Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Αυτούς τους πελάτες ποιος θα τους κερδίσει; Οι μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρείες στον κόσμο και καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις «αναστατώνουν» την τραπεζική αγορά και απειλούν τους παραδοσιακούς παίκτες, την ώρα που οι καταναλωτές χάνουν την εμπιστοσύνη προς τις τράπεζες. Το σκηνικό των επόμενων ετών θα είναι γεμάτο συνεργασίες γιγάντων και ατομικές «μονομαχίες» με στόχο να αποκτήσουν πρόσβαση στις τραπεζικές υπηρεσίες... οι φτωχοί όλου του κόσμου.
Η πίτα είναι τεράστια καθώς οι κάτοικοι του πλανήτη που δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες εκτιμώνται στα 2 δισεκατομμύρια. Εύλογα, λοιπόν, το νέο αυτό πεδίο προσελκύει το ενδιαφέρον όλων όσων έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τεχνολογικές εφαρμογές που διευκολύνουν τις τραπεζικές υπηρεσίες και μειώνουν το κόστος. Μπορούν εταιρείες όπως η Apple, η Amazon και η Google να χτυπήσουν την JPMorgan, την HSBC και την κινεζική ICBC;
Ποιος θα κερδίσει, οι τράπεζες ή οι «μάγοι» της τεχνολογίας; Αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της EY, τότε μάλλον οι τεχνολογικές εταιρείες έχουν το προβάδισμα. Σύμφωνα με την έρευνα Global Consumer Banking Survey 2016, μόλις 1 στους 7 πελάτες τραπεζών αισθάνεται μεγάλη ασφάλεια στις τράπεζες σήμερα, την ώρα που το 60% θέλει την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, δηλαδή να επισκεφθεί ένα κατάστημα ή να μιλήσει με κάποιον εκπρόσωπο όταν θέλει να αγοράσει κάποιο τραπεζικό προϊόν. Αυτό δείχνει πως όταν ο κόσμος εξοικειωθεί ακόμη περισσότερο με την τεχνολογία, τότε οι τράπεζες που θα έχουν χάσει το τρένο της εξέλιξης θα μείνουν ουραγοί.
Η Αναγέννηση σηματοδότησε τη μετάβαση από τον Μεσαίωνα στη Σύγχρονη Εποχή. Είναι επίσης η ιστορική περίοδος της ελευθερίας του πνεύματος και εκρηκτικών αλλαγών. Σήμερα οι τράπεζες βιώνουν τη δική τους αναγέννηση, ήτοι τη μετάβαση από την παραδοσιακή τραπεζική σε μία ψηφιακή πραγματικότητα που θα δούμε σε λίγα χρόνια την οποία μάλλον δύσκολα μπορούμε να περιγράψουμε σήμερα. Η περίοδος της μετάβασης, ή η τραπεζική αναγέννηση, χαρακτηρίζεται κυρίως από την «αναστάτωση» που προκαλεί στον κλάδο η επανάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Όπως κάθε αλλαγή, έτσι και στις τράπεζες, ο μετασχηματισμός του κλάδου έχει καλά και κακά στοιχεία. Ίσως το μεγαλύτερο καλό – και ένας λόγος που οι τράπεζες επενδύουν τεράστια ποσά στην τεχνολογία – είναι ότι με την ψηφιοποίηση, ο τραπεζικός κλάδος έχει την ευκαιρία να γίνει πιο προσιτός και πιο εύκολα προσβάσιμος για δισεκατομμύρια νέους πελάτες.
Τα στοιχεία, μάλιστα, δείχνουν ότι η διαδικασία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη καθώς τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των ανθρώπων που δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό μειώνεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Μόνο κατά την περίοδο 2012 - 2014 ο εν λόγω αριθμός υποχώρησε κατά 700 εκατομμύρια.
Σήμερα εκτιμάται ότι περίπου το 62%-64% των ενηλίκων στον πλανήτη έχουν τραπεζικό λογαριασμό. Ποιοι είναι αυτοί; Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας τα τρία- τέταρτα των φτωχών του κόσμου δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό, όχι μόνο λόγω της φτώχειας, αλλά και εξαιτίας του κόστους, της απόστασης που πρέπει να διανύσουν για να βρουν μία τράπεζα και των εγγράφων που χρειάζονται.
Πρόκειται για το 59% των ενηλίκων στις αναδυόμενες οικονομίες και το 77% των ενηλίκων που κερδίζουν λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα. Επίσης, εκτός από τις οικονομίες με υψηλά εισοδήματα, ο δανεισμός από φίλους και γνωστούς και όχι από τις τράπεζες συνεχίζει ακόμη και σήμερα να αποτελεί μία πολύ συνηθισμένη τάση.
Η τεράστια σε μέγεθος αγορά…
Η αγορά στην οποία προσβλέπουν τράπεζες και τεχνολογικές εταιρείες είναι πραγματικά τεράστια. Περίπου 2 δισεκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες και θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυνητικούς πελάτες για τις τράπεζες. Και όχι μόνο γι' αυτές, αφού όπως έχει πει και ο Bill Gates, «ο κόσμος μας έχει ανάγκη από τραπεζικές υπηρεσίες, αλλά δεν χρειάζεται τις τράπεζες».
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ο αριθμός των ενήλικων που δεν κάνουν χρήση των τραπεζικών υπηρεσιών για να αποταμιεύσουν ή να δανειστούν χρήματα, διαμορφώνεται παγκοσμίως σε 2 δισεκατομμύρια. Από αυτούς, σχεδόν τα 1,8 δισ. ζουν στην Αφρική, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική και στη Μέση Ανατολή.
Στην πιο ανεπτυγμένη οικονομία στον κόσμο, αυτή των ΗΠΑ, το ποσοστό των πολιτών που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό διαμορφώθηκε στο 7% το 2015, έναντι 8,2% το 2011, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφάλισης Καταθέσεων (FDIC). Η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών μετά την κρίση του 2008 και οι εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ευθύνονται για τα καλύτερα των προσδοκιών στοιχεία.
Αναλυτές εκτιμούν ότι το γεγονός πως υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί που δεν εξυπηρετούνται από τράπεζες αποτελεί ένα παράθυρο ευκαιρίας για τους πιστωτικούς ομίλους να προσφέρουν μία σειρά καινοτόμων και φθηνών προϊόντων και υπηρεσιών. Πως θα το κάνουν αυτό; Μα, φυσικά, με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας που αλλάζει τα πάντα στις τραπεζικές συναλλαγές.
… και η τεχνολογική επανάσταση
Τα κινητά τηλέφωνα αλλάζουν τον κόσμο, αλλάζουν και τις τράπεζες. Το mobile banking αναμφίβολα αποτελεί το πεδίο ανταγωνισμού του παρόντος και του μέλλοντος για τράπεζες και τεχνολογικές εταιρείες. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, πάνω από το 12% των ενηλίκων διαθέτει λογαριασμούς mobile banking, όταν παγκοσμίως το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται στο 2%. Μάλιστα, στην Υποσαχάρια Αφρική περίπου 1 στους 2 από όσους έχουν λογαριασμό mobile banking χρησιμοποιεί μόνο αυτόν για τις τραπεζικές υπηρεσίες.
Άρα, είναι δεδομένο ότι σε λίγα χρόνια οι κάτοικοι του πλανήτη θα είναι σε πλήρη διασύνδεση. Η ψηφιοποίηση των τραπεζικών υπηρεσιών θα δώσει τη δυνατότητα σε εκατομμύρια πολίτες του κόσμου να συνδεθούν μεταξύ τους με χαμηλότερο κόστος. Αυτό θα γίνει με ή χωρίς τις τράπεζες με τη μορφή που τις έχουμε συνηθίσει. Οι πελάτες των τραπεζών θα προτιμούν ολοένα περισσότερο τις ψηφιακές υπηρεσίες και οι μηχανές θα αντικαθιστούν τους ανθρώπους στις back office λειτουργίες. Έτσι οι τράπεζες θα μειώνουν το προσωπικό από τα καταστήματα και θα επενδύουν στην τεχνολογία.
Η πρόκληση για τις παραδοσιακές τράπεζες είναι να αποκτήσουν οικειότητα με την ψηφιακή τεχνολογία πριν από τους πελάτες τους. Κατά συνέπεια, θα πρέπει οι ίδιες να εστιάσουν στην εκπαίδευση του προσωπικού, έτσι ώστε να παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες.
Το 2015 τα κεφάλαια που διέθεσαν διάφορα funds για την τεχνολογία των οικονομικών συναλλαγών, γνωστή ως fintech, διαμορφώθηκαν στα 13,8 δισ. δολάρια, ενώ στο πρώτο εξάμηνο του 2016 συνεχίστηκε η τάση καθώς επενδύθηκαν 7,4 δισ. δολάρια σε projects fintech, σύμφωνα με έρευνα των KPMG και CB Insights. Οι προβλέψεις των αναλυτών κάνουν λόγο για 20 δισ. δολάρια επενδύσεις το 2017 μόνο στη Βόρεια Αμερική, καθώς τράπεζες και άλλοι οργανισμοί θέλουν να προλάβουν το τρένο της τεχνολογίας και να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις.
