Τίτλους τέλους στην άτυπη μάχη με τις αγορές έβαλε χθες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κηρύσσοντας τη «νίκη της Τουρκίας κατά των κακόβουλων κερδοσκόπων που θέλουν να βλάψουν τη χώρα μέσω των ασφυκτικών πιέσεων στην τουρκική λίρα». Μόνο που ο επενδυτικός κόσμος δεν συμμερίζεται την αισιοδοξία του Τούρκου προέδρου. Διότι η αλήθεια είναι ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο κόσμοι στην Τουρκία.
Από τη μία πλευρά είναι ο κόσμος… του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος επιμένει στα χαμηλά επιτόκια για να πυροδοτήσει ανάπτυξη ανάλογη της περασμένης δεκαετίας και επιδιώκει να αξιοποιήσει την καλή δημοσιονομική θέση της χώρας για να σταματήσει την επιταχυνόμενη δολαριοποίηση, μέσω του μέτρου προστασίας των καταθέσεων από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις.
Η μία εικόνα, λοιπόν, της σημερινής Τουρκίας είναι αυτή της ισχυρής δημοσιονομικής θέσης. Το δημόσιο χρέος είναι χαμηλό (αναμένεται να ξεπεράσει το 48% το 2021, επίπεδο πολύ χαμηλό όχι μόνο για αναδυόμενες αλλά και για ανεπτυγμένες οικονομίες), τα κόκκινα δάνεια επίσης, το εμπορικό ισοζύγιο βελτιώνεται με την υποτίμηση της λίρας και η τουρκική οικονομία ήταν από τις λίγες που γλύτωσαν την ύφεση το 2020 και φέτος ανακάμπτει δυναμικά.
Από την άλλη, είναι ο κόσμος της πραγματικής οικονομίας και της καλπάζουσας ακρίβειας. Μία οικονομία που αναπτύσσεται με ρυθμό 11,7% στα πρώτα τρία τρίμηνα του έτους και της οποίας οι εξαγωγές το τελευταίο δωδεκάμηνο ξεπέρασαν τα 220 δισ. δολάρια, εμφανίζει την ίδια ώρα αποπνικτικό πληθωρισμό που εκτινάσσει τις τιμές, εξαφανίζει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και βάζει τεράστια εμπόδια στην επιχειρηματικότητα.
Αυτή η εικόνα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις ζωές των Τούρκων πολιτών. Ακόμα και μετά την ανάκαμψη της λίρας τις τελευταίες δύο ημέρες, η υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος από την αρχή του έτους, σκορπάει… τρόμο σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Αρκεί να πούμε ότι σύμφωνα με την Τουρκική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (Turkonfed), πολλές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να καταρτίσουν το οικονομικό πλάνο της επόμενης χρονιάς.
Αδυνατούν να προβλέψουν την πορεία των εσόδων τους και δεν γνωρίζουν σε τι τιμές θα αγοράσουν πρώτες ύλες τον επόμενο μήνα και πόσο θα οξυνθούν τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Όσο η οικονομία βρίσκεται εγκλωβισμένη στο θανάσιμο φαύλο κύκλο των επιτοκίων και του πληθωρισμού, τόσο θα μειώνεται η διάθεση για παραγωγή και επενδύσεις, προειδοποιούν οι επιχειρηματίες.
Κρατήστε τα χρήματά σας σε τουρκικές λίρες και το κράτος θα σας δώσει τις όποιες απώλειες υποστείτε από πιθανή διολίσθηση της λίρας, υπόσχεται ο Τούρκος πρόεδρος. Μπορεί να σηκώσει το δημοσιονομικό βάρος μίας τέτοιας κίνησης;
Το κατά πόσο ο Ερντογάν βρήκε το αντίδοτο στην επιταχυνόμενη δολαριοποίηση της τουρκικής οικονομίας μένει να φανεί τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Πάντως, αναλυτές από την Τουρκία αλλά και ξένοι οίκοι υποστηρίζουν ότι βιάστηκε να αυτοανακηρυχθεί νικητής και ότι το «colpo grosso» με την προστασία των καταθέσεων από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί μία τεράστια μπλόφα που τελικά θα κάνει ακόμη πιο δύσκολες τις συνθήκες για τους πολίτες. Σύμφωνα, μάλιστα, με τη Fitch, οι επιλογές του Ερντογάν μπορεί σύντομα να θέσουν σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Παράλληλα, αναλυτές υπολογίζουν ότι μόνο το 7% των καταθέσεων μπορεί να υπαχθεί στο νέο καθεστώς που προστατεύει τις οικονομίες των νοικοκυριών, ενώ κανείς δεν γνωρίζει ποιο είναι το δημοσιονομικό κόστος του μέτρου.
Επιπλέον, η ακρίβεια που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι Τούρκοι πολίτες δεν υποχωρεί όσο θα έπρεπε με την πτώση της ισοτιμίας στις 12,50 λίρες/δολάριο. Και αυτό γιατί ακόμη και στο συγκεκριμένο επίπεδο, η λίρα έχει υποτιμηθεί περίπου 50% μέσα στο 2021. Επομένως δεν χρειάζεται απλώς να σταθεροποιηθεί η τουρκική λίρα αλλά είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτηθεί η επενδυτική εμπιστοσύνη για να ανακοπεί το «τσουνάμι» ακρίβειας που κάνει δυσβάσταχτο το οικονομικό βάρος της καθημερινότητας για τους Τούρκους.
Goldman Sachs, Fitch, Capital Economics και Citi, εκτιμούν ότι ο αντίκτυπος του μέτρου που ανακοίνωσε ο Ερντογάν είναι αβέβαιος. Γιατί τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια, η αβεβαιότητα για τη νομισματική πολιτική και οι πληθωριστικές πιέσεις μπορούν να συντηρήσουν τη συναλλαγματική μεταβλητότητα το 2022. Και τότε η τουρκική κυβέρνηση θα έχει ξεμείνει από… μαγικές λύσεις.
