Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Πρώτο θέμα στα διεθνή μέσα ενημέρωσης είναι πλέον η οικονομική κρίση στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων που αυτή μπορεί να έχει στις διεθνείς αγορές, των σχέσεων του Ερντογάν με τη Δύση καθώς και των διαθέσιμων λύσεων για να αρθεί ένα αδιέξοδο που κανείς δεν επιθυμεί.
Ο σουλτάνος αντιδρά σε όλα αυτά με τη γνωστή του τακτική. Θα ξεκινήσει εισαγγελική έρευνα κατά προσώπων που θεωρούνται ύποπτα και απειλούν την οικονομική ασφάλεια. Θα ψάξει λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα κινηθεί κατά του Τύπου ψάχνοντας για έναν εχθρό που θα του επιτρέψει να προχωρήσει ακόμη περισσότερο στη συγκέντρωση εξουσιών. Όταν το υπουργείο Εσωτερικών κάνει λόγο για 346 λογαριασμούς σε social media που ανάρτησαν «προκλητικά» σχόλια για την διολίσθηση της λίρας, είναι προφανές ότι το κυνήγι των μαγισσών δύσκολα θα σταματήσει.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο σημείο που η κρίση θεωρείται δεδομένη, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο. Και μόνο η πτώση του τουρκικού νομίσματος κατά 25% μέσα σε μία εβδομάδα (!) αποδεικνύει ότι η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε έκτακτη ανάγκη. Όταν το νόμισμα μιας χώρας δεν εμφανίζει καμία αντίσταση και κανείς δεν γνωρίζει που θα φτάσει τον επόμενο μήνα ο πληθωρισμός, τότε η οικονομία της είναι σε κατάρρευση. Όταν το κόστος δανεισμού ξεπερνάει το 25% για δύο χρόνια και το 21% για 10 χρόνια, τότε αυτή η χώρα είναι αποκλεισμένη από τις αγορές.
Η κατάσταση είναι τόσο δραματική που το νόμισμα της Τουρκίας συγκρίνεται πλέον με το...Bitcoin, για τη μεγάλη του μεταβλητότητα και τους απίθανους παράγοντες που επηρεάζουν τις επιδόσεις του. Επιπλέον, η τουρκική λίρα έχει γίνει το εύκολο θύμα των αγορών καθώς οι επενδυτές μπορούν να επικαλεστούν αναρίθμητους λόγους για να την πουλήσουν.
Η λύση που προκρίνουν στην πλειονότητά τους οι οικονομικοί αναλυτές για να ηρεμήσουν οι αγορές απέχει... έτη φωτός από τα όσα δηλώνει και πράττει ο Ερντογάν. Προς απόδειξη τούτου, ο γαμπρός του Τούρκου προέδρου και υπουργός Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ανακοίνωσε χθες ότι θα εφαρμοστεί μία δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της ρευστότητας και την αποκλιμάκωση των πιέσεων που δέχεται η λίρα. Αποτέλεσμα ήταν η λίρα να ανακόψει για πολύ λίγο την ελεύθερη πτώση της και να την ξαναρχίσει όταν όλοι κατάλαβαν ότι τα μέτρα αυτά δεν είναι τα επιθυμητά από τις αγορές.
Ενώ είναι γνωστό ότι ο σουλτάνος πιστεύει πως τα υψηλά επιτόκια είναι «έργο του κακού», η μόνη λύση στον ορίζοντα είναι μία τολμηρή αύξησή τους από το 17,75% που διαμορφώνονται σήμερα. Ως πρώτο βήμα, που θα αποτελούσε απλώς μία κίνηση καλής θέλησης, αναλυτές της UBS θεωρούν την αύξηση των επιτοκίων στο 21,25%-21,75%.
Οι... λιγότερο μετριοπαθείς, ωστόσο, όπως η JP Morgan, η Capital Economics και η Exotic Capital, υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να δούμε τα επιτόκια να αγγίζουν ακόμη και το 30% για να πειστούν οι αγορές ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας είναι πραγματικά διατεθειμένη να κάνει αυτό που χρειάζεται και όχι να επιλέγει ημίμετρα όπως η ενίσχυση της ρευστότητας σε δολάρια.
Κάπως έτσι εξηγείται η... φυγόκεντρος δύναμη που συντηρεί το θανάσιμο σπιράλ που είναι εγκλωβισμένη η τουρκική οικονομία. Τα επιτόκια δεν αυξάνονται, η λίρα κατρακυλάει, οι πληθωριστικές προσδοκίες εκρήγνυνται και αργά ή γρήγορα η πραγματική οικονομία θα ξεμείνει από δυνάμεις. Για να θεωρηθεί ότι η Τουρκία χρεοκόπησε και τυπικά θα πρέπει να υπάρξει κάποιο πιστωτικό γεγονός. Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί άμεσο ενδεχόμενο, όμως όσο ο Ερντογάν δείχνει ότι δεν έχει καμία διάθεση να συνθηκολογήσει, η τουρκική οικονομία θα θεωρείται ότι βρίσκεται εν δυνάμει σε χρεοκοπία.
Την ίδια ώρα, οι αναφορές του ευρωπαϊκού Τύπου στην δυσμενή θέση στην οποία είναι σήμερα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το... συμπέρασμα ότι ο σουλτάνος έχει χρεοκοπήσει, αντανακλούν την οπτική που κυριαρχεί στη Γηραιά Ήπειρο, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος συχνά πυκνά τονίζει τον «πόλεμο» που δέχεται από τη Δύση. Χθες, μάλιστα, έκανε λόγο για πολιορκία από τις ΗΠΑ χαρακτηρίζοντας τις κυρώσεις «πισώπλατη μαχαιριά».
Με αυτόν τον τρόπο, επιλέγει την εξαγωγή της κρίσης αφού γνωρίζει ότι η Τουρκία αποτελεί το πιο δυτικό κομμάτι της ανατολής και παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ, ενώ η Ευρώπη την έχει ανάγκη κυρίως σε ότι αφορά το προσφυγικό.
Η απομόνωση του Ερντογάν και η ανάγκη του να βρει συμμάχους στην ακραία αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ είναι δεδομένη. Το γεγονός αυτό φαίνεται ότι επηρέασε τον Αλμπαϊράκ να «παρεξηγήσει» τις προσεχτικές δηλώσεις της Άνγκελα Μέρκελ. Η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε το προφανές, ότι δηλαδή η Ευρώπη θέλει μία σταθερή τουρκική οικονομία και έναν τουρκικό λαό που ευημερεί. Ταυτόχρονα, «κάρφωσε» τον Ερντογάν ζητώντας να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας της χώρας.
