στοιχεία για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 και από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στα μέσα Φεβρουαρίου.
Έτσι, θα είναι το ΔΝΤ που το καλοκαίρι του 2018 θα κρίνει κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να πετύχει το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους. Στην ουσία, το ΔΝΤ θα έρθει να επικυρώσει κάπου μέσα στο καλοκαίρι του 2018, αν τα στοιχεία για τα πλεονάσματα δείχνουν εκτροχιασμό ή μη. Και αυτό καθώς του χρόνου, θα πρέπει να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τα πρωτογενή πλεονάσματα του 2019, προκειμένου να εφαρμοστούν από την 1η/1/2019 μαζί με τα μέτρα και τα αντίμετρα.
