Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που εξακολουθεί να περιλαμβάνει την πυρηνική ενέργεια στον μακροπρόθεσμο ενεργειακό σχεδιασμό της, ο οποίος είναι ενταγμένος στην προσπάθεια απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα.
Μπορεί να έχει επενδύσει πολύ στην ανάπτυξη των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από αιολική και ηλιακή ενέργεια αλλά θεωρεί απαραίτητη την ταυτόχρονη λειτουργία και αρκετών πυρηνικών σταθμών που θα παρέχουν σταθερότητα στο σύστημα παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας όταν δεν φυσά αρκετός αέρας και τα σύννεφα καλύπτουν τον ήλιο. Στόχος είναι η εγκατεστημένη ισχύς των πυρηνικών εργοστασίων της χώρας να φθάσει στα 24 Gigawatt το 2050, δηλαδή να τετραπλασιαστεί από την τωρινή. Έτσι, η χώρα έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια τη διαδικασία ανέγερσης νέων πυρηνικών εργοστασίων καθώς ορισμένα παλαιότερα εργοστάσια θα πρέπει σύντομα να παύσουν τη λειτουργία τους.
Ο πρώτος από τη νέα φουρνιά σταθμών είναι ο Hinkley Point C, ο οποίος κατασκευάζεται στην περιοχή Somerset της νοτιοδυτικής Αγγλίας δίπλα στον προϋπάρχοντα σταθμό Hinkley Point B. O Hinkley Point C περιλαμβάνει δύο αντιδραστήρες και θα έχει συνολική ισχύ 3,2 Gigawatt όταν τεθεί σε πλήρη λειτουργία.
Η απόφαση για την κατασκευή του Hinkley Point C είχε ληφθεί το 2016 και η κοινοπραξία που ανέλαβε την κατασκευή της ευελπιστούσε πως η πρώτη μονάδα θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία το 2025 με 2026. Το κόστος υπολογιζόταν (σε τιμές 2016) να ανέλθει σε 18 δισ. λίρες Αγγλίας. Όπως όμως συμβαίνει σε πάρα πολλά μεγάλα έργα, τα πράγματα δεν έχουν εξελιχθεί σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις.
Η προχθεσινή ανακοίνωση της γαλλικής EDF, η οποία από πέρυσι τον Ιούνιο ανήκει κατά 100% στο γαλλικό δημόσιο, είναι η τελευταία μίας σειράς από αναθεωρήσεις του κόστους και του χρονικού διαστήματος κατασκευής του Hinkley Point C. Για την ακρίβεια, όπως βλέπουμε στο Bloomberg, αυτή είναι η πέμπτη φορά και φυσικά κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος πως θα είναι η τελευταία. Το 2017, το 2019, το 2021 και το 2022 είχαμε παρόμοιες ανακοινώσεις.
Σύμφωνα με την προχθεσινή, η έναρξη λειτουργίας του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα θα γίνει το νωρίτερο μέσα στο 2029 αλλά δεν αποκλείεται να γίνει και το 2031. Η έναρξη λειτουργίας του δεύτερου τοποθετείται χρονικά δώδεκα μήνες μετά από αυτήν του πρώτου. Αυτό σημαίνει πως το πιο αισιόδοξο ενδεχόμενο για την έναρξη της πλήρους λειτουργίας του Hinkley Point C είναι για το τέλος του 2030 και το πιο απαισιόδοξο για το τέλος του 2032. Όσο για το κόστος, σε τιμές 2015 εκτιμάται πλέον πως θα κυμανθεί από 31 έως 35 δισεκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Αν ο υπολογισμός του κόστους γίνει με σημερινές τιμές τότε το μέγιστο πιθανό κόστος πλησιάζει τα 46 δισεκατομμύρια λίρες.
Υπενθυμίζουμε πως ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν στα 18 δισ. λίρες από πλευράς κόστους ενώ η έναρξη της λειτουργίας του πρώτου αντιδραστήρα τοποθετείτο στο τέλος του 2025. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τη συνεχή αναθεώρηση του κόστους και της διάρκειας κατασκευής. Κάποιοι από αυτούς είναι γραφειοκρατικοί, όπως ας πούμε η αλλαγή κάποιων σχεδίων λόγω απαιτήσεων των κυβερνητικών υπηρεσιών ή κάποιες καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις. Κάποιοι άλλοι, όπως ανέφερε ο υπεύθυνος για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Stuart Crooks, έχουν σχέση με πιο πεζά πράγματα. Οι εργασίες στην ανέγερση των κτιριακών εγκαταστάσεων δεν προχωρούν με την αναμενόμενη ταχύτητα. Η σύσταση του εδάφους δημιούργησε προβλήματα και καθυστερήσεις στις εκσκαφές.
Οι ηλεκτρολογικές και μηχανολογικές εργασίες αποδεικνύονται επίσης πιο χρονοβόρες και ακριβές από το αναμενόμενο. Αν σε όλα αυτά προστεθούν οι διαταραχές που προκάλεσε η πανδημία, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η αύξηση των αμοιβών των εργαζομένων λόγω του πληθωρισμού, η αύξηση του κόστους των υλικών και η αναταραχή που έφερε το Brexit, δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε τι έχει γίνει.
Μεγάλος χαμένος της υπόθεσης είναι σίγουρα η EDF, καθώς η σύμβαση με το Ηνωμένο Βασίλειο προβλέπει πως όλο το κατασκευαστικό κόστος θα βαρύνει την κοινοπραξία που έχει αναλάβει το έργο. Στην περίπτωση του Hinkley Point C μέλη της κοινοπραξίας είναι η EDF, με 66,5% και η κινεζική CGN με 33,5%. Σύμφωνα με πληροφορίες του διεθνούς Τύπου, τους τελευταίους μήνες η κινεζική επιχείρηση έχει σταματήσει την καταβολή του μεριδίου που της αναλογεί για τα έξοδα της κατασκευής.
Σε σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg από τον Δεκέμβριο που μας πέρασε διαβάζουμε πως η κινεζική εταιρεία δεν ενεργεί αυθαίρετα καθώς το κόστος έχει περάσει πάνω από ένα συμβατικό όριο, η υπέρβαση του οποίου της δίνει το δικαίωμα να μην πληρώσει. Δεν αποκλείεται καθόλου η σταδιακή αποχώρηση των Κινέζων, πράγμα που σημαίνει πως η γαλλική επιχείρηση θα πρέπει να αναλάβει το σύνολο του κατασκευαστικού κόστους. Αυτή τη στιγμή αυτό δεν ακούγεται και πολύ καλό για την EDF, αλλά μπορεί να αποδειχθεί καλό όταν το έργο τελειώσει και αρχίσουν να έρχονται τα έσοδα από την πώληση ενέργειας σε τιμή ήδη συμφωνημένη με το δημόσιο.
Χωρίς να έχουμε ακούσει κάτι σχετικά, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα ανάληψης μέρους του κόστους από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, αν φοβηθεί πως το μεγάλο βάρος μπορεί να κάνει την EDF να σκεφθεί το σταμάτημα των εργασιών. Ένα παρόμοιο προηγούμενο έχουμε από το τέλος του 2022 όταν η κυβέρνηση του ΗΒ ανέλαβε αυτή το μερίδιο της CGN (20%) σε ένα άλλο πυρηνικό project στο Sizewell και έγινε συνεταίρος της EDF που κατέχει το υπόλοιπο 80%.
Η αποχώρηση των Κινέζων είχε σχέση με βρετανικές ανησυχίες για θέματα εθνικής ασφαλείας λόγω των κακών σχέσεων με την Κίνα το τελευταίο διάστημα. Αυτό σημαίνει πως η κυβέρνηση ανέλαβε και ένα μέρος του κόστους, κάτι που δεν πρέπει να αποκλείσουμε και στην περίπτωση του Hinkley Point C.
Όπως και να ‘χει το πράγμα, ακόμα και αν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αποφασίσει να αναλάβει μέρος του κόστους κατασκευής του πυρηνικού σταθμού Hinkley Point C, το έργο θα ολοκληρωθεί με τεράστια καθυστέρηση, ίσως και με διπλάσιο από τις αρχικές εκτιμήσεις κόστος. Θα μπορούσαμε ήδη να πούμε πως οι συνεχείς αναθεωρήσεις των εκτιμήσεων για το πόσο θα κοστίσει και πότε θα τελειώσει το έργο μας θυμίζουν τον λαϊκό μας μύθο για το γεφύρι της Άρτας.
Μόνο που στην περίπτωση του Hinkley Point C «η γυναίκα του πρωτομάστορα» θα είναι σίγουρα οι Γάλλοι φορολογούμενοι (ως ιδιοκτήτες της EDF) και μάλλον και οι ομόλογοί τους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρόλα αυτά όμως, το γεγονός πως ο σταθμός Hinkley Point C θα δουλεύει για 60 χρόνια δίνοντας σταθερό ηλεκτρικό ρεύμα σε μερικά εκατομμύρια σπίτια, σε τιμή που δεν θα εξαρτάται από τις διακυμάνσεις στις διεθνείς αγορές, σημαίνει πως το τελικό κόστος δεν θα είναι τόσο μεγάλο όσο φαίνεται τώρα.
Όσο αφορά όμως τον ενεργειακό σχεδιασμό του Ηνωμένου Βασιλείου, μάλλον θα αποδειχθεί πολύ αισιόδοξος γιατί οι καθυστερήσεις δεν παρατηρούνται μόνο στα πυρηνικά projects αλλά και σε άλλα, όπως αυτά των θαλάσσιων αιολικών πάρκων. Η επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ίσως να χρειαστεί να περιμένει λίγο παραπάνω.
