Ενώ η Ευρώπη δείχνει να συνειδητοποιεί το λάθος που έκανε ως προς την υστέρηση ανάπτυξης των ΑΠΕ και να υιοθετεί στρατηγικές επιτάχυνσης της διείσδυσης της καθαρής ενέργειας, με τεράστια Χρηματοδοτικά Προγράμματα και Σχέδια Δράσης, όπως η εφαρμογή REPowerEU, στην Ελλάδα η συζήτηση, ακόμα και σήμερα, μοιάζει να επικεντρώνεται στο πώς θα περιοριστούν χωροταξικά οι ΑΠΕ. Αυτό τονίστηκε στη χθεσινή κοινή παρουσίαση του ΕΣΗΑΠΕ και της ΕΛΕΤΑΕΝ.
Ακόμη επισημάνθηκε η ανάγκη αναπροσαρμογής του νόμου που πέρασε πρόσφατα από τη Βουλή, ο οποίος κινείται μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν προβλέπει τα μικρά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, κατά περίπτωση και να δημιουργήσουν καθυστερήσεις που μπορεί να διαρκέσουν χρόνια. Στις περιπτώσεις αυτές περιλαμβάνονται τα…ταξίδια που πρέπει να κάνουν οι σχετικές αδειοδοτήσεις από τα δασαρχεία προς τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης, προς τα συναρμόδια υπουργεία και ξανά πίσω με αποτέλεσμα οι καθυστερήσεις αυτές να έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις τόσο στις ίδιες τις εταιρείες εκμετάλλευσης των ΑΠΕ όσο και στους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος.
Μάλιστα, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών από ΑΠΕ (ΕΣΗΑΠΕ) και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, κ. Γιώργος Περιστέρης, περί τα 3,5 εκατ. μεγαβατώρες το χρόνο χάνονται, λόγω των παραπάνω προβλημάτων. Τα 1.200, περίπου, μεγαβάτ τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί και δεν έχουν προχωρήσει λόγω των παραπάνω προβλημάτων θα δίνανε ρεύμα με κόστος κάτω των 60 ευρώ και θα συνεισέφεραν στο σύστημα ετησίως κατά 3,5 εκ μεγαβατώρες.
Και οι αριθμοί αυτοί αφορούν μόνο τα έργα των διαγωνισμών, από το 2018 -20. Μιλάμε, δηλαδή, για έργα που έχουν εξασφαλίσει άδειες, έχουν εγγυητική επιστολή και όρους σύνδεσης.
Όπως αναφέρθηκε στην παρουσίαση, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για έναν νόμο - σκούπα, ο οποίος να προβλέπει όλα τα προαναφερόμενα μικροπροβλήματα που μπορεί να δημιουργήοσυν καθυστερήσεις.
Σχεδόν κάθε μήνα εμφανίζονται σκόρπιες και εν πολλοίς αλληλοσυγκρουόμενες μελέτες ή και αποφάσεις, σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με τυφλούς δογματικούς οριζόντιους αποκλεισμούς περιοχών, χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση, με νέες εκτεταμένες ζώνες αποκλεισμού, χωρίς συγκεκριμένη εξέταση και στάθμιση των πολλαπλών θετικών επιδράσεων των Α.Π.Ε. στο κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια και το περιβάλλον, με ασαφείς προτάσεις για πλήρη εκδίωξη των Α.Π.Ε. από «ψηλά βουνά και μικρά νησιά», προτάσεις χωρίς θεσμικό περιεχόμενο και χωρίς καμία διαβούλευση.
Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι του ΕΣΗΑΠΕ και της ΕΛΕΤΑΕΝ παρουσίασαν οικονομικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τα 760 εκατ. ευρώ από τους πόρους που διοχετεύθηκαν για επιδότηση των λογαριασμών των καταναλωτών το τελευταίο διάστημα, προήλθαν από τη φθηνή ενέργεια που παρήγαγαν τα αιολικά πάρκα.
- με βάση ανάλογα απολογιστικά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2022, τεκμηρίωσαν ότι οι ήδη αυξημένες τιμές της μεγαβατώρας ηλεκτρικού ρεύματος στην ημερήσια αγορά θα ήταν κατά σχεδόν 40 ευρώ ακριβότερες αν στο ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας δεν συμμετείχαν κατά περίπου 30% οι Α.Π.Ε., οι οποίες περιορίζουν τη συμμετοχή των συμβατικών μονάδων με καύσιμο το πανάκριβο φυσικό αέριο, μειώνοντας έτσι τη χονδρεμπορική τιμή του ηλεκτρισμού στη χώρα μας.
Μάλιστα οι εκπρόσωποι και των δύο φορέων τόνισαν ότι «…Η Ελλάδα πρέπει να αποφασίσει αν θα προχωρήσει δυναμικά μπροστά, προς τις Α.Π.Ε., προς όφελος της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και της εθνικής οικονομίας, ή αν θα συνεχίσει με βήμα σημειωτόν ή και οπισθοχώρησης. Η χώρα μας έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αναπτύξει ένα εγχώριο χαρτοφυλάκιο καθαρής ενέργειας που θα εξασφαλίζει φθηνό ρεύμα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αλλά και θα προσφέρει πολύτιμα έσοδα στα δημόσια ταμεία για κοινωνικές πολιτικές και βελτίωση της ποιότητας ζωής, δημιουργώντας ένα πλεόνασμα καθαρής ενέργειας που θα μπορούμε να εξάγουμε στις γειτονικές χώρες. Αυτό που μας λείπει διαχρονικά είναι η πολιτική βούληση και η συστράτευση προς μία εθνική προσπάθεια ενεργειακής αυτονομίας με οφέλη για όλους», τόνισαν οι εκπρόσωποι των δυο φορέων.
Οι προτάσεις
Ειδικά για την αιολική ενέργεια απαιτείται ένα ριζοσπαστικό σχέδιο, ένα Σχέδιο Δράσης «REPowerGR», που θα περιλαμβάνει τουλάχιστον 5 άξονες πολιτικής:
Πέντε προτάσεις πολιτικής για την Αιολική Ενέργεια
1. Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός
- Το ΕΣΕΚ πρέπει να επικαιροποιηθεί άμεσα, ενσωματώνοντας όλες τις τελευταίες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αύξηση των στόχων Α.Π.Ε. τόσο για το 2025 όσο και για το 2030.
- Πρέπει όμως να αποκτήσει και ένα αποτελεσματικό μηχανισμό διακυβέρνησης που θα διασφαλίζει ότι όλα τα άλλα σχέδια -χωροταξικά, ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες κλπ.- θα υπηρετούν τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους και δεν θα τους υπονομεύουν.
2. Ηλεκτρικό δίκτυο
- Το φιλόδοξο σχέδιο διεθνών και εγχώριων διασυνδέσεων πρέπει να επιταχυνθεί, να ολοκληρωθεί και να εμπλουτισθεί. Στρατηγικός στόχος πρέπει να είναι η Ελλάδα να καταστεί την επόμενη δεκαετία καθαρός εξαγωγός πράσινης ενέργειας.
- Για τη βέλτιστη επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ, θα πρέπει οι Διαχειριστές να χορηγούν νέες Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης λαμβάνοντας υπόψη την τεχνολογία ανανεώσιμης ενέργειας του κάθε σταθμού, με σκοπό οι χορηγούμενες και οι εν ισχύ Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης ανά τεχνολογία να συνάδουν με το μίγμα τεχνολογιών που θα προβλέπει για το 2030 το νέο ΕΣΕΚ.
3. Αδειοδότηση και χωροταξία
- Το αδειοδοτικό πλαίσιο πρέπει να ενσωματώσει πλήρως και στην ουσία τους -και όχι μόνο στο γράμμα - τις προβλέψεις του REPowerEU.
- Ειδικά απαιτείται ριζική απλοποίηση της διαδικασίας τροποποίησης των υφιστάμενων περιβαλλοντικών αδειών, η οποία έχει επιβαρυνθεί εξαιρετικά κατά τα τελευταία δύο έτη.
- Το βασικό εργαλείο για την εξέταση ενός συγκεκριμένου έργου Α.Π.Ε. είναι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Τα δεδομένα άλλων, πιο γενικών μελετών, όπως είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), πρέπει να αξιοποιούνται και να λαμβάνονται υπόψη από τις ΜΠΕ, αλλά αυτές οι γενικές μελέτες (όπως οι ΕΠΜ) δεν μπορεί να ορίζουν τεράστιες ζώνες a-priori αποκλεισμών.
4. Διαγωνισμοί και συμμετοχή στην αγορά
- Απαιτείται η άμεση προκήρυξη του επόμενου διαγωνισμού για νέα έργα Α.Π.Ε. και η διαμόρφωση ενός λεπτομερούς προγράμματος των επόμενων διαγωνισμών μέχρι και το 2025.
- Το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία της απελευθερωμένης αγοράς, και ειδικά της ενδοημερήσιας αγοράς, πρέπει να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει στην πράξη με επαρκή ρευστότητα, ώστε να μπορέσουν οι Α.Π.Ε. να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην αγορά με πλήρεις ευθύνες.
5. Το επόμενο μεγάλο βήμα: Θαλάσσια αιολικά πάρκα και Αποθήκευση
- Η Ελλάδα πρέπει να μην διαψεύσει τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει στην αγορά της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας. Πρόκειται για μια ευκαιρία με μεγάλα οφέλη σε πολλά επίπεδα: αναπτυξιακά, οικονομικά, ενεργειακά, εθνικά.
- Ακρογωνιαίος λίθος της πράσινης μετάβασης είναι η Αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Η ταχύρρυθμη και αποτελεσματική προώθησή της στην πράξη, ιδιαίτερα με επενδύσεις μεγάλης κλίμακας και εγχώριας προστιθέμενης αξίας, διασφαλίζει την απεξάρτηση από τα εισαγόμενα καύσιμα.
