Σε έναν φαύλο κύκλο, από τον οποίο δεν θα βγει εύκολα, έχει εγκλωβίσει την οικονομία η πανδημία. Κι όμως, τίποτα δεν έδειχνε ότι θα βρεθούμε σε τόσο δύσκολη θέση μόλις λίγους μήνες πριν. Τότε που αφήναμε πίσω μας την καραντίνα και νοιώθαμε να μας θαυμάζει ο υπόλοιπος κόσμος για την τόσο πετυχημένη διαχείριση. Καταργήσαμε σταδιακά τους περιορισμούς, ξεχυθήκαμε από τα σπίτια μας με μια αίσθηση απελευθέρωσης και βαλθήκαμε να ανακτήσουμε τον χαμένο χρόνο της δίμηνης καραντίνας.
Φερθήκαμε σαν να είχαμε νικήσει οριστικά τον ιό και να είμαστε πλέον άτρωτοι από αυτόν. Ήρθαν και οι τουρίστες στις παραλίες μας, αφήνοντας χώρες-εστίες του κορονοϊού, διψασμένοι να ζήσουν το ελληνικό καλοκαίρι και απρόθυμοι για οποιοδήποτε περιορισμό. Κάπου εκεί η μάσκα πήγε στην άκρη, οι αποστάσεις μηδενίστηκαν και τα μέτρα ασφαλείας αντιμετωπίστηκαν με δυσφορία.
Ήταν θέμα χρόνου να κάνει την επανεμφάνιση του ο κορονοϊός. Κάποιοι συμπατριώτες μας, άλλοι πονηροί και άλλοι ανόητοι, συνέβαλαν σημαντικά σε αυτό. Οι πρώτοι, αξιοποίησαν κάθε ευκαιρία αποκόμισης κερδών, λειτουργώντας εις βάρος της υγείας μας. «Μάζεψαν» χιλιάδες ανθρώπων σε πάρτι και άλλες εκδηλώσεις, παίζοντας κρυφτό με την αστυνομία και περιφρονώντας κάθε μέτρο προστασίας. Οι δεύτεροι επιμένουν σταθερά σε κάθε μορφής ηλίθιες θεωρίες συνομωσίας, αμφισβητούν την ύπαρξη του ιού, θεωρούν εξυπνάδα τη μη τήρηση των μέτρων, κ.ό.κ.
Τώρα, βρισκόμαστε πιο πίσω από τότε που ξεκίνησε η καραντίνα. Τα κρούσματα που είχαμε τον Αύγουστο, είναι σχεδόν ίσα με όσα είχαμε όλους τους προηγούμενους μήνες, φέρνοντας ξανά περιορισμούς. Όμως, το κακό έχει γίνει. Άλλωστε οι περιορισμοί δεν λύνουν το πρόβλημα, όταν δεν τηρούνται. Τα μέτρα έχουν πάντοτε «φθίνουσα οριακή απόδοση», που σημαίνει ότι όσο περισσότερα παίρνεις, τόσο μικρότερη ανταπόκριση βρίσκεις. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δηλαδή.
Ο φαύλος κύκλος
Η αναζωπύρωση του ιού σημαίνει πισωγύρισμα, απώλεια θέσεων εργασίας, απώλεια εισοδημάτων. Η οικονομία μας καλείται να ξεπεράσει τα απανωτά συντριπτικά χτυπήματα που δέχεται εδώ και έξι μήνες. Την καραντίνα που πάγωσε την οικονομική δραστηριότητα για δύο μήνες και την καθίζηση του τουρισμού (απώλεια πάνω από 14 δισ). Τη μεγάλη μείωση των εξαγωγών, τη δραματική συρρίκνωση της εστίασης (πάνω από 60%), τις μεγάλες απώλειες στην απασχόληση και τις λιανικές πωλήσεις. Επίσης, πρέπει να αντιμετωπισθούν οι τεράστιες «τρύπες» στα κρατικά έσοδα και στον ΕΦΚΑ, η αύξηση των κόκκινων δανείων και πολλές ακόμη παρενέργειες αυτής της πρωτοφανούς κατάστασης που ζούμε σήμερα.
Όσο ο ιός παραμένει ισχυρός, τα πιο πάνω προβλήματα παραμένουν άλυτα. Ο φαύλος κύκλος που οδηγεί την οικονομία όλο και πιο χαμηλά, θα συνεχίζεται. Για παράδειγμα, περικόπτοντας τις εξόδους και τις συναναστροφές μας, δεν δημιουργούμε πρόβλημα μόνο στην εστίαση και κατ' επέκταση στη ντόπια αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή.
Ταυτόχρονα περιορίζουμε τις αγορές ρούχων, καλλυντικών και δώρων γιατί τα χρειαζόμαστε λιγότερο. Επίσης, καταναλώνουμε λιγότερη βενζίνη, συντηρούμε αραιότερα το αυτοκίνητο μας, χρησιμοποιούμε αραιότερα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Έτσι, δουλεύουν λιγότερο οι επιχειρήσεις εστίασης και διασκέδασης, οι βιοτεχνίες ρούχων και καλλυντικών, τα συνεργεία αυτοκινήτων, οι μεταφορικές επιχειρήσεις, τα βενζινάδικα, τα διυλιστήρια και τόσοι άλλοι κλάδοι. Άλλωστε, η οικονομία είναι ένα δίχτυ και γι’ αυτό οι απώλειες της δεν περιορίζονται στους τομείς τους οποίους αφορούν άμεσα.
Μέχρι στιγμής, οι ζημιές λόγω κορονοϊού (για το 2020) φαίνεται ότι θα φτάσουν στα 30-35 δισ ευρώ. Από αυτές ένα μέρος θα εξουδετερωθεί από τις κρατικές ενισχύσεις, αλλά ο τελικός λογαριασμός δεν θα είναι μικρότερος των 18-20 δις (9-10% του ΑΕΠ). Στο χέρι μας είναι να τις περιορίσουμε αντιμετωπίζοντας υπεύθυνα την κατάσταση ή να τις αυξήσουμε, βλέποντας τα μέτρα προστασίας ως εμπόδια που θα προσπαθούμε να παρακάμπτουμε.
Ας προσπαθήσουμε. Ας περιορίσουμε τη μετάδοση του ιού, ώστε να έχουμε τις μικρότερες δυνατές απώλειες μέχρι να έλθει το εμβόλιο. Μέχρι τότε, μπορούμε να κρατήσουμε την κοινωνία όρθια και την οικονομία ζωντανή, αξιοποιώντας τους εθνικούς πόρους, αλλά και εκείνους που έχουν δρομολογηθεί για τη χώρα μας. Ήδη αντλούμε χρήματα από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ενώ από τον επόμενο μήνα θα μπορούμε να ξεκινήσουμε την άντληση 2,7 δισ από το πρόγραμμα SURE για τη στήριξη της απασχόλησης. Επίσης, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ήδη πρόσθετα μέτρα 5,5 δις ως το τέλος του έτους. Θα ακολουθήσουν σημαντικές εισροές μέχρι το 2027, που θα ξεπεράσουν τα 70 δισ. Έχουμε τα υλικά να κτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Ας μην αφήσουμε τον κορονοϊό να μας χαλάσει τα σχέδια.
