Μια νέα κρίση χρέους στην Ευρώπη είναι πολύ πιθανή, με τη χώρα μας να είναι εκτεθειμένη λόγω του μεγάλου χρέους στον κίνδυνο αύξησης των διεθνών επιτοκίων. Ο πληθωρισμός σπρώχνει τις κεντρικές τράπεζες στην αύξηση των επιτοκίων, κάτι που θα έχει δυσμενή επίπτωση στις χώρες που έχουν μεγάλο άνοιγμα εξωτερικού δημοσίου χρέους. Οι χώρες θα δανείζονται με αυξημένα επιτόκια και επομένως στο ισοζύγιο πληρωμών τους θα αισθανθούν το βάρος των δαπανών για την εξυπηρέτηση των νέων δανείων.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ξεκίνησε την κούρσα ανόδου των επιτοκίων και από τον Σεπτέμβριο, αν όχι από τον Ιούλιο, την ίδια πορεία θα πάρουν τα επιτόκια στην Ευρώπη. Η κα. Λαγκάρντ έχει ήδη προειδοποιήσει πως τα επιτόκια θα ανέβουν. Τα επιτόκια που δανείζονται οι χώρες από τις αγορές αυξάνονται επίσης. Ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν ξεπεράσει το 3%, επομένως οι χώρες με μεγάλα εξωτερικά χρέη είναι εκτεθειμένες.
Όσο ανεβαίνουν τα επιτόκια, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος για ορισμένες χώρες που έχουν υψηλά ποσοστά δημοσίου χρέους να περιέλθουν σε κρίση. Εκτός από την Ελλάδα, υπάρχουν και άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, ακόμα και οι ΗΠΑ μπορούν να εισέλθουν σε κρίση χρέους. Ήδη στις ΗΠΑ το χρέος ανέρχεται σε 115% του ΑΕΠ, ωστόσο έχουν τα εργαλεία με την εκτύπωση χρήματος να ανταπεξέλθουν. Το ερώτημα που γεννάται όμως είναι τι θα πράξουν χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Ο πιο αδύναμος κρίκος του ευρώ είναι η Ιταλία, λόγω και του μεγεθους της, με ένα χρέος πάνω από 150% του ΑΕΠ, περί τα 3 τρισ ευρώ. Τα απόνερα μιας ιταλικής κρίσης θα μπορούσαν να πλήξουν και την Ελλάδα.
Για να μπορέσουμε να δούμε αν θα ξεσπάσει κρίση χρέους πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια του αυξημένου πληθωρισμού που παρατηρείται. Πιστεύω, πως ακόμα και αν δεν υπήρχε το ενεργειακό σοκ και ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο πληθωρισμός θα ήταν αυξημένος. Και αυτό γιατί οι κυβερνήσεις τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν επιδοθεί μετά μανίας στην έκδοση χρήματος, επομένως ήταν αναπόφευκτο να αυξηθεί ο πληθωρισμός.
Απλώς ο πόλεμος στην Ουκρανία και η κρίση ενέργειας ενέτειναν τις πληθωριστικές πιέσεις. Ας μην ξεχνάμε επίσης και τον εμπορικό – οικονομικό «πόλεμο» που έχει ξεσπάει μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Αυτός έχει ως αποτέλεσμα να εντείνονται σημαντικά τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες και να παρατηρούνται ελλείψεις πρώτων υλών, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα σε βιομηχανίες. Η έλλειψη «μικροτσιπς» είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Επομένως, όσο επιμένει ο πληθωρισμός, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες. Η Ελλάδα οφείλει 360 δισ. ευρώ, με το 80% των δανείων να βρίσκονται στα θησαυροφυλάκια ευρωπαϊκών χωρών. Το θετικό για τη χώρα μας είναι ότι είναι υποχρεωμένη να εξυπηρετεί τα δάνεια με πολύ χαμηλό επιτόκιο συγκριτικά με τα επιτόκια των αγορών. Ωστόσο, δεν θα μπορεί να δανειστεί με άνεση από τις αγορές για να δημιουργηθεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, εξαιτίας των αυξημένων επιτοκίων.
Καταλήγοντας, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να ξεσπάσει κρίση χρέους, οποιαδήποτε στιγμή, αν προκύψουν μεγάλες δυσκολίες στις διεθνείς αγορές. Αξίζει να υπενθυμίσουμε το ντόμινο που έφερε η κρίση στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ το 2009.
*Ο Γιώργος Μπήτρος είναι καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
