Σημαντικά πιο αυξημένο από τις αρχικές προβλέψεις του προϋπολογισμού θα είναι το δημοσιονομικό βάρος των μέτρων στήριξης της οικονομίας που λαμβάνει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας. Από την 9η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας προκύπτει ότι θα διατεθούν φέτος στην οικονομία περί τα 11,2 δισ. ευρώ ή 6,5% του προβλεπόμενου ΑΕΠ, έναντι 15,5 δισ. ευρώ που δόθηκαν το 2020 και αντιστοιχούσαν στο 9,4% του περσινού ΑΕΠ. Επισημαίνεται ότι ο φετινός προϋπολογισμός βασίζεται σε εκτιμήσεις για ΑΕΠ ύψους 172 δισ. ευρώ το 2021 και 162 δισ. ευρώ το 2020, αν και οι προβλέψεις παραμένουν εξαιρετικά εύθραυστες λόγω των οικονομικών συνθηκών.
Παράλληλα η 9η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας φέρει θετικό πρόσημο για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της κυβέρνησης, με την Κομισιόν να επισημαίνει πως, παρά την επιβράδυνση στη δυναμική των μεταρρυθμίσεων λόγω της πανδημίας, η χώρα έχει κάνει σημαντικά βήματα στην υλοποίηση των δεσμεύσεων. Η έκθεση εκτιμά ότι η ύφεση το 2020 διαμορφώθηκε στο 10% ενώ προβλέπει μερική ανάκαμψη της οικονομίας για φέτος.
Οι θεσμοί δίνουν τα εύσημα για τις μεταρρυθμίσεις σε Παιδεία, Ιδιωτικοποιήσεις, την προώθηση των έργων της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας καθώς στην ενεργειακή πολιτική.
Για την Παιδεία ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης η οποία είχε ως στόχο τη βελτίωση της ελκυστικότητας και την καλύτερη σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Επιπροσθέτως, ο νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση από τον Φεβρουάριο του 2021 στοχεύει, με τη σειρά του, στον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των πανεπιστημίων και βελτίωση της ποιότητας της προσφερόμενης εκπαίδευσης. Ακόμη έχουν ξεκινήσει αξιολογήσεις των σχολείων.
Η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών & Περιουσίας ανταποκρίθηκε στη δέσμευση της για την αξιολόγηση των διοικητικών συμβουλίων όλων των κρατικών επιχειρήσεων . Η εταιρεία επίσης προχώρησε στην υλοποίηση του στρατηγικού της σχεδίου.
Οι ιδιωτικοποίησεις έχουν προχωρήσει με το επιτυχές κλείσιμο της συναλλαγής της Μαρίνας του Αλίμου στις 31 Δεκεμβρίου 2020, ενώ καλές είναι οι προοπτικές για την ολοκλήρωση του έργο στο Ελληνικό τους επόμενους μήνες. Ακόμη πρόοδος καταγράφηκε και στις απαραίτητες ενέργειες για την παραχώρηση της Εγνατίας.
Στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής, οι αρχές έχουν ξεκινήσει τους έλεγχους στην αγορά ώστε να κλείσει η μακροχρόνια αντιπαράθεση που υπάρχει με την υπόθεση της ΔΕΗ.
Οι μεταρρυθμίσεις που καθυστερούν
Από την άλλη πλευρά επιβράδυνση των μεταρρυθμίσεων – κυρίως εξαιτίας των συνθηκών που έχει προκαλέσει η πανδημία αλλά και ο αυξημένος φόρτος εργασίας προκειμένου να προχωρήσει το ολοκληρωμένο σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης – παρατηρούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στο ανθρώπινο δυναμικό της ΑΑΔΕ, στη μείωση των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο, στην προώθηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων, στην Εργατική Νομοθεσία, στην Υγεία και στην καταπολέμηση της διαφθοράς.
Πτωχευτικός Κώδικας
Ειδικότερα στον χρηματοπιστωτικό τομέα συμφωνήθηκε ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα προκειμένου οι μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει να έχουν ολοκληρωθεί έως την επόμενη αξιολόγηση τον Μάιο.
Πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού κώδικα που είχε πάρει μία μικρή αναβολή στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς συμφωνήθηκε να ισχύσει μερικώς από την 1η Μαρτίου και εν συνόλω από την 1η Ιουνίου 2021.
Όπως αναφέρει η Έκθεσή ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας αντιπροσωπεύει μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η πλήρης εφαρμογή του απαιτεί ουσιαστική εργασία υλοποίησης προϋποθέτει μία σειρά από παρεμβάσεις που ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί καθώς και τη δημιουργία μιας πλατφόρμας πληροφορικής που θα συνδέεται με τις τράπεζες. Η εφαρμογή άλλων συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων συνεχίζεται αλλά με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι είχε συμφωνηθεί προηγουμένως, γεγονός που όπως επισημαίνεται απαιτεί στενή παρακολούθηση, ιδίως όσον αφορά την εκκαθάριση εκκρεμών υποθέσεων που αφορούν υπερχρεωμένα νοικοκυριά καθώς ο στόχος που είχε τεθεί για το τέλος του 2021 είναι πολύ πιθανόν να μην επιτευχθεί.
Η ίδια κατάσταση χαρακτηρίζει και τις υποθέσεις που συνδέονται με την παροχή κρατικών εγγυήσεων, των οποίων η εκκαθάριση καθυστέρησε περαιτέρω το τελευταίο τρίμηνο του 2020 επίσης λόγω δυσκολιών πρόσληψης νέου προσωπικού.
Οι αρχές ετοιμάζουν πρόσθετα μέτρα για υποστήριξη του των τραπεζών κυρίως μέσω της επέκτασης του υφιστάμενου προγράμματος ΗΡΑΚΛΗΣ για την τιτλοποίηση των κόκκινων δανείων. Ο Ηρακλής ΙΙ χαρακτηρίζεται ως ευπρόσδεκτος.
Αναφορικά με το φλέγον ζήτημα των πλειστηριασμών η Έκθεση προειδοποιεί ότι ένα τέτοιο γενικευμένο πάγωμα όλων των βημάτων επιβολής μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, μπορεί να προκαλέσει σημαντικές δυσκολίες στην προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων που καταβάλλουν οι τράπεζες. Επομένως, καλείται η Κυβέρνηση να υιοθετήσει προσωρινά και πιο στοχεύμενα μέτρα που θα προστατεύουν παράλληλα τα ευάλωτα νοικοκυριά.
ΑΕΠ
Σύμφωνα με τις προβλέψεις που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση και ενσωματώνουν τις χειμερινές εκτιμήσεις της Κομισιόν, η ανάκαμψη αναμένεται να παραμείνει αναιμική κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020. Και αυτό καθώς τα μέτρα που ανακοινώθηκαν τον Νοέμβριο του 2020 παραμένουν σε ισχύ, γεγονός που συνεπάγεται αυστηρούς περιορισμούς για το
στον τομέα των υπηρεσιών, ενώ η βιομηχανική παραγωγή αν και συνεχίζεται, αντιμετωπίζει
διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού και περιορισμένη ζήτηση.
Σύμφωνα με την Κομισιόν τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα για τη διάσωση ζωών ωστόσο αναμένεται να καθυστερήσει περαιτέρω την οικονομική ανάκαμψη. Η χειμερινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2021 είχαν καταρτιστεί πριν το νέο γύρο επιβολής περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας και προέβλεπε ανάπτυξη 3,5% το 2021 και 5% το 2022, κυρίως λόγω της εγχώριας ζήτησης. Η προβολή αυτή, προϋποθέτει ότι ο εμβολιασμός θα επιτύχει σταδιακά να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους από στα μέσα του 2021, επιτρέποντας μια διαρκή χαλάρωση των μέτρων περιορισμού το δεύτερο τρίμηνο. Οι εξαγωγές προβλέπεται επίσης να έχουν θετική συμβολή στην ανάπτυξη, αν και λιγότερο δυνατή από ό, τι αναμενόταν προηγουμένως, καθώς ο τουρισμός μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ανακάμψει πλήρως σύμφωνα με την έκθεση. Οι προβλέψεις αυτές προϋποθέτουν επίσης ότι η δημοσιονομική πολιτική το 2021 θα συνεχίσει να στηρίζει την οικονομία με στοχευμένες παρεμβάσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Οι Τράπεζες και οι κίνδυνοι από τα μορατόρια
Σε ό,τι αφορά στις τράπεζες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η κερδοφορία τους αναμένεται να παραμείνει υπό πίεση καθώς οι ευνοϊκές συνθήκες ρευστότητας λόγω και της αύξησης των καταθέσεων, και τα σημαντικά μη επαναλαμβανόμενα έσοδα από το trading ομολόγων, έχουν μερικώς μόνο εξουδετερώσει τις ανάγκες για αυξημένες προβλέψεις.
Ωστόσο Ο εμπροσθοβαρής σχηματισμός προβλέψεων, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, μεταξύ άλλων παραγόντων, οδήγησε τις ελληνικές τράπεζες στο σύνολό τους να παρουσιάσουν ζημιές μετά τους φόρους τους πρώτους εννέα μήνες του 2020.
Έτσι οι προκλήσεις στις προοπτικές της κερδοφορίας θα παραμείνουν και θα περιορίσουν την ικανότητα δημιουργίας εσωτερικών κεφαλαίων. Οι τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων θα έχουν θετικό αντίκτυπο στο κόστος κινδύνου των τραπεζών και θα δημιουργήσουν χώρο στους ισολογισμούς των τραπεζών για χορήγηση νέων δανείων, αλλά θα υπάρξει μια αρχική εφάπαξ απώλεια κεφαλαίου και επαναλαμβανόμενη ζημιά στα καθαρά έσοδα από τόκους.
Ο μεγάλος κίνδυνος προέρχεται από τη λήξη των μορατόριων στα δάνεια, καθώς ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω απομειώσεις λόγω επιδείνωσης της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στην έκθεση, το μεγάλο ποσό δανείων υπό αναστολής καταβολής δόσεων και το ιστορικό των τραπεζών σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις δανείων, δείχνουν ότι υπάρχει ουσιώδης κίνδυνος για την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες απομειώσεις, σε περίπτωση που οι έως σήμερα προβλέψεις δεν αποτυπώνουν τον ενδεχόμενο αντίκτυπο της πανδημίας. Κατά την Κομισιόν, το καθεστώς επιδότησης δόσεων που δημιουργήθηκε από τις αρχές για τους οφειλέτες που έχουν πληγεί από την πανδημική κρίση και έχουν υποθήκες την πρώτη κατοικία, θα μετριάσει αυτόν τον κίνδυνο για τον συγκεκριμένο τύπο δανείων, τα οποία αντιπροσωπεύουν μεγάλο μέρος στο χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων.
Σε ότι αφορά το νέο σχέδιο για τα επιχειρηματικά δάνεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, συμπεριλαμβανομένων των κατάλληλων διασφαλίσεων ηθικού κινδύνου.
Επιπλέον, οι τράπεζες θα προσπαθήσουν μέσω νέων προϊόντων, να σταματήσουν τη μεταφορά των δανείων που βρίσκονται υπό μορατόρια στην κατηγορία αυξημένου πιστωτικού κινδύνου, κάτι που θα σήμαινε υψηλότερες ανάγκες προβλέψεων.
