Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Το ιταλικό ζήτημα αποτελεί χωρίς καμία αμφιβολία τη μεγαλύτερη εστία αβεβαιότητας στην Ευρώπη, ωστόσο οι διακυμάνσεις στην αγορά ομολόγων δείχνουν ότι μέχρι σήμερα οι αγορές δεν έχουν πραγματικά φοβηθεί ότι θα υπάρξει ατύχημα στην Ιταλία. Γι' αυτό, άλλωστε, σημειώθηκε μεγάλη αποκλιμάκωση στις αποδόσεις των ιταλικών τίτλων στο 3,3% μετά τη δήλωση του Λουίτζι Ντι Μάιο που άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο… μερικής υποχώρησης.
Την ίδια ώρα, οι επενδυτές αρνούνται να δανείσουν την Ελλάδα με ικανοποιητικά επιτόκια καθώς ανησυχούν για την πορεία της χώρας στη μεταμνημονιακή εποχή. Και αυτό συμβαίνει παρά τα υπερπλεονάσματα, την επιστροφή στην ανάκαμψη και το πράσινο φως των πιστωτών για τη μη περικοπή των συντάξεων. Αποτέλεσμα είναι το spread των ελληνικών ομολόγων με τα ιταλικά να παραμένει κολλημένο πάνω από τις 100 μονάδες βάσης. Με το κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου στο 4,37%, ακόμη και οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις αποκλείουν την έξοδο στις αγορές τουλάχιστον μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, ήτοι μετά τις ευρωεκλογές και σε συνάρτηση πάντα με τις πολιτικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εγχώριο επίπεδο.
Η καταστροφική πορεία του ελληνικού χρηματιστηρίου και των ομολόγων τους τελευταίους μήνες, που στην ουσία στερεί από τη χώρα την ευκαιρία να εφαρμόσει πραγματικά τις δικές της πολιτικές και να αποδεσμευτεί από τους πιστωτές, δείχνει ότι η Ελλάδα είναι εξαντλημένη από την κρίση και πως αν δεν υπάρξει αλλαγή στην πολιτική νοοτροπία, πολύ δύσκολα θα σταθεί στα πόδια της.
Η περασμένη εβδομάδα ήταν εβδομάδα προϋπολογισμών για την Ευρώπη και πλέον η Κομισιόν βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τις κυβερνήσεις για την εφαρμογή τους, με τελικό προορισμό τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Την… τιμητική τους έχουν η Ιταλία και η Ελλάδα. Η κυβέρνηση των λαϊκιστών στη γειτονική χώρα επιμένει στην άκαμπτη στάση της για την εφαρμογή ενός προϋπολογισμού που παραβιάζει τους ευρωπαϊκούς κανόνες – αν και φάνηκαν τα πρώτα σημάδια υποχώρησης. Στον αντίποδα, η ελληνική κυβέρνηση ενώ έχει τη στήριξη των Ευρωπαίων, έγινε αποδέκτης των συνηθισμένων συστάσεων για το «πάγωμα» μεταρρυθμίσεων και ιδιωτικοποιήσεων.
Και στις δύο περιπτώσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να κρατήσει τις ισορροπίες. Στην περίπτωση της Ιταλίας θέλει να αποφύγει την κλιμάκωση της έντασης ενόψει των ευρωεκλογών, φοβούμενη νέα άνοδο του λαϊκισμού. Σε ότι αφορά την Ελλάδα, οι πιστωτές θέλουν να επιβραβεύσουν τον Αλέξη Τσίπρα για τη μέχρι σήμερα αφοσίωσή του. Η τεράστια διαφορά μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας είναι στον τρόπο που βλέπουν τις δύο χώρες οι επενδυτές και κατ' επέκταση οι αγορές.
Όταν ο Μάτεο Σαλβίνι ειρωνεύτηκε την Κομισιόν, δηλώνοντας ότι μετά την απόρριψη του ιταλικού προϋπολογισμού περιμένει και ένα γράμμα από τον... Άη Βασίλη, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας υποχώρησε αντί να εκτιναχθεί. Αντιθέτως, όταν ο Αλέξης Τσίπρας υποσχέθηκε ημέρες ευφορίας και πλούσιων παροχών καθώς εγκρίθηκε ο ελληνικός προϋπολογισμός χωρίς την περικοπή των συντάξεων και με προκαταβολή το υπερπλεόνασμα του επόμενου έτους, οι επενδυτές άρχισαν να ζητούν ακόμη μεγαλύτερο επιτόκιο για να αναλάβουν τον κίνδυνο δανεισμού της ελληνικής οικονομίας.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι αγορές θέλουν να δουν τις μεταρρυθμίσεις να προχωρούν και τις ιδιωτικοποιήσεις να επιταχύνονται, σε μία ένδειξη ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της χώρας και όχι μόνο για την επίτευξη υπερπλεονασμάτων μέσω της υπερφορολόγησης και της περικοπής του προγράμματος επενδύσεων.
Την ημέρα που επισημοποιήθηκε η ρήξη μεταξύ Ρώμης-Βρυξελλών, με αποτέλεσμα να μπαίνουν στην τελική ευθεία οι διεργασίες για την επιβολή κυρώσεων, η απόδοση του ιταλικού 10ετούς υποχώρησε στις συναλλαγές της περασμένης Τετάρτης στο 3,47% από 3,7% την Τρίτη, ενώ το χρηματιστήριο του Μιλάνου σημείωσε κέρδη 1,34% με τις ιταλικές τράπεζες να πρωταγωνιστούν. Στην ίδια ημέρα, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς διαμορφώθηκε στο 4,651% από 4,69% την Τρίτη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το spread μεταξύ ιταλικών και ελληνικών ομολόγων κατά σχεδόν 30 μονάδες βάσης. Περίεργα πράγματα...
Πριν από λίγες ημέρες, ο Ντι Μάιο άφησε για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο μείωσης του ελλείμματος από το απαγορευτικό επίπεδο του 2,4% που προβλέπει ο προϋπολογισμός. Η δήλωση ήταν αρκετή για να δημιουργηθεί πανηγυρικό κλίμα στο χρηματιστήριο του Μιλάνου και στην αγορά ομολόγων. Στην Πιάτσα Αφάρι, η ένδειξη υποχώρησης των λαϊκιστών της Ιταλίας οδήγησε σε κέρδη έως άνω του 3% στις συναλλαγές της Δευτέρας, με τις τραπεζικές μετοχές να ενισχύονται έως και άνω του 6%. Παρ' όλα αυτά, η ευφορία αποδείχθηκε παροδική, αφού η υποχώρηση δεν μοιάζει αρκετή να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων από την Κομισιόν.
Στην Ελλάδα, όσες θετικές ειδήσεις και αν υπάρξουν, όπως το deal Eurobank-Grivalia, η αγορά συνεχίζει να δέχεται… εύκολα κερδοσκοπικά χτυπήματα και να περιμένει με κομμένη την ανάσα το «Shorting Conference» της 3η Δεκεμβρίου όπου ο Γκάμπριελ Γκρέκο της QCM έχει προαναγγείλει ότι θα αποκαλύψει ένα επιχειρηματικό σκάνδαλο μεγαλύτερο της Folli-Follie.
