Από τη στήλη του Φιλελεύθερου «51+49» *
Ακούγοντας για το Brexit το τελευταίο διάστημα, οι περισσότεροι είχαμε ανάμικτα συναισθήματα - δεν καταλαβαίναμε τι γινόταν, τι θα σήμαινε για εμάς τους Έλληνες, για την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι περισσότεροι το παραλληλίζαμε με τη δική μας περιπέτεια της εξόδου από την Ευρώπη, που μας ταλαιπώρησε τόσα χρόνια και που φαίνεται σήμερα τόσο μακρινή.
Θεωρούμε την Ευρώπη κάτι σπουδαίο, κάτι οργανωμένο, που σίγουρα θαυμάζουμε. Υπάρχουν πολλές χώρες μέσα στην Ευρώπη στις οποίες θέλουμε να μοιάσουμε, από άλλες να πάρουμε τα καλά τους παραδείγματα και συνολικά σίγουρα νιώθουμε υπερήφανοι που ανήκουμε στην πιο προηγμένη οικογένεια του κόσμου μας.
Τι συνέβη όμως και ένας ιστορικός λαός αποφάσισε διαφορετικά;
Ας μεταφερθούμε στην επαρχία της Βρετανίας, σε μια περιοχή που ζούσε από την κτηνοτροφία και τη γεωργία.
Δύσκολη ζωή, λιγοστά τα αγαθά, μεγάλες αυξομειώσεις στα εισοδήματα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τις σοδειές, ελάχιστη οικονομική και κοινωνική ασφάλεια. Όμως πολλές από τις περιοχές της αγγλικής επαρχίας βρίσκονταν πάνω από ένα ορυκτό που το έλεγαν άνθρακα και η εκμετάλλευσή του άλλαξε τη ζωή τους. Σε περιοχές ολόκληρες οι άνθρωποι έγιναν ανθρακωρύχοι και άλλαξε ο τρόπος που βίωναν την καθημερινότητά τους. 'Αλλαξε ο τρόπος που σχεδίαζαν και έκαναν όνειρα για το μέλλον.
Η δουλειά στις στοές ήταν πιο επικίνδυνη, αλλά όλα αυτά που τη συνόδευαν, μακράν υπερσκέλιζαν αυτή την επικινδυνότητα. Οι άνθρωποι είχαν πλέον μια δουλειά που τους εξασφάλιζε εργασία για όλη τους τη ζωή, αξιοπρεπή ανταμοιβή, μπορούσαν να καταναλώνουν, να αποταμιεύουν, να χτίζουν ένα σπίτι, να σπουδάζουν τα παιδιά τους.
Μπορούσαν να δανείζονται για να ικανοποιήσουν πιο σύντομα μια επιθυμία τους. Είχαν σταθερό εισόδημα και τη δυνατότητα να χρηματοδοτούνται από τις τράπεζες.
Επιπλέον είχαν σύνταξη, ιατρική περίθαλψη, όταν ήταν άρρωστοι συνέχιζαν να πληρώνονται και έπαιρναν άδεια για να πάνε διακοπές. Το πιο σημαντικό είναι ότι ήταν περήφανοι που ήταν ανθρακωρύχοι.
Ένιωθαν και ήταν χρήσιμοι για την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της χώρας τους, περήφανοι που πρόσφεραν μια αξιοπρεπή ζωή στην οικογένειά τους και τα παιδιά τους, που και αυτά στις πιο πολλές περιπτώσεις ήθελαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των πατεράδων τους.
Η αλλαγή
Ολα αυτά άλλαξαν κάποια στιγμή, με τη σταδιακή αντικατάσταση του άνθρακα από άλλα, πιο φιλικά στο περιβάλλον ορυκτά καύσιμα. Τα ορυχεία έκλεισαν και οι δουλειές δεν αντικαταστάθηκαν. Ούτε αντικαταστάθηκαν τα προνόμια και η ζωή των ανθρώπων, αλλά αντίθετα καταδικάστηκαν σε μια ζωή διαφορετική και σίγουρα λιγότερο αισιόδοξη.
Αυτό που συνέβη με τους ανθρακωρύχους εμφανίστηκε και σε πολλούς άλλους κλάδους, λιγότερο ξεκάθαρα και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Πάρα πολλές δουλειές αντικαταστάθηκαν από άλλες χαμηλότερης αξίας ή κάποιες άλλες εξαφανίσθηκαν παντελώς.
Απέχουμε όμως από το Brexit αρκετά χρόνια. Τι μεσολάβησε σ' αυτά τα χρόνια; Οι άνθρωποι έζησαν με επιδόματα, με διαψεύσεις και αναμνήσεις, με χαμηλότερες προσδοκίες, ώσπου η παγκόσμια οικονομία ξεκίνησε έναν νέο κύκλο ανάπτυξης. Βιομηχανίες και εμπορικές επιχειρήσεις άρχισαν να δημιουργούνται στη Βρετανία ως αποτέλεσμα αυτού του νέου κύκλου οικονομικής ανάπτυξης. Νέα εργοστάσια, νέες επιχειρήσεις, κέντρα διανομής χτίστηκαν πάνω στα παλιά ανθρακωρυχεία και άρχιζαν να προσφέρουν ξανά δουλειές. Ομως κάτι είχε αλλάξει.
Οι δουλειές ήταν διαφορετικές και σίγουρα δεν παρείχαν αυτά που οι άνθρωποι είχαν συνηθίσει. Δεν υπήρχε η εξασφάλιση της διά βίου εργασίας, οι αμοιβές ήταν χαμηλότερες, τα δικαιώματα ιατρικής περίθαλψης, εάν υπήρχαν, ήταν πολύ μειωμένα. Υπάρχει βέβαια εξήγηση γι' αυτό - αυτές οι επιχειρήσεις είχαν πλέον να ανταγωνιστούν σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο και σίγουρα την υπόλοιπη Ευρώπη, μέσα στην οποία είχαν καταργηθεί οι τελωνειακοί δασμοί.
Όλα ήταν διαφορετικά λοιπόν και σίγουρα μαζί με τα προνόμια είχε χαθεί και η περηφάνεια.
Όμως, οι αλλαγές δεν σταμάτησαν εκεί. Οι Βρετανοί δεν ήταν αρκετά πρόθυμοι να καλύψουν αυτές τις νέες θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα έγινε το άνοιγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Άνθρωποι που είχαν μεγαλώσει και ζήσει σε τελείως διαφορετικές συνθήκες, είδαν μια ευκαιρία για καλύτερη ζωή στην άλλη άκρη της Ευρώπης και την άδραξαν. Γι' αυτούς οι συνθήκες εργασίας ήταν ξεχωριστές, δεν είχαν το συλλογικό παρελθόν των Βρετανών και βρέθηκαν στη Βρετανία πρόθυμοι να κάνουν αυτοί τις δουλειές που ήταν προορισμένες για τους ντόπιους.
Κάπου εδώ τα πράγματα ξεκαθαρίζουν ή μπλέκουν, γιατί πολιτικές φωνές αρχίζουν να υπόσχονται στους Βρετανούς ότι τα πράγματα θα αλλάξουν εάν βγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι συνθήκες θα επανέλθουν στο παρελθόν, θα μπορούν να ξανασχεδιάζουν το μέλλον τους χωρίς τους ευρωπαϊκούς περιορισμούς.
Οι αναμνήσεις ζωντάνεψαν, τα περήφανα βιώματα έκαναν τις καρδιές να ξαναχτυπήσουν, ξεχάστηκαν κομματικές ιδεολογίες, Εργατικοί ψηφοφόροι δεκαετιών μετατράπηκαν σε Συντηρητικούς και ψήφισαν για την έξοδο, που θα τα έκανε όλα όπως παλιά.
Οι συζητήσεις που θα αφορούσαν την επόμενη μέρα έξω από την Ευρωπαϊκή 'Ενωση δεν απέκτησαν ποτέ φωνή, δεν ακούστηκαν, δεν είχαν σημασία.
Ο κόσμος δεν ήθελε να μιλήσει για το μέλλον, δεν ήθελε να οραματιστεί την επόμενη ημέρα, ήθελε μόνο να αλλάξει το σήμερα που τον ταλαιπωρούσε και να επανέλθει στο παλαιότερο ένδοξο παρελθόν.
Έτσι ψήφισαν για να ξαναζήσουν ένα παρελθόν, που μάλλον δεν θα έρθει ποτέ.
Εσείς εάν ζούσατε στην επαρχία της Βρετανίας πού θα βάζατε το 51% και πού το 49%;
*Η στήλη «51+49» δημοσιεύεται στην οικονομική εφημερίδα «Liberal markets» που κυκλοφορεί με τον «Φιλελεύθερο» του Σαββάτου.
