Ο ορισμός της μεταρρύθμισης δεν είναι ούτε δύσκολος, ούτε πολύπλοκος. Μεταρρύθμιση είναι η μεταβολή του τρόπου λειτουργίας και οργάνωσης ενός συστήματος. Δηλαδή, είναι ο επαναπροσανατολισμός των στόχων και ο μετασχηματισμός των διαδικασιών, για την πιο αποτελεσματική επίτευξη τους.
Το γεγονός ότι στη χώρα μας χαρακτηρίζουμε σαν μεταρρύθμιση, τον εκσυγχρονισμό που αναγκαστικά συντελείται λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, είναι από μόνο του προβληματικό. Δηλαδή η μετάβαση από το γράψιμο στο χέρι, στη χρήση της γραφομηχανής και τώρα του ηλεκτρονικού υπολογιστή στο Δημόσιο τομέα, θεωρείται μεταρρύθμιση;
Η καταγραφή των παραβάσεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας μέσω ηλεκτρονικών μέσων και η αυτόματη χρέωση του προστίμου στο ΑΦΜ των παραβατών, αποτελεί μεταρρύθμιση; Είναι η ψηφιακή έκδοση των συντάξεων, μεταρρύθμιση; Είναι η ψηφιακή κάρτα των εργαζομένων μεταρρύθμιση; Ασφαλώς και όχι.
Ταυτίζοντας τη μεταρρύθμιση με τον εκσυγχρονισμό, χάνουμε τον στόχο. Ο στόχος είναι η μεταβολή της δομής και του τρόπου με τον οποίο εκτελείται μια διαδικασία και όχι η υποκατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα από ένα ψηφιακό μέσο. Αν ήταν έτσι, το McDonalds της γειτονιάς μας στο οποίο πληκτρολογείς την παραγγελία σου σε μια οθόνη, αντί για να τη δίνεις προφορικά σε έναν υπάλληλο, αποτελεί τον παράδεισο των μεταρρυθμίσεων.
Μεταρρύθμιση είναι η εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας. Μεταρρύθμιση είναι η ίδρυση μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων. Μεταρρύθμιση είναι η υιοθέτηση της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Μεταρρύθμιση είναι η ενίσχυση της σχολικής επιλογής, όσον αφορά τη σχολική μονάδα που θα φοιτήσει. Μεταρρύθμιση είναι ο σχεδιασμός ενός νέου τρόπου αδειοδότησης των επενδύσεων. Μεταρρύθμιση είναι η αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας των δημοσιονομικών κανόνων λόγω πολυπλοκότητας, της επικάλυψης αρμοδιοτήτων, του κατακερματισμού των δημοσιονομικών θεσμών και της αδιαφάνειας στην παρακολούθηση εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού.
Υπό αυτήν την έννοια, το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που αποτελείται από 6 μέρη και 42 σελίδες, έρχεται να προσθέσει άλλα 48 άρθρα στον ήδη πολυδαίδαλο ισχύοντα φορολογικό λαβύρινθο. Η τεκμαρτή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, που αναφέρεται σε περιπτώσεις, σε υποπεριπτώσεις και σε εξαιρέσεις, καθώς και σε σύνθετους υπολογισμούς με πολλά «εάν» και «εφ’ όσον», προφανώς και δεν είναι μεταρρύθμιση. Αποτελεί απόδειξη και μάλιστα κραυγαλέα, της αποτυχίας του φορολογικού μηχανισμού και της φορολογικής μεθοδολογίας, παρά την ύπαρξη και χρήση μιας σειράς από ψηφιακά εργαλεία.
Δεν είναι μεταρρύθμιση η τεκμαρτή φορολόγηση. Δεν είναι μεταρρύθμιση το να υπολογίζονται τα κέρδη των ελεύθερων επαγγελματιών μέσω συγκριτικών υπολογισμών και συνυπολογισμών άλλων μεγεθών. Είναι απλά μια παλαιάς αντίληψης διαδικασία, που έχει σαν σκοπό να συλλάβει με ανορθόδοξες μεθόδους φορολογικά έσοδα που αδυνατεί να συγκεντρώσει με άλλον τρόπο.
Ναι, υπάρχει σημαντική φοροδιαφυγή εκ μέρους των ελεύθερων επαγγελματιών. Το 54% των αυτοαπασχολουμένων δηλώνει μηδενικό εισόδημα. Το 31% δηλώνει ετήσιο εισόδημα από 1 έως 10.000 ευρώ. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, η φορολογία των ελευθέρων επαγγελματιών στη χώρα μας αποδίδει μόλις 2,1% των συνολικών φορολογικών εσόδων, έναντι 5,1% στην Ε.Ε. Και αυτό συμβαίνει, τη στιγμή που το ποσοστό των ελεύθερων επαγγελματιών στην Ελλάδα είναι σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο ευρωπαϊκό, δηλαδή 30,3% έναντι 15,3%.
Το φορολογικό νομοσχέδιο είναι μια συνταγή από τα παλιά που θα προσφέρει, σύμφωνα με το υπουργείο, επιπλέον έσοδα της τάξης των 800 εκατ. ευρώ. Δεν αποτελεί όμως μεταρρύθμιση. Μεταρρύθμιση θα αποτελούσε μια αλλαγή που θα μετέβαλε συθέμελα τις σχέσεις φορολογούμενων και φορολογικών αρχών, επιχειρήσεων και κράτους. Μεταρρύθμιση θα ήταν η κατάργηση εκατοντάδων άρθρων, παραγράφων, ερμηνευτικών εγκυκλίων, που έχουν δομήσει ένα περιβάλλον ασάφειας, ανασφάλειας, αβεβαιότητας και συναλλαγής. Μεταρρύθμιση θα ήταν η απλοποίηση της φορολογίας.
Η προσπάθεια να χαρακτηρισθεί σαν «μεταρρύθμιση» η πάταξη της φοροδιαφυγής μέσω απαρχαιωμένων μεθόδων, αδικεί την κυβέρνηση που συγκρούεται με στερεότυπα και εμμονικές οπισθοδρομήσεις, προωθώντας πραγματικές μεταρρυθμίσεις σε άλλους χώρους. Ας μην ευτελίζουμε την έννοια της μεταρρύθμισης.
