Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Με τα δεδομένα που ισχύουν σήμερα και τις συνθήκες να γίνονται συνεχώς δυσμενέστερες στα παγκόσμια χρηματιστήρια, το 2019 θα μπορούσε να αποδειχθεί χειρότερο ακόμη και από το 2008. Η Wall Street διορθώνει απειλητικά παρασύροντας τις ασιατικές αγορές, το χρηματιστήριο του Λονδίνου «βυθίζεται» στο χειρότερο επίπεδο από το δημοψήφισμα για το Brexit, ακυρώνοντας τα κέρδη ολόκληρου του 21ου αιώνα, και ο γερμανικός DAX υποχωρεί σε χαμηλά δύο ετών.
Όλα δείχνουν διόρθωση, όμως οι αναλυτές φοβούνται ότι θα εξελιχθεί σε κρίση. Οι ανησυχίες για την αμερικανική οικονομία είναι έκδηλες, ενώ πλέον η εκεχειρία μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας μοιάζει με αστείο. Μέσα μόλις σε δύο συνεδριάσεις ο βιομηχανικός δείκτης του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης έχει χάσει περίπου 3,5% της αξίας του, σκορπίζοντας φόβο στην επενδυτική κοινότητα για την απαρχή μιας νέας κρίσης. Εκεί που πήγε να φανεί ότι ο εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να τερματιστεί, οι ανησυχίες ξαφνικά εκρήγνυνται, μετά τη σύλληψη της οικονομικής διευθύντριας της Huawei και της γενικότερης στάσης του Ντόναλντ Τραμπ.
Στην Ευρώπη, το Brexit και η κόντρα Ιταλίας-Κομισιόν προστίθενται στο ήδη βεβαρυμένο κλίμα και τίποτα δεν δείχνει ότι οι δύο αυτές εστίες αβεβαιότητας θα κλείσουν με θετικό τρόπο στο προσεχές διάστημα. Οι τιμές του πετρελαίου εμφανίζουν πρωτόγνωρες διακυμάνσεις και στο σύνολό τους οι αναλυτές συνιστούν τη μέγιστη δυνατή επιφυλακτικότητα, ενώ η ΕΚΤ δεν δείχνει να αλλάζει στάση όσον αφορά το τέλος του QE.
Μέσα σε αυτό το επικίνδυνα μουντό και θολό σκηνικό, η Ελλάδα χρειάζεται να αποκαταστήσει τη σχέση της με τις αγορές το ταχύτερο δυνατό. Ίσως στη χειρότερη δυνατή συγκυρία, το ελληνικό δημόσιο καλείται να βρει τον τρόπο να αποκτήσει εκ νέου διαύλους επικοινωνίας με την επενδυτική κοινότητα. Μέσα στο 2019 η κυβέρνηση προτίθεται να αντλήσει έως και 7 δισ. ευρώ από τις αγορές, όμως η έκδοση 10ετούς ομολόγου μοιάζει απίθανη. Αν οι εκτιμήσεις για περαιτέρω πτώση των χρηματιστηρίων – και κυρίως της Wall Street - το 2019 επιβεβαιωθούν, τότε η αποστροφή κινδύνου θα χτυπήσει… κόκκινο και οι ροές κεφαλαίων προς επενδύσεις ρίσκου θα «παγώσουν» επ' αόριστον.
Εδώ και αρκετούς μήνες οι επενδυτικοί οίκοι προσπαθούν να εντοπίσουν το σημείο καμπής, τη στιγμή που οι αγορές θα «γυρίσουν» μετά από χρόνια κερδών. Είναι τόσο μεγάλη η επιθυμία των αναλυτών να προβλέψουν τα χειρότερα που η κρίση μοιάζει με αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Κάθε άλλο…
Οι προβολείς, όπως είναι αναμενόμενο, πέφτουν στη Wall και στα στοιχεία για την αμερικανική οικονομία. Όπως έγινε χθες γνωστό, το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ διευρύνθηκε τον Οκτώβριο σε υψηλό 10 ετών (!) με το έλλειμμα έναντι της Κίνας να καταγράφει ρεκόρ. Το έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 55,5 δισ. δολάρια, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2008, όταν ξέσπασε η παγκόσμια κρίση. Μάλιστα, εκτιμάται ότι εν μέρει το έλλειμμα διογκώθηκε από τη μανία του Τραμπ να επιβάλλει δασμούς με σκοπό να το μειώσει. Έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες η αμερικανική οικονομία να εμφανίσει το μεγαλύτερο ετήσιο έλλειμμα της τελευταίας δεκαετίας.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη θα κάνει τον Ντόναλντ Τραμπ πιο νευρικό και επιθετικό, εξανεμίζοντας κάθε ελπίδα για τερματισμό του εμπορικού πολέμου. Την ίδια ώρα, οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων… δείχνουν κρίση. Όπως σημειώνει η Capital Economics, οι επενδυτές με τη συμπεριφορά τους δείχνουν ότι οι φόβοι τους δεν είναι «προσωρινοί». Οι ανησυχίες αφορούν την τις επιδόσεις της αμερικανικής οικονομίας την επόμενη διετία, υποδεικνύοντας ότι η Fed θα βάλει φρένο στις αυξήσεις των επιτοκίων.
Υπάρχει, βέβαια, και ο αντίλογος, όσοι εκτιμούν δηλαδή ότι η καμπύλη των αμερικανικών ομολόγων δεν έχει πλέον τα ίδια χαρακτηριστικά με παλαιότερες εποχές. Οι ίδιοι τονίζουν, με πιο χαρακτηριστικό υπέρμαχο της εν λόγω άποψης τον Μπεν Μπερνάνκι, ότι οι ανησυχίες για τις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας είναι υπερβολικές και ότι η καμπύλη έχει επηρεαστεί από την παγκόσμια ποσοτική χαλάρωση και τις ρυθμιστικές αλλαγές που έλαβαν χώρα μετά την κρίση του 2008.
Όπως και να' χει, η αγορά περιμένει τον Άη Βασίλη στο τέλος Δεκεμβρίου για να πάρει ανάσα και να δει πιο ξεκάθαρα το 2019. Αν όμως το παραδοσιακό ράλι δεν συμβεί ή εμφανιστεί πολύ πιο ήπιο απ' ότι συνήθως, η παραμικρή αναταραχή μπορεί να φέρει τις αγορές αντιμέτωπες με… διαρκή διόρθωση. Πόσο μάλλον αν ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας κλιμακωθεί περαιτέρω…
