Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Εκατομμύρια πρόβατα σφαγιάζονται σε μια κοιλάδα αίματος από «αόρατους» λύκους και λιγοστοί είναι αυτοί που χαμογελούν παρακολουθώντας το θέαμα από ψηλά, ενώ οι προστάτες των αμνών προσποιούνται ότι αναζητούν τρόπο να εμποδίσουν τα αιμοβόρα αρπακτικά, αλλά στην πραγματικότητα τρέχουν να σωθούν. Κάπως έτσι θα μοιάζει η επόμενη μεγάλη κρίση που θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία.
Είτε προέλθει από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα υπολογίζεται σε αρκετά τρισ. δολάρια, υπερκαλύπτοντας τις πτυχές του τραπεζικού συστήματος που μπήκαν στο μικροσκόπιο των αρχών, είτε από την έκρηξη του προστατευτισμού, οι αντοχές του συστήματος είναι εξασθενημένες και το μόνο σίγουρο είναι ότι η επόμενη κρίση θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη.
Συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από την Lehman Brothers. Από την ημέρα που άλλαξε τον κόσμο, όταν ο μέχρι τότε ατρόμητος τραπεζικός κλάδος των ΗΠΑ, είδε το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια του καθώς η χιονοστιβάδα των ενυπόθηκων δανείων μεγάλωσε ανεξέλεγκτα, προκαλώντας έναν από τους μεγαλύτερους οικονομικούς σεισμούς στην ιστορία.
Δάνεια δόθηκαν σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν σε καμία περίπτωση να τα εξυπηρετήσουν και «μολυσμένα» δάνεια μπήκαν μαζί με «υγιή» σε πακέτα και τιτλοποιήθηκαν, με αποτέλεσμα η επιδημία να σαρώσει την αμερικανική αγορά και στη συνέχεια να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ποια ήταν η αντίδραση των ηγετών του κόσμου; Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει ο ηγέτης του μεγαλύτερου fund στον κόσμο, Ρέι Ντάλιο, οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν να δημιουργήσουν ρευστότητα στο σύστημα αγοράζοντας τίτλους. Έτσι, όμως, διευρύνθηκε το χάσμα πλούτου μεταξύ των τάξεων, αφού όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα να διαθέτουν τίτλους κέρδισαν, ενώ οι υπόλοιποι έμειναν εκτός. Αποτέλεσμα ήταν η σταδιακή άνοδος του λαϊκισμού.
Σήμερα, όλοι φοβούνται αλλά ταυτόχρονα όλοι επιδίδονται σε στρουθοκαμηλισμό και θέλουν να επιστρέψουν στην κατάσταση που επικρατούσε πριν το 2008. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Wall Street, η οποία καταγράφει το μεγαλύτερο «bull run» στην ιστορία: Τα μπόνους των golden boys έχουν επιστρέψει σε προ κρίσης επίπεδα και τα κέρδη των εμπορικών τραπεζών βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά.
Παρ' όλα αυτά, οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι και πολλοί, ενώ το σκιώδες τραπεζικό σύστημα ζει και βασιλεύει. Όσοι θυμούνται την κατάρρευση της Lehman γνωρίζουν καλά ότι οι κρίσεις ξεσπούν απότομα, ξαφνικά και βίαια. Η προειδοποίηση της βρετανικής ρυθμιστικής Αρχής είναι εξαιρετικά… κατατοπιστική. Οι περισσότερες, αν όχι όλες, επιχειρήσεις που χρεοκόπησαν εμφανίζουν σήμερα σχετικά ισχυρά μεγέθη που μοιάζουν με τα μεγέθη που είχαν όταν κατέρρευσαν, ενώ οι ισολογισμοί τους είναι και πάλι υπογεγραμμένοι από τα διοικητικά συμβούλια και μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες, δήλωσε με νόημα ο Τσαρλς Ράνταλ, επικεφαλής της αρχής.
Πως θα μοιάζει, λοιπόν, η επόμενη κρίση στις αγορές; Σύμφωνα με την JPMorgan, η οποία προβλέπει ότι η επόμενη παγκόσμια κρίση θα ξεσπάσει το 2020, το αμερικανικό χρηματιστήριο θα καταγράψει απώλειες της τάξης του 20% και οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων θα ενισχυθούν κατά 1,15 ποσοστιαίες μονάδες κατά τη διάρκεια της κρίσης. Την ίδια ώρα, οι τιμές της ενέργειας θα «καταρρεύσουν» κατά 35% ενώ οι τιμές των βασικών μετάλλων θα αυξηθούν σε ποσοστό 29%.
Οι επιπτώσεις θα είναι πολύ μεγαλύτερες για τις αναδυόμενες αγορές, καθώς προβλέπεται αύξηση 2,79 ποσοστιαίων μονάδων στα spreads των κρατικών ομολόγων αναδυόμενων οικονομιών, πτώση 48% στα χρηματιστήρια και 14,4% στα νομίσματα των αναδυόμενων.
Η μεγάλη διαφορά σε σύγκριση με το 2008 είναι ότι σήμερα κανείς δεν μπορεί να δικαιολογηθεί υποστηρίζοντας πως δεν γνώριζε τον βαθμό στον οποίο είναι διασυνδεδεμένες οι παγκόσμιες αγορές. Για παράδειγμα, ένα δικαστήριο στην Άγκυρα αποφασίζει να μην απελευθερώσει τον πάστορα Μπράνσον και το ίδιο δευτερόλεπτο κινούνται αόρατα νήματα ανά την υφήλιο. Συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταβάλλονται εν ριπή οφθαλμού και το κόστος δανεισμού ολόκληρων χωρών ανεβοκατεβαίνει σαν τρενάκι σε λούνα παρκ. Τρισεκατομμύρια αλλάζουν χέρια αλλά κατά… διαβολική σύμπτωση στο τέλος της ημέρας οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Σενάρια συνωμοσίας θα πουν κάποιοι. Δηλαδή, οι μικροί δεν κερδίζουν ποτέ; Οι μικροεπενδυτές έχουν την ψευδαίσθηση ότι κερδίζουν, όμως το μόνο που συμβαίνει είναι πως όσο πεινασμένοι και αν είναι οι λύκοι που κατασπαράζουν τα πρόβατα, δεν δίνουν σημασία… στις μύγες που τυχαία βρίσκονται καλεσμένες στο ίδιο φαγοπότι με μηδαμινό βέβαια μερίδιο.
