Η επιδημία σε αρκετές χώρες χάρη στους εμβολιασμούς έχει αρχίσει να υποχωρεί με αποτέλεσμα η επαναφορά της οικονομικής δραστηριότητας να οδηγεί σε αυξημένη δυναμική της ζήτησης, οδηγώντας τις τιμές όλων των εμπορευμάτων στα ύψη.
Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη ήδη περνούν μέρος της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών στους πελάτες τους, οδηγώντας σε υψηλό \ 12μήνου τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης.
Στις ΗΠΑ ήδη από τον Μάιο έχουμε την ψυχρολουσία των πληθωριστικών στοιχείων, ενώ και η Ασία διανύει βίους παράλληλους με τις εξαγωγές της Νότιας Κορέας τις πρώτες 20 ημέρες Μαίου ν’αυξάνονται με τον ταχύτερο ρυθμό της δεκαετίας, υποδεικνύοντας την αυξημένη ζήτηση διεθνώς.
H υψηλή ζήτηση, οι ελλείψεις σε βασικά εξαρτήματα όπως είναι οι ημιαγωγοί, οι ανατροπές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η μεγάλη αύξηση των δαπανών στη μεταφορά εμπορευμάτων έχουν οδηγήσει σε ανατιμήσεις τις περισσότερες πρώτες ύλες και προϊόντα.
Τα δομικά υλικά δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από το νέο κεφάλαιο του πληθωρισμού. Μάλιστα σύμφωνα με φορείς της αγοράς η έλλειψη δομικών υλικών αναμένεται να συνεχιστεί και το καλοκαίρι, ενώ οι τιμές τους κινούνται με αύξοντα ρυθμό καθώς η κατασκευαστική δραστηριότητα αυξήθηκε τον Μάιο με τον ταχύτερο ρυθμό σε πολλές οικονομίες.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από την IHS Markit και το Chartered Institute of Purchasing Supply (CIPS), οι συνολικές νέες παραγγελίες για δομικά υλικά αυξήθηκαν με τον ισχυρότερο ρυθμό από την έναρξη της έρευνας, πριν από 24 χρόνια.
Ωστόσο, εν μέσω των συνεχιζόμενων ελλείψεων βασικών οικοδομικών υλικών και των προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες, οι χρόνοι παράδοσης των προμηθευτών αυξήθηκαν απότομα τον Μάιο, ενώ υπήρξαν σημαντικές περαιτέρω αυξήσεις στην τιμή της ξυλείας, των τούβλων και του χάλυβα.
Σύμφωνα με την IHS η κατάσταση είναι ακόμα πιο έντονη στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς ο συνδυασμός της πανδημίας και του Brexit προκαλεί μεγάλες καθυστερήσεις των προμηθειών προς το Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι αυξήσεις των δομικών υλικών νομοτελειακά καταλήγουν σε αυξήσεις των τιμών των ακινήτων. Στην ΕΕ για παράδειγμα οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 5,5% πέρυσι, μια αύξηση σχεδόν τόσο μεγάλη όσο η κατάρρευση 6,2% του ΑΕΠ που υπέστη η οικονομία του μπλοκ. Εντούτοις, από χώρα σε χώρα οι διαφορές είναι μεγάλες, καθώς όπως θα εξηγήσουμε πιο κάτω είναι πολύ διαφορετική η εικόνα από την πλευρά της προσφοράς νέων κατοικιών.
Ποια υλικά έχουν έλλειψη
Η ξυλεία είναι ένα από τα δομικά υλικά που παρουσιάζουν μεγάλη έλλειψη.
Από τις αρχές Απριλίου 2020 έως τον Απρίλιο του 2021, η τιμή της ξυλείας αυξήθηκε κατά 375%. Το εισαγόμενο κόντρα πλακέ αυξήθηκε κατά 23,7%.
Ειδικά στις ΗΠΑ υπήρξε σε εθνικό επίπεδο έλλειψη ξυλείας -από MDF, καπλαμά έως μασίφ ξύλο -από το πρώτο lockdown τον Μάρτιο του 2020, με τις εισαγωγές να μην έχουν ακόμα αποκατασταθεί σε ικανοποιητικό βαθμό.
Αλλά και για την Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναμένεται να υπάρξει εντυπωσιακή βελτίωση στον εφοδιασμό ξυλείας φέτος, καθώς η παγκόσμια ζήτηση ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά.
Το ατσάλι-χάλυβας έχει επίσης υψηλή ζήτηση παγκοσμίως και οι ελλείψεις σε πολλές αγορές αναμένεται να παραμείνουν μέχρι το τέλος του έτους.
Το μέγεθος του προβλήματος αποκαλύπτεται από την δήλωση της Βρετανικής Ένωσης Ηλεκτροτεχνικών και Συνεργατών Κατασκευαστών τον Μάιο σύμφωνα με την οποία, η δραματική μείωση της παραγωγής χάλυβα στις αρχές του 2020 και η «ακραία» ζήτηση εν έτη 2021 έχει προκαλέσει παγκόσμια έλλειψη, με αποτέλεσμα η British Steel να σταματήσει πρόσφατα να λαμβάνει παραγγελίες σε δομικά τμήματα χάλυβα.
Οι προμήθειες τσιμέντου επίσης παρουσιάζουν σοβαρές διαταραχές με την Ένωση Ορυκτών Προϊόντων των ΗΠΑ να αναμένει ότι οι ελλείψεις θα χρειαστούν λίγους μήνες ακόμα προκειμένου να μπορέσουν να αποκατασταθούν.
Μικρή προσφορά παρατηρείται και στο σκυρόδεμα με τον χρόνο παράδοσης να έχει τριπλασιαστεί τους τελευταίους τρεις μήνες σε ουκ ολίγες χώρες, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς ακόμα και όταν τα πράγματα επανέλθουν στο φυσιολογικό, θα υπάρχει ήδη πενταπλή ζήτηση για σκυρόδεμα!
Ελλείψεις παρουσιάζονται και στον γύψο/γυψοσανίδες- αν και οι προμήθειες εδώ έχουν αρχίσει να βελτιώνονται αισθητά- στα πλαστικά PE και PP, στα υδραυλικά είδη και είδη υγιεινής, στη μόνωση PIR, ακόμα και ....στις βίδες.
Το αποτέλεσμα; H τιμή των οικοδομικών υλικών ολοένα και αυξάνεται. Για παράδειγμα η τιμή των οικοδομικών υλικών αυξήθηκε κατά 7,8% το Μάρτιο, σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με το BEIS. Παρεμφερή είναι τα νούμερα και σε άλλες χώρες.
Σύμφωνα δε με την τελευταία έρευνα του FMB για το εμπόριο, το 82% των μελών του ανέφεραν σημαντικές αυξήσεις τιμών σε επιμέρους υλικά. Ενδεικτικά και πέραν της ξυλείας που ήδη αναφέραμε, το χαλίκι, η άμμος και τα αδρανή σημειώνουν αυξήσεις 19,2% από πέρυσι, ενώ η τιμή παραγωγής σύρματος από χαλκό αυξήθηκε κατά 18,6% επίσης μέσα σε ένα χρόνο.
Η αυξημένη ζήτηση για νέα έργα υποδομών τόσο στις ΗΠΑ με το πρόγραμμα μαμούθ του Biden για τις υποδομές, όσο και στην Ευρώπη, αυξάνει την πιθανότητα οι τιμές πολλών οικοδομικών υλικών να επιμείνουν σε υψηλές πτήσεις και τους επόμενους μήνες.
Πώς μεταφράζεται το κόστος των δομικών υλικών στις τιμές των κατοικιών
Η μέση τιμή για παράδειγμα ενός υπάρχοντος σπιτιού στις ΗΠΑ που πωλήθηκε τον Μάρτιο ήταν 329.100 $. Πρόκειται για αύξηση 17,2% από τον Μάρτιο του 2020.
Εν τω μεταξύ ήδη το 2020 η τιμή ενός νέου σπιτιού μιας οικογένειας είχε αυξηθεί κατά 35.872 $, σύμφωνα με έκθεση του NAHB - National Association of Home Builders- μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές ενώσεις στις ΗΠΑ που εκπροσωπεί τα συμφέροντα κατασκευαστών, εργολάβων και συνδεδεμένων επιχειρήσεων.
(σ.σ: Αναφερόμαστε σε στοιχεία των ΗΠΑ καθότι στην Ευρώπη τα στοιχεία διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αν και σε γενικές γραμμές τα συμπεράσματα παραμένουν στο ίδιο μήκος κύματος).
Και μαντέψτε: Η αύξηση του κόστους σε έναν μεγάλο βαθμό προέρχεται κυρίως από τις αυξήσεις σε ξύλο, μέταλλο, ράβδο και σκυρόδεμα.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΝΑΗΒ, το κόστος κατασκευαστικών υλικών για το 2021 αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται έως ότου ο κόσμος επιστρέψει στην κανονικότητα και η παραγωγή αλλά και η μεταφορά των υλικών επιστρέψουν σε προ πανδημίας συνθήκες.
Αλλά και τα εξωτερικά φινιρίσματα ενός σπιτιού- φινίρισμα τοίχων, στέγες, παράθυρα, πόρτες και άλλα -που αποτελούν το 40-55% του συνολικού κόστους κατασκευής ενός νέου σπιτιού, αυξάνονται γρήγορα χωρίς εμφανή χρονικό ορόσημο αποκλιμάκωσης της τιμής τους.
Σύμφωνα με το HomeAdvisor, αυτά τα κόστη κυμαίνονταν μεταξύ 20.000 και 95.000 $, αν και το NAHB έβαλε τον μέσο όρο στα 41.700 $. Τα εσωτερικά δε φινιρίσματα -περιλαμβάνουν δομικά στοιχεία όπως μόνωση και γυψοσανίδα, αλλά και αισθητικές πινελιές όπως εσωτερικές επενδύσεις, φωτισμός, δάπεδο και καθρέφτες- φτάνουν κατά μέσο όρο τα 75.000 $ σύμφωνα με το NAHB.
Ποιοι άλλοι παράγοντες εκτοξεύουν τις τιμές των κατοικιών
Αν και μια σημαντική μερίδα οικονομολόγων και θεσμικών φορέων θεωρεί πως αυτές οι αυξήσεις είναι προσωρινές, το αποτύπωμα τους έχει φανεί ήδη στην αγορά κατοικίας.
Η έλλειψη αποθεμάτων για τους λόγους που θα εξηγήσουμε πιο κάτω και το αυξημένο κόστος κατασκευής έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές των κατοικιών δημιουργώντας την τέλεια καταιγίδα για πολλούς υποψήφιους επενδυτές, μια μερίδα των οποίων θα δυσκολευτεί να βρει ένα σπίτι που θα μπορεί να το «αντέξει» οικονομικά.
Οι τιμές των ακινήτων όμως ανεβαίνουν και για άλλους λόγους πέραν της αύξησης των δομικών υλικών.
Καταρχήν, τα αποθέματα έχουν μειωθεί λόγω των εκτεταμένων lockdowns το 2020.
Για παράδειγμα τον Απρίλιο του 2020, η κατασκευαστική παραγωγή της ευρωζώνης μειώθηκε κατά περίπου 30% σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2020. Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ των χωρών ήταν τεράστιες.
Η Γαλλία παρουσίασε τη μεγαλύτερη συρρίκνωση του όγκου παραγωγής αφού έκλεισαν πολλά γαλλικά εργοτάξια. Ωστόσο, στη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες τα εργοτάξια παρέμειναν ανοιχτά, αν και υπήρξαν κάποιες καθυστερήσεις. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στην Ευρώπη έχουμε μεγάλες διαφορές από χώρα σε χώρα σε επίπεδο προσφοράς κατοικιών.
Επιπλέον, τα διάφορα κυβερνητικά προγράμματα ενίσχυσης εισοδήματος και τα τραπεζικά προγράμματα που έδωσαν τη δυνατότητα αναβολής της πληρωμής των ενυπόθηκων δανείων, έπαιξαν τον ρόλο τους στην μείωση της προσφοράς, καθώς πολλοί ιδιοκτήτες έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τις ιδιοκτησίες τους.
Εν τω μεταξύ, η ζήτηση για νέα κτίρια και κατοικίες εξακολουθεί να είναι ισχυρή, με την πανδημία να έχει προκαλέσει μια σημαντική «πολιτιστική στροφή» στην εξ’ αποστάσεως εργασία και στην μετουσίωση της κατοικίας σε κομμάτι του επαγγελματικού βίου.
Σε πολλές χώρες οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις αυξήθηκαν, ενώ χάρη στα χαμηλά επιτόκια το κόστος δανεισμού συρρικνώθηκε, με αποτέλεσμα να τονωθεί η ζήτηση σε μια εποχή που η προσφορά ήταν σχετικά χαμηλή. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο άλλωστε και παρά τον διπλασιασμό των ποσοστών ανεργίας στις ΗΠΑ οι τιμές των ακινήτων έφτασαν σε νέα υψηλά επίπεδα.
Στην Ευρώπη όμως υπάρχει και άλλος ένας παράγοντας που σπρώχνει τις τιμές ολοένα και ψηλότερα: O όγκος των θεσμικών επενδύσεων, ιδίως με τη μορφή διεθνών ροών κεφαλαίων από μεγάλες εταιρείες, αμοιβαία κεφάλαια και άλλους παράγοντες της χρηματοπιστωτικής αγοράς.
Σύμφωνα με στοιχεία της Real Capital Analytics, οι θεσμικές επενδύσεις στην αγορά κατοικιών στην Ευρώπη σημείωσαν νέο ρεκόρ το 2020, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 30% της συνολικής δραστηριότητας. Αυτό αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο άλμα από ποσοστό 10% το 2015.
Η ροή χρημάτων στην ευρωπαϊκή ακίνητη περιουσία δεν είναι κάτι νέο, αλλά η τάση σαφώς επιταχύνεται. Αρκεί να αναφέρουμε ότι στη Γερμανία, οι ξένες επενδύσεις σε εμπορικά ακίνητα τετραπλασιάστηκαν μεταξύ 2010 και 2017, σύμφωνα με έρευνα της Bulwiengesa.
Συμπερασματικά λοιπόν, για μια σειρά από λόγους όπως η ανατίμηση των δομικών υλικών, η μείωση της προσφοράς λόγω των στρεβλώσεων της πανδημίας, της έλλειψης πρώτων υλών και των κυβερνητικών προγραμμάτων στήριξης και η αύξηση της ζήτησης λόγω των χαμηλών επιτοκίων, των αυξημένων αποταμιεύσεων και των θεσμικών επενδύσεων, η αγορά κατοικίας αναμένεται να είναι πιο ακριβή τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, ενώ δεν αποκλείεται να παραμείνει για κάποιους μήνες σε ακριβοθώρητα επίπεδα.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
