Είναι το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την ελληνική οικονομία. Η επίτευξη του στόχου μέσα στο 2022 θεωρείται δύσκολη, αλλά όχι απίθανη. Τις εξελίξεις μπορεί να επιταχύνουν η αποτελεσματική διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, η αύξηση ταχύτητας στις μεταρρυθμίσεις, η βελτίωση των περιουσιακών στοιχείων και ισολογισμών των τραπεζών, τα καλά νέα από το μέτωπο του χρέους. Δύο ανώτεροι αναλυτές του αμερικανικού οίκου Fitch εκτιμούν ότι το στοίχημα του 2022 δεν είναι ανέφικτο. Δύσκολο, αλλά όχι απίθανο, όπως λένε οι Μικέλε Ναπολιτάνο και Πάου Λάμπρο.
Ο τελευταίος, που φέρει την ιδιότητα του Director Banks / Financial Institutions στην Fitch, σημειώνει ότι η Ελλάδα θα πετύχει ανάπτυξη 4,3% και του χρόνου αυτή θα φτάσει στο 5,3%. Οσο για το ποσοστό των προβληματικών δανείων εκτιμά ότι μέχρι τα τέλη του 2022 θα έχει πέσει κάτω του 10% με το πρόγραμμα «Ηρακλής» να διαδραματίζει κομβικό ρόλο. Οσο για τον Μικέλε Ναπολιτάνο, Senior Director και Head of Western European Sovereigns εξηγεί γιατί την επόμενη διετία το βλέμμα του αμερικανικού οίκου θα είναι στραμμένο στην προσπάθεια επιστροφής του κρατικού χρέους σε πτωτική πορεία, στην αποτελεσματική διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, στην ανάπτυξη και στη μείωση των κόκκινων δανείων.
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
- Πότε εκτιμάτε πως θα μπορούσαμε να δούμε την επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε investment grade, μετά από πολλά χρόνια και ποιοι παράγοντες θα καθορίσουν την αναβάθμισή της;
M. Nαπολιτάνο: Η αξιολόγησή μας για την ελληνική οικονομία είναι «BB», δύο βαθμίδες κάτω από την «επενδυτική βαθμίδα». Το σταθερό «outlook» για την ελληνική οικονομία υποδεικνύει πως για τα επόμενα ένα με δύο χρόνια η αξιολόγηση αναμένεται να παραμείνει αμετάβλητη. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι είναι αρκετά δύσκολη η αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα έως το τέλος του 2022. Όχι απίθανη, αλλά δύσκολη.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την αξιολόγηση. Η δική μας αξιολόγηση αναφορικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους θα αποτελέσει κλειδί για δυνητικές αλλαγές είτε στην αξιολόγηση είτε στο outlook της Ελλάδας. Ενδέχεται να προχωρήσουμε σε αναβάθμιση αν πιστέψουμε ότι το κρατικό χρέος θα επιστρέψει σε πτωτική πορεία το 2022.
Η αποτελεσματική διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και η εφαρμογή του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανασυγκρότησης είναι σημαντικοί παράγοντες για εμάς. Μία ακόμη προϋπόθεση για να προχωρήσουμε σε αναβάθμιση είναι να δούμε ότι η εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και οι επιπλέον εγχώριες μεταρρυθμίσεις οδηγούν σε βελτίωση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών.
Τέλος, πολλά θα κριθούν από τον τραπεζικό κλάδο. Η πρόοδος των ελληνικών τραπεζών σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της ποιότητας ενεργητικού (ήτοι η μείωση των κόκκινων δανείων) αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που μπορεί να λειτουργήσει θετικά για την αξιολόγηση της Ελλάδας. Επομένως, τα πεδία στα οποία εστιάζουμε για την αξιολόγηση της χώρας είναι η δυναμική του χρέους, η αλληλεπίδραση μεταξύ ανάπτυξης, επενδύσεων και ευρωπαϊκών πόρων, καθώς και ο τραπεζικός τομέας.
- Πώς αξιολογείτε τον τραπεζικό τομέα και τις κινήσεις των ΔΣ στην κατεύθυνση εξυγίανσης των ισολογισμών τους και μείωσης των NPEs;
Π.Λάμπρο: Εκτιμούμε ότι το ποσοστό των προβληματικών δανείων θα μειωθεί έως το τέλος του 2021 γύρω στο 15% και χαμηλότερα από το 10% έως το τέλος του 2022. Αυτό προϋποθέτει ότι θα συνεχιστούν οι τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων από τις ελληνικές τράπεζες στο πλαίσιο του Σχήματος Προστασίας Ενεργητικού «Ηρακλής», ότι θα περιοριστούν τα νέα κόκκινα δάνεια της πανδημίας και θα ανακάμψει η οικονομία.
Η Fitch εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας θα μεγεθυνθεί κατά 4,3% και 5,3% το 2021 και το 2022 αντίστοιχα, με στήριξη από τη διάθεση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και το σημαντικό περιορισμό της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης μετά την υλοποίηση των εμβολιαστικών προγραμμάτων.
Πιστεύουμε ότι τα σχέδια των ελληνικών τραπεζών υπόκεινται στον κίνδυνο υλοποίησης δεδομένου του μεγέθους των τιτλοποιήσεων και των δυνητικών επιπτώσεων στα περιορισμένα κεφαλαιακά αποθέματα των τραπεζών. Ωστόσο, η επέκταση του Ηρακλή και οι πρόσφατες ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης, όπως οι αυξήσεις κεφαλαίων των Τρ. Πειραιώς και Alpha Bank, μετριάζουν τους κινδύνους.
Ο ελληνικός τραπεζικός τομέας πρέπει επίσης να διαχειριστεί πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τα πιστωτικά ανοίγματα επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την πανδημία και επί του παρόντος επωφελούνται από μέτρα στήριξης. Οι τράπεζες έχουν εφαρμόσει δικά τους μέτρα στήριξης (π.χ. προσωρινές μειώσεις δόσεων) αλλά και επιδοτούμενα προγράμματα με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου (όπως το πρόγραμμα Γέφυρα) με στόχο να στηρίξουν περαιτέρω τους δανειολήπτες από τη στιγμή που έληξαν τα περισσότερα μορατόρια στο τέλος του 2020.
Πότε να αναμένουμε αναβάθμιση της αξιολόγησης των τραπεζών. Ποιες οι προϋποθέσεις;
Π.Λάμπρο: Η Fitch προχώρησε σε αναβάθμιση της αξιολόγησης των τεσσάρων συστημικών ελληνικών τραπεζών τον περασμένο Μάιο, αντικατοπτρίζοντας με αυτή την απόφαση την επιτάχυνση των σχεδίων μείωσης των κόκκινων δανείων και τις ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης.
Οι αναβαθμίσεις αντανακλούν επίσης τη βελτίωση του προφίλ χρηματοδότησης και ρευστότητας το οποίο υποστηρίζεται από την αύξηση των καταθέσεων, την καλύτερη πρόσβαση στις αγορές και τα ευνοϊκά μέτρα της ΕΚΤ. Ωστόσο, οι αξιολογήσεις των ελληνικών τραπεζών είναι ακόμη χαμηλές, εξαιτίας της χαμηλής ποιότητας ενεργητικού και της επιβάρυνσης των κεφαλαίων τους από τα ακάλυπτα προβληματικά δάνεια.
Νέα αναβάθμιση θα μπορούσε να γίνει στην περίπτωση που οι τράπεζες υλοποιήσουν επιτυχώς τα σχέδια μείωσης των κόκκινων δανείων το 2021 και το 2022, διατηρώντας παράλληλα επαρκή κεφαλαιακά αποθέματα.
Έχουμε εμπιστοσύνη στα σχέδια των τραπεζών κάτι που φαίνεται από το θετικό outlook που δίνουμε στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο. Η ύπαρξη του Ηρακλή – μίας λύσης που θα βοηθήσει τις ελληνικές τράπεζες να «ξεφορτωθούν» μεγάλο μέρος των προβληματικών δανείων -αποτελεί σημαντικό παράγοντα για να βελτιώσουν το οικονομικό τους προφίλ.
Μία ισχυρότερη των εκτιμήσεων οικονομική ανάκαμψη στην Ελλάδα και επιπρόσθετες ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης, είναι παράγοντες που θα μπορούσαν επίσης να λειτουργήσουν θετικά ως προς την αναβάθμιση των τραπεζών.
Τέλος, σε ποια κατεύθυνση πιστεύεται πως πρέπει να κινηθούν οι διοικήσεις των τραπεζών, προκειμένου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους;
Π.Λάμπρο: Η επιβεβαίωση της οικονομικής ανάκαμψης στην Ελλάδα, η επιτάχυνση της μείωσης των κόκκινων δανείων και οι ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης θα δώσουν στις τράπεζες μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τη χορήγηση νέων δανείων και την έμμεση στήριξη της ελληνικής οικονομίας.
Οι τιτλοποιήσεις δανείων επίσης συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα των τραπεζών, καθώς οι συναλλαγές αυτές μειώνουν σημαντικά την επιβάρυνση των κεφαλαίων και δίνουν τη δυνατότητα στις τράπεζες να βελτιώσουν τη λειτουργική τους κερδοφορία και να παράξουν κεφάλαια οργανικά, λόγω των χαμηλότερων πιστωτικών ζημιών.
Οι ελληνικές τράπεζες θα ωφεληθούν επίσης από τη μεταρρύθμιση του πτωχευτικού κώδικα, που απλοποιεί και μικραίνει τις διαδικασίες, καθώς και από τη θεσμοθέτηση του κλάδου διαχείρισης δανείων στη χώρα.
Εκτός από την εξυγίανση της ποιότητας ενεργητικού, πιστεύουμε ότι οι τράπεζες θα εστιάσουν σε ευκαιρίες δανειοδότησης στην Ελλάδα, υποστηριζόμενες από την οικονομική ανάκαμψη και τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που φέρνουν έσοδα από προμήθειες, όπως η διαχείριση κεφαλαίων, τα τραπεζοασφαλιστικά προϊόντα ή οι πληρωμές.
Αυτό το τελευταίο αποτελεί σημαντικό στρατηγικό πυλώνα για τις τράπεζες έτσι ώστε να διαφοροποιήσουν τα έσοδά τους, σε περιβάλλον συμπίεσης των επιτοκιακών περιθωρίων. Η συνεισφορά των εσόδων από προμήθειες και ασφαλιστικά προϊόντα είναι χαμηλή για τις ελληνικές τράπεζες σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό και πιστεύουμε ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης.
Στο μέτωπο των εξόδων, ο ελληνικός τραπεζικός κλάδος εφαρμόζει σχέδια αναδιάρθρωσης και αναπτύσσει τις ψηφιακές του ικανότητες με στόχο να βελτιώσει τη λειτουργικότητά του και να εξυπηρετεί καλύτερα τους ψηφιακούς πελάτες του.
