Τι σχέση θα έχει η ΔΕΗ του μέλλοντος με τη σημερινή; Καμία απολύτως είναι η απάντηση. Θα είναι μικρότερη σε μέγεθος, με λιγότερους πελάτες, πολύ περισσότερους ανταγωνιστές, αλλά ενδεχομένως και πιο υγιής αν καταφέρει να ελέγξει τα φέσια της και προχωρήσει σε συνεργασίες με ισχυρούς ιδιώτες.
Η αντίστροφη αυτή ημέρα για τη ΔΕΗ έχει ξεκινήσει από τον περασμένο Ιούλιο. Πυροκροτητής ήταν το τρίτο Μνημόνιο, η συρρίκνωση όμως της κρατικής επιχείρησης δεν θα προέλθει από μια μεγάλη έκρηξη, αλλά από πολλές μικρές που συμβαίνουν ήδη, και όσο περνάει ο καιρός θα πολλαπλασιάζονται.
Είναι πολλά αυτά που θα γίνουν, όλα με τη κυβερνητική σφραγίδα. Είναι η λύση ισοδύναμου, αν όχι χειρότερου αποτελέσματος από τη Μικρή ΔΕΗ που εξασφάλισε και δρομολογεί η κυβέρνηση, ότι σταδιακά και μέχρι το τέλος της δεκαετίας, γύρω στα 3,5 εκατ. από τα 7 εκατ. των σημερινών πελατών της επιχείρησης, θα πρέπει να επιλέξουν άλλον προμηθευτή, προκειμένου το μερίδιό της να πέσει στο 50% από 94% σήμερα.
Είναι η πρόσφατη απόφαση Σκουρλέτη για τη δημιουργία κοινοπρακτικών σχημάτων της ΔΕΗ με ιδιώτες τόσο στο σκέλος των μονάδων παραγωγής, όσο και στην εμπορία, με σκοπό - σύμφωνα τουλάχιστον με τον υπουργό - το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού να γίνει ελεγχόμενα, και όχι βίαια μέσω πώλησης μονάδων. Είναι τέλος η επικείμενη απόσχιση από τη ΔΕΗ του ΑΔΜΗΕ, ενός περιουσιακού στοιχείου αξίας 1 δισ. ευρώ, που συνεισέφερε κάθε χρόνο 70 εκατ. ευρώ στα ομιλικά κέρδη, και το οποίο θα περάσει κατά 51% στο Δημόσιο, 20%-30% σε στρατηγικό επενδυτή, και κατά το υπόλοιπο ποσοστό θα εισαχθεί κάποια ημέρα στο χρηματιστήριο.
Ο πόλεμος αυτός για τα ιμάτια της ΔΕΗ είναι καθημερινός, έχει πρωταγωνιστές παλαιά και νέα τζάκια της ενέργειας και διεξάγεται σιωπηλά, δίχως κραυγές και διαξιφισμούς σε δημόσια φόρα όπως παλαιότερα επί εποχής Αρθούρου Ζερβού. Τα όπλα διεξαγωγής του είναι τα εμπορικά δίκτυα των "αντιπάλων". Είναι χαρακτηριστικό ότι ΔΕΗ επανέρχεται πλέον όλο και πιο συχνά με αντιπροσφορά στους πελάτες που έχουν κλείσει σε άλλες εταιρείες και αιτούνται αλλαγή εκπροσώπου. Νικητές όμως προς το παρόν βγαίνουν οι ιδιώτες. Έχουν καταφέρει να αποσπάσουν μερίδιο 6,5% στο σύνολο των καταναλωτών, ειδικά στους εμπορικούς και βιομηχανικούς πελάτες, το μερίδιό τους φτάνει το 20%, σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της ΔΕΗ. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί που οξύνεται πλέον ο ανταγωνισμός δεν είναι ανάμεσα στη ΔΕΗ και τους ιδιώτες, αλλά ανάμεσα στη ΔΕΗ και τους εναλλακτικούς παρόχους, που κονταροχτυπιούνται μεταξύ τους με ανανεούμενες συνεχώς εμπορικές προσφορές.
Η αμέσως επόμενη κορύφωση της μάχης θα έλθει από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 και μετά, οπότε και η Χαλκοκονδύλη όπου και εδράζεται η διοίκηση της επιχείρησης, προτίθεται να ανακοινώσει μειώσεις στα οικιακά τιμολόγια. Το προανήγγειλε, με βαριά μάλλον καρδιά, ο πρόεδρος της ΔΕΗ Μ. Παναγιωτάκης ανακοινώνοντας προχθές το νέο μοντέλο διακανονισμών για όσους ρυθμίσουν τα χρέη τους. Ήταν περισσότερο υπό την πίεση του πολιτικού του προϊσταμένου Π. Σκουρλέτη, παρά από δική του πρωτοβουλία, που ο Παναγιωτάκης αναγκάστηκε να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια για μειώσεις τιμολογίων. Ο ίδιος θεωρεί ότι η ΔΕΗ δεν έχει αυτή τη στιγμή τέτοια πολυτέλεια, με φέσια άνω των 2,3 δισ. ευρώ να τη πνίγουν.
Το αν οι υποσχέσεις αυτές γίνουν πράξη ουδείς το γνωρίζει. Θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση που θα δείξουν οι 2,1 εκατ. οφειλέτες της ΔΕΗ στο νέο πρόγραμμα διακανονισμών που αυτή ανακοίνωσε, προσφέροντας μηδενική προκαταβολή και δόσεις διάρκειας τριών ετών, έως το 2019. Δείγμα του κατεπείγοντος της κατάστασης είναι ότι το ευνοϊκό αυτό πρόγραμμα στηρίζεται στη συλλογιστική του "όσοι πιστοί προσέλθετε" και διαρκεί τέσσερις μήνες, από τον Απρίλιο ως τον Ιούλιο. Θα συνεχίσει να ισχύει και μετά αλλά με λιγότερο γενναιόδωρες ρυθμίσεις, και η επιτυχία του θα κρίνει και την δέσμευση για χαμηλότερα οικιακά τιμολόγια. Εννοείται ότι κάτι τέτοιο θα συμπαρασύρει προς τα κάτω και τα τιμολόγια των ανταγωνιστών της. Ούτως ή άλλως εμπορικά περιθώρια φαίνεται πως υπάρχουν.
Τα πράγματα επομένως δείχνουν να έχουν πάρει το δρόμο τους. Κάθε μήνα η ΔΕΗ χάνει περίπου 1% μερίδιο αγοράς, δεν καταφέρνει να πάρει πίσω επαγγελματικούς πελάτες παρά τις πρόσφατες μειώσεις στα τιμολόγια της συγκεκριμένης κατηγορίας, και τα φέσια αντί να μειώνονται, αυξάνονται.
Όλα οδηγούν σε ένα βασικό συμπέρασμα : Η ΔΕΗ των επόμενων ετών θα είναι μια άλλη επιχείρηση. Μπορεί για να περιορίσει την αιμορραγία να συνεργαστεί με τα ΕΛΤΑ ή την ΕΥΔΑΠ και να πουλά ρεύμα μέσω του εκτεταμένου δικτύου τους, ό,τι όμως και να κάνει δεν θα μοιάζει με τη σημερινή εταιρεία. Το κρατικό μονοπώλιο που έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά και ελέγχει το 60% στη παραγωγή και το 94% στην εμπορία θα αποτελεί σε μερικά χρόνια μακρινή εικόνα από το παρελθόν.
Οι βίαιες αναπροσαρμογές
Αλλά μήπως αυτά ακριβώς τα αποτελέσματα δεν έχουν πάντα οι βίαιες αναπροσαρμογές, πόσο μάλλον όταν γίνονται με καθυστέρηση ; Αν για παράδειγμα η ιδιωτικοποίηση του 66% του ΑΔΜΗΕ και το σχέδιο για τη δημιουργία "Μικρής ΔΕΗ" αντί να ακυρωθούν, είχαν πριν από 1,5 χρόνο προχωρήσει, τότε που και η ελληνική οικονομία ήταν σε καλύτερη θέση, μήπως η ΔΕΗ θα είχε πάρει ή θα επρόκειτο να πάρει, στα χέρια ζεστό χρήμα ; Πιθανότατα ναι.
Στον αντίποδα βέβαια θα πει κάποιος ότι παρά τα πάμπολλα σημερινά προβλήματα, η ακολουθούμενη από την κυβέρνηση πολιτική "διέσωσε το δημόσιο χαρακτήρα τόσο της ΔΕΗ, όσο και του ΑΔΜΗΕ".
Είναι άραγε έτσι ακριβώς ; Καταρχήν το 49% του ΑΔΜΗΕ θα διατεθεί σε ιδιώτες, μέσω στρατηγικού επενδυτή και μέσω χρηματιστηρίου. Πότε θα γίνει αυτό; Άγνωστο, πόσο μάλλον όταν η οικονομία παραμένει στη λάσπη, το ρίσκο της χώρας είναι υψηλό, και επομένως το χρηματιστήριο υποτιμημένο. Έπειτα, η ελληνική πρόταση που μένει να εγκριθεί από τους δανειστές, μιλά για μάνατζμεντ και διευθύνων σύμβουλο στον ΑΔΜΗΕ που θα επιλεγούν κοινή συναινέσει με το στρατηγικό επενδυτή. Το κατά πόσο αυτό το σχήμα θα μπορέσει να περπατήσει θα φανεί στη πράξη.
Όσο γι' αυτήν καθευατήν τη ΔΕΗ, το μέλλον είναι άδηλο. Ποιος για παράδειγμα διασφαλίζει ότι μια αδύναμη επιχείρηση, με ολοένα λιγότερα έσοδα λόγω της απώλειας του 50% του σημερινού της μεριδίου, αυξανόμενα φέσια και μονάδες που ολοένα θα γερνούν, δεν θα αναγκαστεί να βγάλει στο σφυρί κάποιες, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τη κατασκευή νέων ; Μα σε αυτό ακριβώς το σκοπό δεν αποσκοπούσε η πώληση της Μικρής ΔΕΗ;
Το πρόβλημα αναγνωρίζεται και από τη κυβέρνηση. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που ο Σκουρλέτης προτάσσει τη δημιουργία κοινών σχημάτων μεταξύ ΔΕΗ και ιδιωτών. Σχημάτων όπου η ΔΕΗ θα εισφέρει μια τουλάχιστον λιγνιτική μονάδα (Μελίτη Ι, Αμύνταιο) και μια υδροηλεκτρική, ο δε ιδιώτης επενδυτής υφιστάμενες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ενδεχομένως και κάποια κεφάλαια. Σε αυτά τα σχήματα ο ιδιώτης θα έχει το πάνω χέρι, δηλαδή μάνατζμεντ και πλειοψηφικό πακέτο τουλάχιστον 51%, ενώ η ΔΕΗ θα περιοριστεί σε ρόλο "παθητικού μετόχου". Δηλαδή δεν θα διαθέτει πλειοψηφία στο ΔΣ της εταιρείας, ούτε δικαίωμα βέτο στις αποφάσεις της, παρά θα κατέχει ένα μερίδιο το πολύ έως 49%, δίχως να αποκλείεται αυτό τελικά να είναι και μικρότερο.
Το φλερτ μεταξύ της Elpedison (ΕΛΠΕ-Edison-Ελλάκτωρ) και της ΔΕΗ είναι προχωρημένο, και αν επισφραγιστεί, δίνει αυτόματα προβάδισμα σε έναν από τους εδραιωμένους στην αγορά ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς έναντι όλων των άλλων. Λέγεται επίσης πως έχουν γίνει κρούσεις σε ρωσικά κεφάλαια αλλά και στη γερμανική RWE. Ουδείς μπορεί να αποκλείσει σε μια τέτοια περίπτωση προσφυγές από ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς στην Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού (DG Com), άλλωστε το θεωρεί πολύ πιθανό και το ίδιο το υπουργείο Ενέργειας, γι' αυτό και θα ζητήσει τη γνώμη της, πριν από οποιαδήποτε κίνηση.
Τα βασικά στοιχεία του παζλ, είναι αυτά. Έπειτα από χρόνια κατενάτσιο, μπρος-πίσω, και σχέδια επί σχεδίων, είναι τελικά μια αριστερή κυβέρνηση που δρομολογεί την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ από τη πίσω πόρτα.
Ήδη, οι συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ εγκαλούν τη κυβέρνηση ότι "ξέχασε" τα όσα έλεγε ως αντιπολίτευση για πώληση μονάδων της της επιχείρησης και συνεργασίες με ιδιώτες. Όσο για τους συριζαίους συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ, είναι προς το παρόν "εξαφανισμένοι". Να δικαιολογήσουν την κίνηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν μπορούν, όταν οι ίδιοι έκλειναν το 2014 τις πόρτες των εργοστασίων της ΔΕΗ για να αποτραπεί το σπάσιμό της.
Γ. Φ.
