Σε δυσθεώρητα επίπεδα αυξάνεται το κόστος ζωής στην Τουρκία και παρά το γεγονός ότι η τουρκική οικονομία ήταν από τις λίγες που απέφυγαν την ύφεση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας συνθέτουν μία εντελώς διαφορετική, ζοφερή εικόνα. Η τουρκική λίρα βρίσκεται σε τροχιά διαρκούς υποτίμησης, ενώ ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 19,58% τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την επίσημη μέτρηση, όταν η ανεξάρτητη ομάδα ερευνητών Inflation Research Group (ENAG) εκτιμά ότι ξεπερνάει το 40%.
Την ίδια ώρα, οι τιμές κατοικίας δεν αυξάνονται απλώς αλλά… εκτοξεύονται. Με βάση τα ευρήματα μελέτης του Κέντρου Οικονομικών και Κοινωνικών Μελετών Μπαχτσεσεχίρ (BETAM), οι τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, σημείωσαν τρομακτική αύξηση τον Αύγουστο. Ξεχωρίζει η άνοδος των τιμών κατά 50,7% στην Κωνσταντινούπολη, ακολουθεί η Άγκυρα με +31,8% και η Σμύρνη με 30,9%.
Συνολικά στην Τουρκία, οι τιμές κατοικίας κατέγραψαν άνοδο της τάξης του 32% στο α’ τρίμηνο του 2021, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη ήταν 6,1%. Όσον αφορά τα ενοίκια, από τις αρχές του 2020 έως σήμερα στην Ευρώπη ενισχύονται σε ποσοστό 1,2% κατά μέσο όρο, ενώ στην Τουρκία αυξάνονται κατά 9,4%.
Η άνοδος των ενοικίων ανάγκασε πρόσφατα φοιτητές από ολόκληρη τη χώρα να περάσουν διαδοχικές νύχτες στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για το διαρκώς αυξανόμενο κόστος ζωής. Οι κρατικές εστίες γεμίζουν και οι φοιτητές αναγκάζονται να ψάξουν να κάποιο φθηνό ενοίκιο. Όμως φοιτητές από την Κωνσταντινούπολη υποστηρίζουν ότι τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά 300% κατά τη διάρκεια των σπουδών τους και δεν μπορούν πλέον να τα βγάλουν πέρα.
Βασικό αίτημα των φοιτητών είναι να κατασκευαστούν περισσότερες εστίες και να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των φοιτητικών ενοικίων, σε μία πόλη που οι ουρανοξύστες και τα πολυτελή διαμερίσματα βρίσκονται εκεί για να θυμίζουν ότι η τουρκική οικονομία «έτρεχε» με ρυθμούς έως και 11% πριν λίγα χρόνια. Γιατί σήμερα λίγοι μπορούν να τα ενοικιάσουν.
Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε ο Δήμος Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο, σε ποσοστό 95% οι πολίτες δηλώνουν ότι τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά ενώ το 41% έχει αναγκαστεί να καθυστερήσει την πληρωμή του ενοικίου. Το μέσο ενοίκιο στην Κωνσταντινούπολη αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας κατά 66%, από τις 1.541 λίρες στις 2.561 λίρες.
Η ακρίβεια είναι παντού, όμως ο Τούρκος πρόεδρος κατηγορεί τις πέντε μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ για την αύξηση των τιμών και υπόσχεται ότι θα θέσει σύντομα υπό έλεγχο τον πληθωρισμό και θα τιμωρήσει τους κερδοσκόπους.
Η πολιτική επιλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι να διατηρεί τα επιτόκια κάτω από τον πληθωρισμό ενώ είναι ξεκάθαρη η πίεση που ασκείται στις τράπεζες να ανοίξουν εντελώς τις στρόφιγγες του δανεισμού. Στόχος του είναι να πυροδοτήσει με κάθε κόστος ένα νέο κύμα αναπτυξιακής έκρηξης. Αποτέλεσμα είναι να σημειώνεται… έκρηξη στις άδειες οικοδομής.
Σύμφωνα με την τουρκική στατιστική υπηρεσία, οι άδειες οικοδομής στο α’ εξάμηνο του 2021 αυξήθηκαν κατά 88,4% και η συνολική επιφάνεια των κτιρίων για τα οποία εκδόθηκαν άδειες κατά 45,3%.
Σαν να μην έφτανε η ακρίβεια που υποβαθμίζει το επίπεδο διαβίωσης, οι Τούρκοι έχουν να αντιμετωπίσουν και τα χρέη σε ξένο νόμισμα που συνεχώς διογκώνονται. Από τις αρχές του 2020 έως σήμερα τα δάνεια σε δολάριο ή ευρώ έχουν φουσκώσει κατά 50% μόνο και μόνο εξαιτίας της υποτίμησης της τουρκικής λίρας έναντι των δύο κυριότερων νομισμάτων. Σημειώνεται ότι το συνολικό ποσό των δανείων σε ξένο νόμισμα που πρέπει να αποπληρώσουν τράπεζες και επιχειρήσεις μέσα στο επόμενο 12μηνο ξεπερνά τα 125 δισ. δολάρια.
Ο Ερντογάν πιστεύει ότι θα τιθασεύσει τον πληθωρισμό όμως οι αναλυτές προβλέπουν περαιτέρω πτώση της τουρκικής λίρας έως και πάνω από τις 10 λίρες/δολάριο έως το καλοκαίρι του 2022, εκτίμηση που αν επιβεβαιωθεί θα διογκώσει ακόμη περισσότερο τα προβλήματα και θα προκαλέσει σημαντικές εκροές κεφαλαίων.
