Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Παρά το γεγονός ότι στην Ιταλία κατάφεραν να σχηματίσουν κυβέρνηση σχεδόν δέκα ημέρες μετά το πολύκροτο δημοψήφισμα και την ήττα του Matteo Renzi, το… φάντασμα των πρόωρων εκλογών συνεχίζει να πλανάται πάνω από τη γειτονική χώρα. Η αβεβαιότητα ενισχύεται ακόμη περισσότερο από την πιθανότητα διεξαγωγής τριών (!) δημοψηφισμάτων έως τον ερχόμενο Ιούνιο.
Αναλυτές και οικονομολόγοι από την Ιταλία με τους οποίους επικοινώνησε το liberal.gr, εκτιμούν ότι ο κίνδυνος πρόωρων εκλογών πριν το καλοκαίρι του 2017 είναι μεγάλος και τοποθετούν τη διεξαγωγή τους μέσα στον Ιούνιο. Ο λόγος για τον οποίο οι πρόωρες εκλογές απειλούν με αποσταθεροποίηση την Ιταλία έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων.
Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν δεδομένη την ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, από τη στιγμή που αυτοδυναμία δεν προβλέπεται, καθώς το εκλογικό σώμα είναι… χωρισμένο σε τρία «ισοβαρή» τμήματα. Εκφράζονται, επίσης, ανησυχίες για το ενδεχόμενο ενίσχυσης των δυνάμεων ακραίων κινημάτων από την αριστερά και τη δεξιά. Οι συνθήκες στο πολιτικό σκηνικό της Ιταλίας είναι τέτοιες που πολλοί πιστεύουν πως άσχετα με το πότε θα διεξαχθούν οι εκλογές, αυξάνεται συνεχώς ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης, ακριβώς λόγω των διαφορετικών τάσεων και των περιορισμένων προοπτικών συνεργασίας.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Paolo Gentiloni, ανέλαβε καθήκοντα πρωθυπουργού και προσπαθεί να πείσει ότι η κυβέρνησή του θα έχει συνέχεια – όσο βέβαια θα απολαμβάνει της στήριξης από τη Βουλή. Έχει, επίσης, ξεκαθαρίσει ότι ο σχεδιασμός του νέου εκλογικού νόμου είναι έργο της Βουλής και ότι ο ρόλος της κυβέρνησης θα είναι εποπτικός και υποστηρικτικός, θέλοντας να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση από τις αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις.
Ωστόσο, η δημιουργία ενός εκλογικού νόμου που θα τυγχάνει σημαντικής στήριξης και όχι μίας απλής πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο δεν είναι απλό πράγμα. Στην περίπτωση δε, που ο πρωθυπουργός βλέπει ότι οι διαπραγματεύσεις δεν οδηγούν πουθενά, μπορεί να διακόψει τη διαδικασία και να κηρύξει εκλογές με τον ισχύοντα νόμο. Μία τέτοια κίνηση θα είχε μεγάλο ρίσκο να συρθεί εκ νέου η χώρα σε αέναες συζητήσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, με αποτέλεσμα την έκρηξη της πολιτικής αβεβαιότητας. Το απευκταίο αυτό σενάριο συγκεντρώνει ίσως τις λιγότερες πιθανότητες. Ακόμη όμως και οι ίδιες οι διαπραγματεύσεις για το νέο εκλογικό νόμο δεν αποκλείεται να διαρκέσουν μέχρι το 2018, όταν είναι οι επόμενες προγραμματισμένες εκλογές.
Πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι παρά το γεγονός πως όλα τα κόμματα έσπευσαν να ζητήσουν πρόωρες εκλογές μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η Λέγκα του Βορρά θα είχαν ξεκάθαρο όφελος από μία τέτοια εξέλιξη. Για το κόμμα του Renzi αυτό θα εξαρτηθεί από τις εσωτερικές διεργασίες, από την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου για το δημοψήφισμα σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας (11 Ιανουαρίου) και από την απόφαση του ίδιου δικαστηρίου για τον εκλογικό νόμο στις 24 Ιανουαρίου.
Υπάρχει όμως και μία άλλη παράμετρος που όσο και αν ακούγεται λιγότερο σημαντική θα μπορούσε να επηρεάσει τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Οι βουλευτές δικαιούνται βουλευτική σύνταξη όταν συμπληρώσουν 4,5 χρόνια, που σημαίνει ότι αν οι εκλογές γίνουν πριν τον Σεπτέμβριο θα χάσουν το δικαίωμα αυτό. Το συγκεκριμένο θέμα είναι πολύ πιθανό να εκμεταλλευτούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, λέγοντας ότι οι βουλευτές του κόμματος του Renzi είναι κολλημένοι στις καρέκλες τους.
Ποιοι είναι όμως οι πραγματικοί κίνδυνοι των πρόωρων εκλογών; Άσχετα με τις εξελίξεις αναφορικά με την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών ή ενός ακόμη δημοψηφίσματος, στην Ιταλία παρατηρείται ένα εξαιρετικά «περίεργο» φαινόμενο, σύμφωνα με ανθρώπους που παρακολουθούν στενά τα τεκταινόμενα. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, η Λέγκα του Βορρά και το Fratelli d'Italia, έχουν αρχίσει να συμπεριφέρονται με παρόμοιο τρόπο, χρησιμοποιώντας σχεδόν ίδια σλόγκαν και γενικότερα δείχνουν «κοινή» προσέγγιση. Αν καταφέρουν με κάποιο τρόπο να κατέβουν όλοι μαζί στις επόμενες εκλογές θα μπορούσε το ποσοστό τους να φτάσει ακόμη και το 50%. Βέβαια, για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να αλλάξουν αρκετές ισορροπίες, όμως με αυτά που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στην παγκόσμια πολιτική σκηνή, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Όσο για τις διεθνείς εξελίξεις, αυτές αναμένεται να παίξουν το δικό τους ρόλο στο πότε θα διεξαχθούν οι επόμενες εκλογές στην Ιταλία. Η σημαντική για την Ιταλία σύνοδος για το προσφυγικό στη Μάλτα στις 3 Φεβρουαρίου, η σύνοδος στη Ρώμη για το μέλλον της Ευρώπης στις 25 Μαρτίου και η σύνοδος των G7 στην Ταορμίνα της Σικελίας στις 26-27 Μαΐου. Αν και δεν είναι τόσο σημαντικά γεγονότα για να αποτρέψουν τη διεξαγωγή εκλογών ή δημοψηφίσματος, τόσο ο πρόεδρος όσο και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας θα κάνουν ότι μπορούν για να μην συμπέσουν με εγχώριες πολιτικές διαμάχες.
Θεωρείται, τέλος ότι αν η σημερινή κυβέρνηση φτάσει μέχρι την άνοιξη του 2018, η θέση της Ιταλίας μπορεί να αποδυναμωθεί περαιτέρω στην Ευρώπη. Με τα σημερινά δεδομένα η 25η Ιουνίου του 2017 μοιάζει ως η επικρατέστερη ημερομηνία.
