Αναβάθμιση κατά δύο βαθμίδες χρειάζεται το ελληνικό αξιόχρεο για να ανέβει στην «επενδυτική κατηγορία» (investment grade-IG), μία εξέλιξη που θα φέρει σημαντικές εισροές ξένων κεφαλαίων στα ομόλογα τόσο του δημοσίου όσο και των ελληνικών επιχειρήσεων, διευκολύνοντας έτσι την ανάπτυξη της οικονομίας. Το θέμα είναι αν είναι εφικτό να δούμε διπλή αναβάθμιση μέσα στο 2022 ή θα πρέπει να περιμένουμε το 2023.
Σήμερα, οι περισσότεροι οίκοι βαθμολογούν την Ελλάδα με BB που σημαίνει ότι χρειάζεται αναβάθμιση τουλάχιστον κατά δύο βαθμίδες για το investment grade. S&P και DBRS δίνουν θετικές προοπτικές, που σημαίνει ότι έχουν βάλει το ελληνικό αξιόχρεο στον προθάλαμο της αναβάθμισης. Ο ορίζοντας είναι 12-18 μήνες, αλλά αν δεν υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις θεωρείται βέβαιο ότι θα δούμε μία τουλάχιστον αναβάθμιση από τους δύο αυτούς οίκους. Η διπλή αναβάθμιση μέσα στο 2022 δεν είναι το βασικό σενάριο, ωστόσο τίποτα δεν αποκλείεται.
Υπάρχει, βέβαια, και η Scope Ratings, ο γερμανικός οίκος που μας δίνει «BB+» και ενδέχεται να είναι ο πρώτος που θα μας αναβαθμίσει σε «ΒΒΒ-», ήτοι στο χαμηλότερο σκαλί της επενδυτικής κατηγορίας. Το κακό είναι ότι οι αξιολογήσεις της Scope Ratings, του μεγαλύτερου οίκου αξιολόγησης της Ευρώπης, δεν λαμβάνονται υπόψη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οξύμωρο θα έλεγε κανείς να μην υπολογίζεται ένας ευρωπαϊκός αξιολογητής, αλλά έχει επικρατήσει διεθνώς να λαμβάνονται υπόψη οι αξιολογήσεις των τριών μεγαλύτερων οίκων του κόσμου, S&P Ratings, Moody’s Investors Service και Fitch Ratings. Η καναδική DBRS που εξαγοράστηκε από την αμερικανική Morningstar έχει μπει σφήνα στους τρεις και κερδίζει έδαφος, ωστόσο η Scope Ratings απέχει ακόμη από τους μεγάλους τους κλάδου.
Την ίδια ώρα, η ΕΚΤ δημιούργησε μία γέφυρα, μεταξύ του Μαρτίου 2022 που λήγει το PEPP και της στιγμής που η Ελλάδα θα αναβαθμιστεί στην επενδυτική κατηγορία, καθώς όπως ανακοίνωσε στις 16 Δεκεμβρίου, θα συνεχίσει να αγοράζει ελληνικούς τίτλους και μετά το τέλος του PEPP. Παρά τη χείρα βοηθείας από την ΕΚΤ, η ελληνική οικονομία χρειάζεται το investment grade για πολλούς λόγους.
Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο αρκεί να δούμε τους παράγοντες που εξετάζουν οι οίκοι αξιολόγησης και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας στους παράγοντες αυτούς.
Τα 5 «κλειδιά»
Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, υψηλότερος των προσδοκιών ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ, συνέχιση των αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ, υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα σε σύγκριση με τις οικονομίες ίδιας πιστοληπτικής ικανότητας και η… απομάκρυνση από το PSI. Αυτοί είναι οι πέντε παράγοντες που θα οδηγήσουν στις πολυπόθητες αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης.
1.Μεταρρυθμίσεις: Η ΤτΕ στην Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής τονίζει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο ως προς την αξιολόγηση του θεσμικού περιβάλλοντος από την Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά.
«Συγκεκριμένα, η τρέχουσα βαθμολογία της Ελλάδος στους δείκτες διακυβέρνησης υπολείπεται σημαντικά των κρατών - μελών του ΟΟΣΑ των οποίων οι βαθμολογίες ανήκουν στο ανώτερο 15% της κατανομής. Έτσι, μία υποθετική βελτίωση του θεσμικού περιβάλλοντος της ελληνικής οικονομίας, που θα μειώσει στο μισό την απόσταση της τρέχουσας βαθμολογίας της Ελλάδος στους δείκτες διακυβέρνησης από εκείνες των υπόλοιπων οικονομιών του ΟΟΣΑ, θα συμβάλει σε αναβάθμιση κατά περίπου μία βαθμίδα, τηρουμένων των υπολοίπων παραγόντων σταθερών», αναφέρει η ΤτΕ.
Η υποθετική αυτή εξέλιξη θα μείωνε περαιτέρω την απόσταση από την επενδυτική κατηγορία κατά μία βαθμίδα και, συνυπολογίζοντας τις αναμενόμενες εξελίξεις στις υπόλοιπες παραμέτρους, θα ήταν ικανή να οδηγήσει στην επίτευξη της αναβάθμισης στην επενδυτική κατηγορία, προσθέτει.
2.Ανάπτυξη: Όπως σημειώνει η ΤτΕ, η καλύτερη του αναμενόμενου επίδοση της ελληνικής οικονομίας για το 2021 στηρίζει τη θετική προοπτική της ελληνικής κρατικής πιστοληπτικής αξιολόγησης. Η ΤτΕ βλέπει ανάπτυξη 8%, όταν η Fitch αξιολογεί την Ελλάδα με βάση εκτίμηση για 6%, η Moody’s στηρίζει τον δικό της χρησμό σε πρόβλεψη για ανάπτυξη 6,1% και η S&P βλέπει 7,2%. Αν επιβεβαιωθεί η ΤτΕ και το 2022 η ελληνική οικονομία δείξει ότι θα τρέξει ταχύτερα από τις εκτιμήσεις, τότε ενισχυθούν και οι πιθανότητες αναβάθμισης.
3.Αγορές ομολόγων: Η Scope Ratings έχει αναφέρει σε συνέντευξή της στο liberal.gr, ότι η στάση της ΕΚΤ απέναντι στα ελληνικά ομόλογα θα είναι καθοριστική για την αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου. Από τη στιγμή, λοιπόν, που η ΕΚΤ θα συνεχίζει να στηρίζει, είναι πολύ πιθανό να δούμε την πρώτη αναβάθμιση από τη Scope μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022.
4.Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: Ακόμη και στα χρόνια της βαθιάς κρίσης χρέους, όλοι ανεξαιρέτως οι οίκοι αξιολόγησης τόνιζαν ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας δεν έχει καμία σχέση με τις χώρες που έχουν ανάλογη αξιολόγηση. Σε επίπεδο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η Ελλάδα ανήκει στην επενδυτική βαθμίδα και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει.
5.PSI: Σύμφωνα με την ΤτΕ, στο τέλος του 2022 θα έχουν παρέλθει δέκα χρόνια από την τελευταία αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους (PSI). Δεδομένου ότι στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις των κρατικών οντοτήτων συνυπολογίζεται η αναδιάρθρωση χρέους την τελευταία δεκαετία, αναμένεται η αύξηση της βαθμολογίας της ελληνικής οικονομίας κατά 0,4 της βαθμίδας (notch) έως το 2023 (συγκεκριμένα, κατά 0,2 της βαθμίδας το 2022 και επιπλέον 0,2 το 2023).
