Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η χθεσινή ημέρα ήταν μία από τις πιο δύσκολες για τους Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο. Οι ηγέτες της ιταλικής κυβέρνησης βίωσαν για πρώτη φορά - σε τέτοια έκταση και σφοδρότητα - τις επιπτώσεις των πολιτικών τους επιλογών. Μέσα σε μία μόλις ημέρα είδαν το ιταλικό δημόσιο να δανείζεται με επιτόκιο που έχει να καταγραφεί από τον Δεκέμβριο του 2013 και ταυτόχρονα την οικονομία να... φρενάρει επικίνδυνα απειλώντας να ακυρώσει όλες τις παραδοχές πάνω στις οποίες βασίστηκαν για να καταθέσουν έναν «επαναστατικό» προϋπολογισμό στην Κομισιόν.
Με την ανάπτυξη να παραπαίει στο γ'' τρίμηνο, στους πρώτους δηλαδή μήνες που οι η συμμαχία Λέγκας-Κινήματος Πέντε Αστέρων ανέλαβε την εξουσία, βασικοί παράγοντες της ιταλικής αγοράς προειδοποιούν ότι αν η Ιταλία επιστρέψει σε ύφεση αυτό θα είναι έργο του κυβερνητικού συνασπισμού των λαϊκιστών. Τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας της Ιταλίας, Istat, έδειξαν ότι η ανάπτυξη υποχώρησε στο 0,2% στο γ'' τρίμηνο, που συνεπάγεται ότι στο σύνολο του 2018 το ιταλικό ΑΕΠ θα ενισχυθεί κατά 1%.
Την ίδια ώρα, η Κομισιόν έστειλε νέα επιστολή στην ιταλική κυβέρνηση στην οποία τονίζει ότι τα στοιχεία του προϋπολογισμού σε συνδυασμό με τους κινδύνους για την ανάπτυξη δεν συνάδουν με την ανάγκη μείωσης του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Ζητάει δε, από την Ιταλία να απαντήσει έως τις 13 Νοεμβρίου.
Από την πλευρά του, ο Βιτσέντζο Μπόκια, επικεφαλής της Confidustria, της βασικής ομοσπονδίας εργοδοτών της Ιταλίας, με μία ηχηρή παρέμβαση, δήλωσε ότι αν δεν ανακάμψει η οικονομία τους επόμενους μήνες, τότε θα πρέπει όλοι να γνωρίζουν ότι ευθύνονται οι πολιτικές της υφιστάμενης κυβέρνησης και κανενός άλλου. «Είμαστε διαθέσιμοι για τη χώρα και την κυβέρνηση να καταθέσουμε λογικές και έξυπνες προτάσεις που δεν θα θέτουν ιδεολογικά διλήμματα», τόνισε ο επικεφαλής της Confidustria. Σημειωτέον, η Confidustria προβλέπει ότι η ανάπτυξη το 2019 θα είναι αρκετά χαμηλότερη από το επίπεδο του 1% που αναμένεται να κλείσει για το 2018.
Έτσι, λοιπόν, τα οικονομικά αποτελέσματα και οι αντιδράσεις των αγορών αποτελούν σήμερα τους βασικούς αντιπάλους της ιταλικής κυβέρνησης. Σαλβίνι και Ντι Μάιο θα πρέπει να σκεφτούν διπλά πριν αποφασίσουν να συνεχίσουν μέχρι τέλους την κόντρα με την Ευρώπη καθώς όσο το κόστος δανεισμού ανεβαίνει και η ανάπτυξη υποχωρεί τόσο απειλείται η οικονομία και κυρίως οι τράπεζες. Διότι, όσο οι επενδυτές εγκαταλείπουν τους ιταλικούς τίτλους (εκροές 70 δισ. από τον Μάιο) τόσο η κυβέρνηση αναγκάζεται σε... εσωτερικό δανεισμό με τις τράπεζες να σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος. Όμως οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν ήδη κρατικά ομόλογα που αντιστοιχούν στο 10% του συνολικού τους ενεργητικού, με αποτέλεσμα όταν ενισχύεται η αβεβαιότητα και τα επιτόκια εκτινάσσονται να «ροκανίζονται» τα κεφάλαιά τους, φέρνοντας πιο κοντά την ανακεφαλαιοποίηση του κλάδου.
Κινδυνεύει, δηλαδή, η ιταλική κυβέρνηση να βρεθεί αντιμέτωπη με πολύ σοβαρά προβλήματα για τράπεζες και επιχειρήσεις πολύ πριν τις εκλογές του Μαΐου, όπου στοχεύει να φτάσει έχοντας κερδίσει την πολιτική κόντρα με τις Βρυξέλλες. Αναλυτές, μάλιστα, προειδοποιούν ότι οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων μπορεί να είναι καθοριστικές για το μέλλον της χώρας. Αν δει κανείς προσεκτικά την αντίδραση των επενδυτών στη δημοπρασία των ιταλικών ομολόγων πιθανώς να καταλάβει το γιατί.
Το ιταλικό δημόσιο δανείστηκε χθες συνολικά 5,5 δισ. ευρώ μέσω της έκδοσης 5ετών και 10ετών ομολόγων. Το επιτόκιο για το δεκαετές διαμορφώθηκε στο στο 3,36%, έναντι 2,9% τον περασμένο μήνα, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο του 2014. Για το 5ετές ομόλογο το επιτόκιο αυξήθηκε στο 2,58%, από 2,03% τον Σεπτέμβριο, σε χαμηλό από τον Δεκέμβριο του 2013.
Αυτό, όμως, που προβληματίζει τους ειδικούς της αγοράς ομολόγων είναι ότι το συνολικό χρηματοδοτικό κόστος της Ιταλίας αυξήθηκε στο 2,89% από 2,30% στην προηγούμενη δημοπρασία του Σεπτεμβρίου. Αυτό σημαίνει ότι σε μόλις ένα μήνα η επιδείνωση των συνθηκών και η απόρριψη του προϋπολογισμού από την Κομισιόν έχει κοστίσει 0,59 ποσοστιαίες μονάδες. Καταλαβαίνει κανείς ότι αν τα επεισόδια του ιταλικού σίριαλ συνεχιστούν το Νοέμβριο, κάτι που δεν αποκλείεται αφού Ρώμη και Βρυξέλλες πρέπει να βρουν σημείο επαφής, το ιταλικό spread μπορεί πριν το τέλος του έτους να ξεπεράσει το επίπεδο των 400 μ.β. που θεωρείται ότι θα πυροδοτήσει την κρίση.
Τέλος, η πρόβλεψη του 1,5% για το 2019 δεν μοιάζει καθόλου ρεαλιστική καθώς η μεγάλη άνοδος στο κόστος δανεισμού της Ιταλίας αντισταθμίζει τον θετικό αντίκτυπο από την πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Σύμφωνα με την Confidustria, ο επεκτατικός προϋπολογισμός που έχει καταθέσει στην Κομισιόν η κυβέρνηση των λαϊκιστών δεν περιέχει φιλικές για την επιχειρηματικότητα παρεμβάσεις, ενώ το «εισόδημα του πολίτη» δεν θα έχει θετικό δημοσιονομικό αντίκτυπο.
