Η κυβερνητική σταθερότητα και το Ταμείο Ανάκαμψης, του οποίου η λεπτομερέστατη περιγραφή των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων δεν είναι συνηθισμένη για ένα οικονομικό πρόγραμμα, βάζουν τις βάσεις για μια παρατεταμένη ανάκαμψη από το 2022 και μετά. Είναι οι αιτίες για τις οποίες η ελληνική οικονομία μπορεί να δείξει αξιοσημείωτη αντοχή και να κατακτήσει την επενδυτική βαθμίδα. Αυτά δηλώνει, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Liberal ο Filippo Taddei, Εκτελεστικός Διευθυντής της Goldman Sachs, Global Investment Research.
O ίδιος επισημαίνει πως τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα διοχετευθούν σε τομείς που η Ελλάδα ήταν πίσω συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ αναλύει τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στην ευρωζώνη.
Συνέντευξη στον Νικόλα Ταμπακόπουλο
Κύριε Taddei, ποιες είναι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και σε ποιους τομείς πρέπει να επικεντρωθεί η κυβέρνηση προκειμένου να κατακτήσει η ελληνική οικονομία την επενδυτική βαθμίδα;
Η ελληνική οικονομία μπορεί να δείξει αξιοσημείωτη αντοχή στο δρόμο για την ανάκαμψη. Μετά από μια οριακά μικρότερη από αυτή που αναμέναμε συρρίκνωση το 2020 και ενώ το το «rebound» του 2021 πιθανώς να είναι μικρότερο από αυτό που ελπίζαμε, είναι ξεκάθαρο πως έχει δυναμική ανάκαμψης από το 2022 και ύστερα. Υπάρχουν δύο σαφείς υποστηρικτικοί παράμετροι που συνεισφέρουν σε αυτή την παρατεταμένη ανάκαμψη. Η πρώτη είναι η κυβερνητική σταθερότητα και πολιτική συνέχεια, ένα χαρακτηριστικό που δίνει συγκριτικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα, σε σχέση με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και χώρες του Νότου.
Η δεύτερη παράμετρος είναι το Ταμείο Ανάκαμψης. Το πρόγραμμα ευνοεί δυσανάλογα την Ελλάδα με ένα προγραμματισμένη απορρόφοση κονδυλίων έως το 2026, που δυνητικά θα μπορούσε να αγγίξει το 18% του ΑΕΠ.
Πρόκειται για πρωτοφανές πρόγραμμα, όχι μόνο εξαιτίας του μεγέθους του, αλλά και για τον λόγο ότι κινείται σε δύο νέες και διαφορετικές κατευθύνσεις. Πρώτον, το επενδυτικό πρόγραμμα είναι προσυμφωνημένο και λεπτομερές με έναν τρόπο ασυνήθιστο για δημόσιες επενδύσεις. Για παράδειγμα, διαβάζοντας το οικονομικό παράρτημα του προγράμματος, μπορεί κανείς να μάθει μέχρι ποιο τρίμηνο του 2024, 57 ηλεκτρικά λεωφορεία θα παραδοθούν στη Θεσσαλονίκη. Ο βαθμός ακρίβειας που υπάρχει δεν είναι ο συνηθισμένος που υπάρχει σε ένα οικονομικό-δημοσιονομικό πρόγραμμα.
Η δεύτερη νέα κατεύθυνση που κινείται το πρόγραμμα, είναι πως οι στόχοι προγράμματος, όχι μόνο περιγράφονται με ακρίβεια, αλλά ταιριάζουν απόλυτα στις ανάγκες της Ελλάδας. Μια οικονομία που έχει ένταση υπηρεσιών, όπου το ψηφιακό χάσμα είναι μεγαλύτερό από τον μέσο όρο της ΕΕ και η πράσινη μετάβαση υστερεί, πρόκειται να λάβει σημαντική υποστήριξη σε κάθε μία από αυτές τις κατευθύνσεις.
Ποιες είναι οι προκλήσεις για τη χώρα μας σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης;
Τα οφέλη, όπως προαναφέρθηκε, είναι αρκετά εμφανή. Πρώτον, το μέγεθος: το Ταμείο ανάκαμψης είναι ένα μεγάλο δημοσιονομικό πρόγραμμα που παρέχει στη χώρα δημοσιονομικό χώρο που δεν θα μπορούσε να έχει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεύτερον, η χρηματοδότηση: το 60% είναι επιχορηγήσεις, μια καθαρή μεταφορά κονδυλίων, που λαμβάνει η χώρα από την υπόλοιπη ΕΕ και το υπόλοιπο 40% δανείζεται με κόστος ΑΑΑ χάρη στην έκδοση χρέους της ΕΕ. Τρίτον, το εύρος του προγράμματος που διαπερνά τους κλάδους που έχουν άμεση σχέση με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση (60,8% του προγράμματος).
Εκτός από όλα αυτά, το 40% του προγράμματος παρέχει πόρους και επενδυτική υποστήριξη σε μια ποικιλία δημόσιων υποδομών για τη βελτίωση της εκπαίδευσης, του εθνικού συστήματος υγείας και της αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης γενικότερα. Τέλος, και εδώ έρχεται και η πρόκληση, το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα «επενδυτικό πρόγραμμα»: στοχεύει στο σχηματισμό κεφαλαίων, τον μετασχηματισμό της χώρας και τη δομή της οικονομίας και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για απλές δαπάνες.
Αυτό σημαίνει ότι η επιτυχία του προγράμματος εξαρτάται από την ικανότητα της κυβέρνησης και των ελληνικών θεσμικών οργάνων γενικότερα να υλοποιήσουν έναν άνευ προηγουμένου όγκο επενδυτικών σχεδίων. Αυτό είναι ένα δύσκολο έργο, στην Ελλάδα και αλλού, γιατί τονίζει την κρατική ικανότητα και δοκιμάζει τη δέσμευση στο πρόγραμμα των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.
Πιστεύετε πως η ενεργειακή κρίση απειλεί την ανάπτυξη της ευρωζώνης;
Έχουμε μελετήσει την επίδραση της αύξησης των τιμών της ενέργειας στη ζώνη του ευρώ και αναλύσαμε την επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα, δεδομένης της διαφορετικής κυβερνητικής ανταπόκρισης: από τη μείωση φόρων και τελών συστήματος στις τιμές ενέργειας όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία, έως την παροχή άμεσης εισοδηματικής στήριξης σε νοικοκυριά όπως η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ισπανία.
Διαπιστώνουμε ότι, δεν αποτελεί έκπληξη, για να έχει το ισχυρότερο αποπληθωριστικό αποτέλεσμα, η μείωση φόρων και τελών συστήματος για τους καταναλωτές αποδεικνύεται η πιο αποτελεσματική πολιτική. Γενικά, το σοκ στις τιμές της ενέργειας υπήρξε σημαντικός παράγοντας, όχι μόνο λόγω της πληθωριστικής του επίδρασης αλλά και επειδή μείωσε το διαθέσιμο εισόδημα κατά 0,3% κατά μέσο όρο στη ζώνη του ευρώ. Με αυτόν τον τρόπο, επηρέασε επίσης αρνητικά την κατανάλωση, μειώνοντας τελικά την ανάπτυξη του τέταρτου τριμήνου κατά ένα δέκατο της εκατοστιαίας μονάδας στις εκτιμήσεις μας. Από τη θετική πλευρά, αναμένουμε ότι ο αντίκτυπος θα μειωθεί σε μεγάλο βαθμό το επόμενο έτος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο για παράδειγμα, παρατηρούμε μια πιο έντονη «πίεση» της καταναλωτικής δαπάνης δεδομένης της έλλειψης κρατικής υποστήριξης στα νοικοκυριά.
Τέλος, πώς εκτιμάτε την εικόνα του ελληνικού Χρηματιστηρίου; Μπορούμε να περιμένουμε άνοδο του δείκτη;
Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση για να απαντηθεί. Αυτό που παρατηρούμε στην έρευνά μας είναι ότι υπάρχει σαφής ανοδική δυναμική για τις αγορές μετοχών στη Νότια Ευρώπη, καθώς είναι ο κύριος στόχος του Ταμείου Ανάκαμψης. Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα δεν είναι απλώς μακροοικονομκό λόγω της υποστήριξης που παρέχει στη συνολική οικονομία. Είναι επίσης ένα «εμπόριο μετοχών» επειδή στοχεύει ορισμένους τομείς και εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά σε επενδύσεις και κεφαλαιουχικές δαπάνες. Ο τελικός στόχος του είναι ο διαρθρωτικός μετασχηματισμός της ευρωπαϊκής οικονομίας, όχι απλώς η δημιουργία πρόσθετων και ενδεχομένως χρήσιμων δημόσιων υποδομών.
Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα γιατί η χώρα, διαφορετικά από τις άλλες, αποφάσισε να διαθέσει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, το 40% του συνόλου – επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω, για να συγχρηματοδοτήσει ιδιωτικές επενδύσεις ευθυγραμμισμένες με τους γενικούς στόχους. του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αυτό ξεχωρίζει ως ένας πολλά υποσχόμενος τρόπος να υπάρξουν ιδιωτικές επενδύσεις και να διευκολυνθεί η επιτυχία του μετασχηματισμού της οικονομίας.
* Ο Filippo Taddei είναι Εκτελεστικός Διευθυντής της Goldman Sachs, Global Investment Research
