Του Απόστολου Σκουμπούρη
Χωρίς καμιά διάθεση υπεραπλούστευσης ή εκ του ασφαλούς επιφανειακής προσέγγισης, δε θα ήταν υπερβολή αν επισημαίναμε ότι στην Ελλάδα έχει «ποινικοποιηθεί» η επιχειρηματικότητα εδώ και πολλά χρόνια. Εδώ και δεκαετίες έχει επικρατήσει μια δηλητηριώδης ρητορική σε σχέση με τους... κεφαλαιοκράτες, τους ξένους τοκογλύφους, τους εκμεταλλευτές κ.λπ. που έχει μεταγγίσει σ'' ένα ανησυχητικά μεγάλο μέρος της κοινωνίας μια αρρωστημένη προσέγγιση σε σχέση με την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.
Σ'' ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, διαρκώς μεταβαλλόμενου και δαιδαλώδους ανταγωνισμού, η χώρα μας έχει μείνει ουραγός σ'' όλους τους δείκτες επιχειρηματικότητας. Και αυτό, δεν (ξεκίνησε να) συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια της κρίσης των μνημονίων και της χρεοκοπίας δηλαδή από το 2010 και μετά, αλλά λαμβάνει χώρα εδώ και τρεις και πλέον δεκαετίες.
Η χώρα μας λάτρεψε τον κρατισμό από τη δεκαετία του ''70, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής άρχισε να κρατικοποιεί μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις υπό τη γενική «δικαιολογία» (ομπρέλα) της διάσωσης, ξεκινώντας το «χτίσιμο» μιας κουλτούρας που έγινε εθισμός για μια ολόκληρη χώρα! Κατόπιν το ΠΑΣΟΚ εξέλιξε και τελειοποίησε αυτό το «θρήσκευμα» ότι το κράτος δύναται να είναι στήριγμα και αρωγός δια πάσαν (επιχειρηματική ή άλλη) νόσο! Κρατικοποιήσεις, «τυφλές» επιδοτήσεις, δανειοδοτήσεις, στηρίξεις πάσης φύσεως - πάντα με διόγκωση του δανεισμού από την Ευρώπη - ήταν η οικονομική «σχολή» που επιβλήθηκε και καθιερώθηκε από το ''85 και εντεύθεν.
Μοιραία, μια ολόκληρη γενιά δηλητηριάστηκε με ψεύτικες δοξασίες περί οικονομίας, δοξασίες που ήταν απολύτως στρεβλές σε σχέση με την πραγματικότητα που διέπει διεθνώς τα παγκόσμια οικονομικά συστήματα. Μια (επιδοτούμενα) αρρωστημένη οικονομική «λογική» κυριάρχησε στη χώρα, απλώνοντας τόσο βαθιά τα πλοκάμια της, που ακόμη και τώρα, σε μια συγκυρία χρεοκοπίας και ισοπέδωσης αρκετοί συνεχίζουν να πιστεύουν ότι δύναται το κράτος - το οποιοδήποτε κράτος - να «γεννά» πλούτο, να τον διανέμει, να συντηρεί κερδοφορίες επιχειρήσεων, να φτιάχνει δρόμους, να δίνει γενναίους μισθούς, να συνταξιοδοτεί στα 20 ή 25 χρόνια εργασιακής σταδιοδρομίας και γενικώς να είναι ο... πατέρας κάθε ευεργετικής πολιτικής προς τους πολίτες.
Δηλητηριάστηκε και η νέα γενιά
Πρόκειται για μια ακραία αρρωστημένη «πίστη» η οποία έχει δηλητηριάσει ένα εξαιρετικά μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας, και μάλιστα σημαντικό τμήμα του πιο ενεργού πληθυσμού! Νέοι άνθρωποι, πάνω στην πλήρη «άνθιση» των εργασιακών, πανεπιστημιακών και επιστημονικών εξειδικεύσεών τους, συνεχίζουν – όλως παραδόξως – να αδυνατούν να αντιληφθούν τα προστάγματα των καιρών και να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Είναι η επιβεβαίωση της αποτυχίας αφενός της εγχώριας παιδείας όπως αυτή επικράτησε τα τελευταία 30 χρόνια και αφετέρου ολόκληρης της επικρατούσας πολιτικοοικονομικής κουλτούρας του κρατισμού, του απομονωτισμού και της αποκοπής από το διεθνές περιβάλλον.
Μοιραία, στη χώρα έχει επικρατήσει μια ιδιότυπη δαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας, ενώ ρόλο σ'' αυτό βεβαίως έχουν παίξει και τα φαινόμενα ακραίας διαπλοκής, διαφθοράς και φαυλότητας, όπου μέσα από την κομματοκρατία και τις πελατειακές εξυπηρετήσεις, πολλά επιχειρηματικά projects απλώς «καθρέφτιζαν» την τοξικότητα αυτής της κατάστασης.
Δεκάδες projects λιμνάζουν ή ματαιώνονται
Υπό αυτό το πρίσμα σε συνδυασμό με τη συνωμοσιολογία που είναι κυρίαρχο στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας καθώς λειτουργεί ως ψυχολογικό «άλλοθι» στην άρνηση κάθε εξελικτικής διαδικασίας και ανάληψης ευθύνης, δεκάδες projects – είτε παραμένουν στα χαρτιά, είτε λιμνάζουν μέσω διαρκών διαβουλεύσεων, είτε ματαιώνονται!
Κωλυσιεργεί η έναρξη των εργασιών projects που νομοτελειακά – όπως η εμπειρία σε διεθνές επίπεδο δείχνει – θα αναβάθμιζαν τις περιοχές στις οποίες θα γίνονταν!
Το γήπεδο της ΑΕΚ, στην οποία ανήκει η έκταση της Νέας Φιλαδέλφειας, «κολλάει» στις γνωστές αντιρρήσεις των... υπερ(ρομαντικών) και των όψιμων λάτρεων της φιλήσυχης ζωής, σε μια περιοχή που εδώ και 85 χρόνια, δέσποζε ένα γήπεδο! Τα επιμέρους ζητήματα και οι αντιρρήσεις πολλές και θεμιτές, όμως ως γενική αλήθεια, ισχύουν όσα σημειώνουμε παραπάνω σε σχέση με τον (αόριστο) «πόλεμο» στην επιχειρηματικότητα... Οι ομάδες πλέον, σε διεθνές επίπεδο, είναι επιχειρήσεις, πολλές εισηγμένες σε χρηματιστήρια, παράγουν κέρδη, δίνουν πολλές θέσεις εργασίας, «δένουν» αρμονικά με τις περιοχές τις οποίες συνδέονται.
Το γήπεδο του Παναθηναϊκού στο Βοτανικό σε συνδυασμό με το εμπορικό κέντρο δεν προχώρησε (περίπου) για τους ίδιους λόγους! Κάποιοι έφεραν ως ατράνταχτο επιχείρημα το... βιότοπο των κορμοράνων, όμως τώρα η περιοχή του Ελαιώνα έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο σκουπιδαριό, νεκροταφείο παλαιών αυτοκινήτων, ελαστικών, μπαζών κ.α., πλην βεβαίως προ τριών μηνών παρθεί η απόφαση για να φτιαχτεί η κατασκήνωση φιλοξενίας προσφύγων.
Συνδυαστικά με το γήπεδο του Βοτανικού θα είχε μετατραπεί σε πάρκο πρασίνου το γήπεδο του ΠΑΟ στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, σε μια περιοχή που «πεινάει» και... φωνάζει κυριολεκτικά για μια – οποιαδήποτε – νότα πρασίνου!
Περίπου για τους ίδιους πολιτικοκοινωνικούς λόγους δεν προχωράει εδώ και χρόνια το project της μεγάλης έκτασης στο πρώην Αεροδρόμιο του Ελληνικού! Σχέδια έχουν γίνει, προτάσεις έχουν κατατεθεί, κοστολόγια και πλήρεις μακέτες με απολύτως εμπεριστατωμένες μελέτες, αλλά το έργο δεν προχωράει!
Η Αθήνα, φαίνεται πως επιλέγει το δρόμο της ερήμωσης και της περαιτέρω υποβάθμισης (και) αυτής της περιοχής – φιλέτο του λεκανοπεδίου!
Περίπου για τους ίδιους λόγους ακυρώθηκε ο διαγωνισμός για την ιδιωτικοποίηση των 16 περιφερειακών αεροδρομίων. Και εδώ, η κουλτούρα περί... ξεπουλήματος, στα «εχθρικά» ξένα κεφάλαια είναι κυρίαρχη!
Δεν θα υποστηρίξουμε το ίδιο για τις Σκουριές, καθώς πρόκειται για απολύτως ευαίσθητο και ειδικών δεδομένων θέμα, που θα ήταν ίσως και υπεραπλούστευση να το «αγγίξουμε» μέσα από τέτοιες προσεγγίσεις. Πάντως, ως γενική αρχή, δηλαδή οι λόγοι (βλέπε αρνητική κουλτούρα σε κάθε επένδυση) που ούτε αυτό το project προχωρά, σε κάποιοι βαθμό μοιάζουν με τους λόγους που ματαιώνουν και τις προαναφερθείσες επενδύσεις!
Η περίπτωση του Ελ. Βενιζέλος και το κλείσιμο δεκάδων ιστορικών επιχειρήσεων
Για όσους έχουν κοντή μνήμη, τους θυμίζουμε το λυσσαλέο πόλεμο που έγινε κατά τη διαδικασία κατασκευής του νέου αεροδρομίου στα Σπάτα, το Ελευθέριος Βενιζέλος, ένα έργο που έχει αναβαθμίσει συλλογικά τη χώρα, την έχει καταστήσει παγκόσμιο «παίκτη» στον τουρισμό, όντας ένα από τα 20 ισχυρότερα brands πλέον στην υφήλιο!
Δεκάδες είναι ακόμη οι περιπτώσεις διαφόρων επενδύσεων που ματαιώθηκαν, ματαιώνονται ή είναι μόνιμα στα... χαρτιά στη χώρα μας. Για τους ίδιους σχεδόν λόγους της ίδιας «εχθρικής» κουλτούρας και καχυποψίας, λόγω των φοβικών συνδρόμων προς τα ξένα κεφάλαια! Μια ιδιότυπη εσωστρέφεια αυτοεγκλωβισμού που σκοτώνει κάθε δημιουργική διάθεση και κρατάει δέσμια τη χώρα σε αρρωστημένες αντιλήψεις ολοκληρωτικών καθεστώτων (πολύ) παλαιότερων δεκαετιών!
Σε πιο διευρυμένο επίπεδο και – επαναλαμβάνουμε – χωρίς καμιά διάθεση υπεραπλούστευσης, η ίδια κουλτούρα εν πολλοίς ευθύνεται για το κλείσιμο δεκάδων μεγάλων βιομηχανιών στην Ελλάδα. Είτε εγχωρίων κεφαλαίων, είτε διεθνών. Κρατισμός, διαφθορά, πελατειακές σχέσεις συνδυαστικά με τα διεφθαρμένα συνδικαλιστικά φέουδα, έκλεισαν, ακύρωσαν, ή έδιωξαν (άμεσα ή έμμεσα) μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις και βιομηχανίες από τη χώρα!
Δημόσιος «έλεγχος», κρατισμός - σε συνδυασμό βεβαίως με την αλλαγή των καιρών και των συνθηκών σε διεθνές επίπεδο – είναι εκ των αιτιών που κατέστρεψαν κορυφαίες ελληνικές εταιρείες ή έδιωξαν μεγάλα διεθνή brands...
Έκλεισαν, παρήκμασαν ή διώχθηκαν εταιρείες όπως Ναυπηγία Σκαραμαγκά, Πειραϊκή Πατραϊκή, Ολυμπιακή Αεροπορία, η αυτοκινητοβιομηχανία Nissan από το Βόλο, η Pirelli, η Lee Cooper (κατασκευή blue jeans στην Πρέβεζα), η Softex, η Grunding (TV), η χαρτοποιία DIANA, η Χρωπεί, η ΑΙΓΑΙΟΝ του Καρέλα, το ΜΙΝΙΟΝ, η Πίτσος, η ΙΖΟΛΑ, η Πυρκάλ και αρκετές άλλες.
Φυσικά, μεγάλο, ίσως και καταλυτικό σε κάποιες περιπτώσεις ρόλο έχει παίξει η αλλαγή των καιρών και η μετατόπιση των παγκόσμιων ισορροπιών στις τιμές πρώτων υλών και κόστους εργατικών. Όμως, ως γενική αρχή, ως κουλτούρα, η επιχειρηματικότητα πολεμήθηκε λυσσαλέα και εξακολουθεί να πολεμάται στην Ελλάδα...
