Με την τροποποίηση επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του μέτρου και αυξάνεται ο προϋπολογισμός του σε 2,25 δισ. ευρώ. Τα μέτρα στήριξης βάσει του εν λόγω καθεστώτος θα συγχρηματοδοτηθούν από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ (ΕΔΕΤ). Το υφιστάμενο καθεστώς εγκρίθηκε αρχικά στις 3 Απριλίου 2020 βάσει του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, το οποίο εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 19 Μαρτίου 2020 και τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου 2020.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Μαργκρέιτε Βεστάγκερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Το παρόν τροποποιημένο ελληνικό καθεστώς θα συγχρηματοδοτηθεί από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ ώστε ο συνολικός προϋπολογισμός του να ανέλθει σε 2,25 δισ. EUR. Θα βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς της γεωργίας και της υδατοκαλλιέργειας, να καλύψουν τις άμεσες ανάγκες κεφαλαίων κίνησης και να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Εξακολουθούμε να συνεργαζόμαστε στενά με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσουμε ότι τα εθνικά μέτρα στήριξης μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή με συντονισμένο και αποτελεσματικό τρόπο, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ.»
Το ελληνικό μέτρο στήριξης
Μετά την έγκριση ελληνικού καθεστώτος παροχής εγγυήσεων, ύψους 2 δισ. ευρώ, με σκοπό τη στήριξη εταιρειών που πλήττονται από την έξαρση του κορωνοϊού, το οποίο εγκρίθηκε στις 3 Απριλίου 2020, η Ελλάδα κοινοποίησε στην Επιτροπή την τροποποίησή του δυνάμει του προσωρινού πλαισίου.
Το νεοσύστατο «Ταμείο Εγγυοδοσίας» για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ) θα είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του μέτρου. Το μέτρο θα συγχρηματοδοτηθεί από τα ΕΔΕΤ. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν τον τρόπο χρήσης των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, σύμφωνα με τους κανόνες των ΕΔΕΤ και —στην περίπτωση που τα εν λόγω ταμεία χρησιμοποιούνται για τη χορήγηση στήριξης σε εταιρείες, ενδεχομένως με συγχρηματοδότηση από το κράτος μέλος— σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Το υφιστάμενο καθεστώς τροποποιείται ως εξής:
- Στο καθεστώς θα έχουν πλέον πρόσβαση οι αυτοαπασχολούμενοι και οι επιχειρήσεις του τομέα της υδατοκαλλιέργειας και της γεωργίας.
- Εκτός από την έκδοση μερικών εγγυήσεων για επιλέξιμα δάνεια για κεφάλαια κίνησης που προέβλεπε το αρχικό μέτρο, πλέον το καθεστώς θα προσφέρει και τη δυνατότητα επιδότησης των προμηθειών εγγύησης για τα δάνεια. Η επιδότηση θα λάβει τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων από το Ταμείο Εγγυοδοσίας COVID-19.
- Ο προϋπολογισμός αυξάνεται κατά 250 εκατ. ευρώ για την κάλυψη της επιδότησης των εγγυήσεων, με αποτέλεσμα ο συνολικός προϋπολογισμός του μέτρου να ανέλθει σε 2,25 δισ. ευρώ.
- Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το ελληνικό μέτρο συνάδει με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο.
Ειδικότερα: i) η διάρκεια του μέτρου είναι έως την 31η Δεκεμβρίου 2020, ενώ το μέτρο καλύπτει δάνεια για κεφάλαια κίνησης με περιορισμένη διάρκεια και μέγεθος, ii) το μέτρο είναι ανάλογο με τον σκοπό του, δηλ. την αντιμετώπιση των συνεπειών της σοβαρής διαταραχής που προκλήθηκε από την έξαρση του κορωνοϊού και iii) τα ποσά της ενίσχυσης δεν υπερβαίνουν τα επίπεδα που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μέτρο είναι αναγκαίο, κατάλληλο και αναλογικό για την άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας κράτους μέλους, σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο προσωρινό πλαίσιο.
Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή ενέκρινε το μέτρο βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.
Ιστορικό
Η Επιτροπή ενέκρινε προσωρινό πλαίσιο που δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να κάνουν χρήση της πλήρους ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με στόχο τη στήριξη της οικονομίας υπό τις σημερινές συνθήκες της έξαρσης του κορωνοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο, όπως τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου 2020, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:
i) Άμεσες επιχορηγήσεις, εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα και προκαταβολές ύψους έως και 100 000 EUR σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 120 000 EUR σε εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 800 000 EUR σε εταιρεία που δραστηριοποιείται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα για την αντιμετώπιση των επειγουσών αναγκών ρευστότητας. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χορηγούν, για ποσά ονομαστικής αξίας έως και 800 000 EUR ανά εταιρεία, δάνεια με μηδενικό επιτόκιο ή εγγυήσεις για δάνεια οι οποίες θα καλύπτουν το 100 % του κινδύνου, με εξαίρεση τον πρωτογενή τομέα της γεωργίας και τον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, όπου ισχύουν τα όρια των 100 000 EUR και των 120 000 EUR ανά εταιρεία, αντίστοιχα.
ii) Κρατικές εγγυήσεις για δάνεια σε εταιρείες για να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να χορηγούν δάνεια στους πελάτες που τα χρειάζονται. Αυτές οι κρατικές εγγυήσεις μπορούν να καλύπτουν έως και το 90 % του κινδύνου των δανείων που χορηγούνται για να βοηθούν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και επενδύσεις.
iii) Επιδοτούμενα κρατικά δάνεια σε εταιρείες με ευνοϊκό επιτόκιο. Τα δάνεια αυτά μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να καλύψουν άμεσες ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης και επενδύσεις.
iv) Διασφαλίσεις για τις τράπεζες που διοχετεύουν κρατικές ενισχύσεις στην πραγματική οικονομία. Το πλαίσιο καθιστά σαφές ότι οι εν λόγω ενισχύσεις θεωρούνται άμεσες ενισχύσεις στους πελάτες των τραπεζών, και όχι στις ίδιες τις τράπεζες, και παρέχει οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εξασφάλισης της ελάχιστης δυνατής στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ τραπεζών.
v) Δημόσια βραχυπρόθεσμη ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων για όλες τις χώρες, χωρίς το εκάστοτε κράτος μέλος να χρειάζεται να αποδεικνύει ότι η αντίστοιχη χώρα είναι προσωρινά «με μη εμπορεύσιμους κινδύνους».
vi) Στήριξη στην έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) που σχετίζεται με τον κορονοϊό για να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα κρίση στον τομέα της υγείας, με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, επιστρεπτέων προκαταβολών ή φορολογικών πλεονεκτημάτων. Μπορεί να χορηγείται πριμοδότηση για έργα διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών.
(vii) Στήριξη για την κατασκευή και ανακλιμάκωση εγκαταστάσεων δοκιμών για την ανάπτυξη και τη δοκιμή σχετικών προϊόντων (όπως εμβόλια, αναπνευστήρες και προστατευτικός ρουχισμός) που χρειάζονται για την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορωνοϊού, έως την πρώτη βιομηχανική αξιοποίηση. Μπορεί να λαμβάνει τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους στηρίζεται από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.
viii) Στήριξη για την παραγωγή προϊόντων που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της έξαρσης του κορονοϊού με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων, επιστρεπτέων προκαταβολών και εγγυήσεων κάλυψης ζημιών. Οι εταιρείες μπορούν να επωφελούνται από πριμοδότηση όταν η επένδυσή τους λαμβάνει στήριξη από περισσότερα του ενός κράτη μέλη και όταν η επένδυση ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από τη χορήγηση της ενίσχυσης.
ix) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή αναβολής της καταβολής των φόρων και/ή αναστολής των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους τομείς, τις περιφέρειες ή τους τύπους εταιρειών που πλήττονται περισσότερο από την έξαρση της νόσου.
x) Στοχευμένη στήριξη με τη μορφή επιδοτήσεων μισθού για τους εργαζομένους σε εταιρείες τομέων ή περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο από την έξαρση του κορονοϊού, οι οποίες θα έπρεπε διαφορετικά να απολύσουν προσωπικό.
Το προσωρινό πλαίσιο επιτρέπει στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης, εκτός από δάνεια και εγγυήσεις για το ίδιο δάνειο και εφόσον δεν υπερβαίνουν τα όρια που προβλέπονται στο προσωρινό πλαίσιο. Επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να συνδυάζουν όλα τα μέτρα στήριξης που εγκρίνονται βάσει του προσωρινού πλαισίου με τις υφιστάμενες δυνατότητες χορήγησης ενισχύσεων ήσσονος σημασίας σε εταιρείες, ύψους έως 25 000 EUR σε διάστημα τριών φορολογικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή γεωργικό τομέα, 30 000 EUR σε διάστημα τριών φορολογικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και 200 000 EUR σε διάστημα τριών φορολογικών ετών για εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμευτούν ότι θα αποφεύγουν τη αδικαιολόγητη σώρευση μέτρων στήριξης για τις ίδιες εταιρείες, ώστε η στήριξη να περιορίζεται στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών τους.
Επιπλέον, το προσωρινό πλαίσιο συμπληρώνει τις πολλές άλλες δυνατότητες που έχουν ήδη στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη για τον μετριασμό των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της έξαρσης του κορονοϊού, σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19, στην οποία περιγράφονται οι εν λόγω δυνατότητες. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη μπορούν να προβαίνουν σε αλλαγές γενικής εφαρμογής υπέρ επιχειρήσεων (π.χ. αναβολή φόρων ή επιδότηση της εργασίας μειωμένου ωραρίου σε όλους τους τομείς), οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Μπορούν επίσης να χορηγούν αποζημίωση σε επιχειρήσεις για ζημίες τις οποίες υπέστησαν και οι οποίες προκλήθηκαν άμεσα από την έξαρση του κορωνοϊού.
Το προσωρινό πλαίσιο θα εφαρμοστεί έως το τέλος Δεκεμβρίου 2020. Για να υπάρξει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από την εν λόγω ημερομηνία εάν θα χρειαστεί να παραταθεί.
