Η επιβολή δασμών στα αγαθά που διακινούνται μεταξύ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου πλανήτη έχει γίνει εκ νέου της μόδας σε όλο το φάσμα των αγορών. Δεν πέσαμε και από τα σύννεφα, η επιβολή των ειδικών φόρων εισαγωγής αγαθών ήταν βασικό κομμάτι των προγραμματικών δηλώσεων της νέας διοίκησης των ΗΠΑ και για να είμαστε ειλικρινείς αυτό που ξάφνιασε περισσότερο ήταν η ταχύτητα επιβολής παρά το καθαυτό γεγονός.
Οι δασμοί έχουν νόημα όταν λειτουργούν υπέρ της ανάπτυξης μιας οικονομίας, δημιουργώντας θέσεις εργασίας μειώνοντας τα εμπορικά ελλείμματα των κρατών. Είναι όμως έτσι;
Υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι οι δασμοί δεν λειτουργούν και εν τέλει αυξάνουν τον πληθωρισμό χωρίς να δημιουργούν θέσεις εργασίας ή να αποτρέπουν την απώλεια θέσεων εργασίας. Η ζωή έδειξε ότι σε πολλές περιπτώσεις οι δασμοί μπορούν να παρακαμφθούν μέσω του εμπορίου με τρίτες χώρες που δεν εμπίπτουν στις σχετικές επιβαρύνσεις, το οποίο είναι πιθανώς το καλύτερο δυνατό σενάριο όταν έχουν επιβληθεί δασμοί, διότι διατηρεί τις αρνητικές επιπτώσεις στον πληθωρισμό και δεν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις θέσεις εργασίας.
Ένας δασμός της τάξεως του 50% ή 60% θα ήταν πρωτοφανής. Επίσης, δεν γνωρίζουμε τι είδους αντίποινα θα δούμε από την πλευρά της Κίνας, πόσο μάλλον πώς θα αναδιατάσσονταν οι παγκόσμιες εμπορικές ροές μεταξύ των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων και Ασιατών συμμάχων τους.
Αυτό όμως που μπορούμε να γνωρίζουμε είναι τι συνέβη στο παρελθόν. Η σχετική μελέτη έχει γίνει από την Τράπεζας της Ισπανίας και εξετάζει το εμπόριο κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Σε εκείνη την περίοδο υπήρχαν δύο διακριτά εμπορικά μπλοκ λίγο πολύ παρόμοια με αυτά της τωρινής συγκυρίας. Μόλις ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος, το εμπόριο μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού μπλοκ, περιορίστηκε σημαντικά και αφορούσε ουσιαστικά μόνο ορισμένα βασικά βιομηχανικά αγαθά και εμπορεύματα.
Όπως γνωρίζουμε, αυτό τελικά έβλαψε περισσότερο το σοβιετικό μπλοκ από ό,τι το δυτικό και οδήγησε (ή έστω συνετέλεσε) στην πτώση του κομμουνισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Θυμηθείτε την επική ατάκα του αείμνηστου Χάρυ Κλύν για το τι μπορούσε ένας τουρίστας σε αυτές τις χώρες να καταφέρει με μια «Kolynos». Στις τέσσερις δεκαετίες του Ψυχρού Πολέμου, το εμπόριο διαχωρίστηκε σε δύο διακριτά μπλοκ, αντανακλώντας έναν γεωπολιτικό κατακερματισμό που μοιάζει με αυτόν που μπορεί να έχουμε στο κοντινό μέλλον, αν ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα κλιμακωθεί.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα οδηγούσε σε ένα αποτέλεσμα παρόμοιο με αυτό του Ψυχρού Πολέμου. Όπως μπορείτε να δείτε, οι εμπορικοί περιορισμοί κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου συνεπάγονται δασμούς μεταξύ Ανατολής και Δύσης άνω του 40% στις αρχές του 1950 και περίπου 20% για το μεγαλύτερο μέρος των επόμενων τεσσάρων δεκαετιών.
Εκτιμώμενο ύψος δασμών από το 1948 έως το 2000 μεταξύ των δύο βασικών μπλοκ
Ένας δασμός 60% στις κινεζικές εισαγωγές στις ΗΠΑ θα ήταν επομένως περίπου τριπλάσιος από τους δασμούς που είδαμε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Τη δεκαετία του 1950, οι χώρες κάθε εμπορικού μπλοκ αντέδρασαν σε αυτούς τους μεγάλους εμπορικούς δασμούς με την καθιέρωση ζωνών ελεύθερου εμπορίου μεταξύ τους.
Η πιο δραστήρια από αυτές, ήταν η γεωγραφική ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία μείωσε ουσιαστικά τους δασμούς για το εμπόριο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, περισσότερο από 20%. Παρόμοιες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου υπήρχαν βέβαια και στο ανατολικό μπλοκ.
Ωστόσο, αυτές οι περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν το βάρος που έθετε στους καταναλωτές τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Σε μια προσομοίωση, οι συγγραφείς της μελέτης εκτιμούν ότι το εμπόριο μεταξύ των δύο εμπορικών μπλοκ θα ήταν έως και πέντε φορές υψηλότερο τη δεκαετία του 1950 χωρίς τους εμπορικούς περιορισμούς, ενώ ακόμη και τη δεκαετία του 1980 το εμπόριο θα ήταν διπλάσιο χωρίς τους εμπορικούς περιορισμούς.
Για τις δυτικές οικονομίες η επίδραση του φαινομένου μετρήθηκε το ότι μείωσε την ευημερία και τον πλούτο κατά περίπου 0,3% έως 0,5% ετησίως. Και για 40 χρόνια αυτό σήμαινε ότι το βιοτικό επίπεδο κατέληξε περίπου 12% έως 22% χαμηλότερο από ό,τι θα ήταν χωρίς τον Ψυχρό Πόλεμο. Αν το πολλαπλασιάσει κανείς επί δύο ή επί τρία, έχουμε μια πρόχειρη εκτίμηση του μακροπρόθεσμου κόστους ενός κλιμακούμενου εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αλλά και όποιας άλλης χώρας μπει στην περίμετρο των εμπορικών δασμών. Και το εκτιμώμενο μέγεθος δεν είναι καθόλου αμελητέο.
