Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μετά το χρηματιστηριακό μίνι-κραχ στις αρχές Οκτωβρίου και το βαρύ πέπλο αβεβαιότητας που για μία ακόμη φορά κάλυψε τις ελληνικές τράπεζες, η κυβέρνηση προσπαθεί να μετριάσει τις ανησυχίες και να αντιστρέψει το κλίμα. Το κάνει, ωστόσο, με τον γνωστό της τρόπο. Χωρίς κάποιο αποτελεσματικό και βιώσιμο σχέδιο, διακινδυνεύοντας ακόμη και με επιδείνωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης.
Ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί να... προσπεράσει το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμένει αποκλεισμένη ενώ οι προσπάθειες του Ευκλείδη Τσακαλώτου να προσελκύσει Ασιάτες επενδυτές είχαν την ίδια κατάληξη με τις προηγούμενες κυβερνητικές απόπειρες σε Ν. Υόρκη και Λονδίνο: έπεσαν στο κενό.
Και μπορεί μέχρι πρόσφατα τα κυβερνητικά στελέχη να επέμεναν ότι η έξοδος στις αγορές δεν μας ενδιαφέρει λόγω της ύπαρξης του μαξιλαριού, όμως τα δεδομένα άλλαξαν αφού κάποιοι τουλάχιστον συνειδητοποίησαν ότι όσο καθυστερεί η επιστροφή στις αγορές τόσο αυξάνονται τα εμπόδια για τις τράπεζες. Στο μεταξύ, οι Ιταλοί λαϊκιστές απειλούν ότι θα συνεχίσουν την κόντρα με τις Βρυξέλλες μέχρι τις ευρωεκλογές του Μαΐου, ο εμπορικός πόλεμος μαίνεται και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι είναι τόσοι πολλοί που τίποτα δεν προδικάζει βελτίωση των συνθηκών.
Συνεπώς, πως θα καταφέρει η Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές με 10ετές ομόλογο και «λογικό» επιτόκιο – όπως προέβλεψε ο υποδιοικητής της ΤτΕ, κ. Γιάννης Μουρμούρας - και να διευκολύνει τις ομολογιακές εκδόσεις των τραπεζών; Μάλιστα, ο κ. Μουρμούρας, απέδωσε την άνοδο των ελληνικών αποδόσεων στην ισχυρή συσχέτιση μεταξύ ελληνικών και ιταλικών τίτλων που σημαίνει ότι όσο κλιμακώνεται η ένταση μεταξύ Ρώμης-Βρυξελλών η πόρτα των αγορών θα είναι ερμητικά κλειστή για την Ελλάδα.
Την ίδια ώρα ο Γιάννης Δραγασάκης έλεγε στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ ότι το ελληνικό δημόσιο δεν έχει άμεση ανάγκη να βγει στις αγορές και η ΕΚΤ ανέφερε σε έκθεσή της ότι τα ελληνικά ομόλογα είναι εξαιρετικά «ευαίσθητα» στις αναταράξεις. Με τα σημάδια εξάντλησης που δείχνει η ελληνική αγορά και την ταχύτητα με την οποία η οποιαδήποτε φημολογία μετατρέπεται σε αυτοεκπληρούμενη κρίση, οι διαρροές από κυβερνητικούς κύκλους αναφορικά με την προσπάθεια εξόδου του ελληνικού δημοσίου στις αγορές μάλλον κακό κάνει παρά καλό.
Το σίγουρο είναι ότι μέσα στο επόμενο δίμηνο και πριν το τέλος του 2018, η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο. Ένα πλάνο που για να έχει αποτέλεσμα θα περιλαμβάνει και εκδόσεις μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2019.
Το «επικίνδυνο» α'' τρίμηνο
Αναμφίβολα η στάση της ιταλικής κυβέρνησης αποτελεί τον βασικό κίνδυνο για νέες πιέσεις στα ελληνικά ομόλογα και αν λάβουμε υπόψη τις εκτιμήσεις που θέλουν το ιταλικό «σίριαλ» να συνεχίζεται έως το Μάιο, τότε η έξοδος απομακρύνεται ακόμη περισσότερο.
Ένας παράγοντας που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα είναι οι αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού δημοσίου από τους οίκους αξιολόγησης. Μέσα στον Ιανουάριο αναμένεται η «ετυμηγορία» της Standard & Poor''s και ακολουθούν οι Fitch και Moody'' s. Αν δεν υπάρξει αναβάθμιση τότε πολύ δύσκολα θα υποχωρήσουν τα επιτόκια.
Για να υπάρξει, όμως, αναβάθμιση θα πρέπει να έχουμε και θετικές εξελίξεις και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η μείωση των «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες αποτελεί εξαιρετικά κρίσιμο παράγοντα για την κρίση των οίκων. Επιστρέφουμε, λοιπόν, σε ένα φαύλο κύκλο όπου όσο το δημόσιο δεν κερδίζει την εμπιστοσύνη των μακροπρόθεσμων επενδυτών τόσο εγκλωβίζεται στα δικά του προβλήματα.
Τέλος, το QE ολοκληρώνεται μαζί με το 2018 και μένει να δούμε ποιες θα είναι οι αντιδράσεις των αγορών.
Χωρίς αντοχές τα ελληνικά ομόλογα
Στη μελέτη της ΕΚΤ αναφέρεται ότι τα ελληνικά ομόλογα εμφανίζουν ανάλογη «ευαισθησία» με τα πορτογαλικά. Όμως μία ματιά στην πορεία των αποδόσεων των πορτογαλικών ομολόγων σε σύγκριση με τα ελληνικά δείχνει ότι μέσα στο 2018 η Πορτογαλία εμφανίζει σημαντικές αντοχές ενώ η Ελλάδα όχι. Το 10ετές πορτογαλικό ξεκίνησε το έτος στο 1,8% για να υποχωρήσει την 1η Μαΐου (ημερομηνία χαμηλών για τα ομόλογα της περιφέρειας) στο 1,67%. Στο αποκορύφωμα της έντασης που προκάλεσε η ιταλική κυβέρνηση (στις 29 Μαΐου) έφτασε στο 2,3% και σήμερα διαμορφώνεται στο 2%.
Συνολικά τα πορτογαλικά ομόλογα κινήθηκαν σε εύρος διακύμανσης 67 μονάδων βάσης. Στην ίδια περίοδο, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς «έγραψε» χαμηλό στις αρχές του έτους στο 3,368% (λίγο πριν την έξοδο στις αγορές), έφτασε στο 3,8% την 1η Μαΐου και απογειώθηκε στο 4,81% στις 29 Μαΐου. Παρέμεινε έκτοτε σε υψηλά επίπεδα και σήμερα διαμορφώνεται στο 4,39%. Το εύρος διακύμανσης του ελληνικού 10ετούς ξεπέρασε τις 100 μονάδες βάσης σε μία «συμπεριφορά» που κάνει την προηγούμενη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές να μοιάζει πολύ μακρινή και άπιαστη.
