Του Γιώργου Φιντικάκη
Δεκατριών ετών άκαρπες προσπάθειες εξόδου στα Βαλκάνια μετρά η ΔΕΗ, που προσδοκά να σπάσει την αρνητική αυτή παράδοση με κλειδί τα κινεζικά κεφάλαια.
Σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί η στρατηγική συμφωνία για συνεργασίες στην ευρύτερη περιοχή που υπογράφουν σήμερα στην Αθήνα το αφεντικό της κινεζικής CMEC, Ζhang Chun, με τον επικεφαλής της ΔΕΗ, Μανώλη Παναγιωτάκη. Σύμφωνα μάλιστα με τις πληροφορίες, το σύμφωνο συνεργασίας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, και αφορά την έξοδο μαζί με τους Κινέζους πρώτα στην Αλβανία, και εν συνεχεία σε FYROM, Κόσοβο, Βουλγαρία, Ρουμανία, και Τουρκία.
Αυτή τουλάχιστον είναι η προσδοκία της ΔΕΗ. Διότι η εμπειρία έχει δείξει ότι τα Βαλκάνια δεν της πάνε, και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που οι γνωρίζοντες κρατούν τον πήχη χαμηλά. Σε πρώτη φάση το εγχείρημα θα επικεντρωθεί στην αγορά της Αλβανίας, όπου πρόσφατα η ΔΕΗ συνέστησε θυγατρική με βασικό σκοπό την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, και εφόσον το σχέδιο περπατήσει, τότε η επιχείρηση θα χτυπήσει κι άλλες γειτονικές πόρτες, όπως των Σκοπίων και του Κοσόβου. Ήδη, από τον περασμένο Ιούνιο, οπότε και διοργανώθηκε ημερίδα στα Τίρανα, με χορηγό τη ΔΕΗ, και βασικό ομιλητή τον Μ. Παναγιωτάκη, διευθυντικά στελέχη της επιχείρησης “σκανάρουν” το υδραυλικό δυναμικό της Αλβανίας, που θα μπορούσε, όπως λένε, να στηρίξει την κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων 1000 MW.
Το αν ωστόσο η ΔΕΗ θα βγει μαζί με τους Κινέζους στα Βαλκάνια θα εξαρτηθεί από τις προοπτικές υλοποίησης της νέα μονάδας Μελίτη ΙΙ στη Φλώρινα. Την πορεία του project Μελίτη, που πρόκειται να χρηματοδοτήσουν εξ ολοκλήρου (750 εκατ. ευρώ) και να κατασκευάσουν οι Κινέζοι της CMEC, πρόκειται να συζητήσουν σήμερα οι επικεφαλής των δύο εταιρειών.
Δεν είναι λίγοι όσοι εκφράζουν επιφυλάξεις για το έργο, αφενός επειδή υπό συνθήκες μειωμένης ζήτησης, η ελληνική αγορά δεν αντέχει άλλη μονάδα, και για να αυξηθεί η κατανάλωση, θα πρέπει να αυξηθεί και το ΑΕΠ της χώρας. Αφετέρου επειδή εδώ και καιρό το φυσικό αέριο, βοηθούμενο και από τη βουτιά του πετρελαίου, έχει πάρει κεφάλι από το λιγνίτη, ως φθηνότερο καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή. Είναι δηλαδή ένα ερώτημα αν η μονάδα "βγαίνει", με κριτήρια αμιγώς επιχειρηματικά, ακόμη και αν η σύγχρονη τεχνολογία της, καταφέρει να της εξασφαλίσει βαθμό απόδοσης 41,5% αντί για 22% των παλαιών λιγνιτικών εργοστασίων της ΔΕΗ.
Στην εντός συνόρων συνεργασία με τους Κινέζους θα κριθούν πολλά από τα σχέδια της ΔΕΗ για από κοινού έξοδο με τη CMEC στα Βαλκάνια. Τυχόν επιτυχία του ελληνικού πλάνου θα φέρει “εξαγωγή” της συνεργασίας στο εξωτερικό, αν ωστόσο το project Μελίτη δεν περπατήσει, το αυτό θα συμβεί και με τα ελληνο-κινεζικά βαλκανικά σχέδια.
Τα πέντε βαλκανικά μπλακ-άουτ
Οι απόπειρες της ΔΕΗ να διεμβολίσει την αγορά των Βαλκανίων μετρούν πάνω από δέκα χρόνια, αλλά πάντα η μία αποτυχία διαδεχόταν την άλλη. Αφενός επειδή οι κυβερνήσεις των χωρών των οποίων η ΔΕΗ χτυπούσε την πόρτα επέλεγαν για καθαρά πολιτικούς λόγους ισχυρότερους δυτικούς συμμάχους, αφετέρου λόγω αστοχιών εκ μέρους των παλαιότερων διοικήσεων της επιχείρησης.
Το βαλκανικό ταξίδι της ΔΕΗ ξεκίνησε το 2003. Εφαλτήριο ήταν η Ρουμανία, όπου η ΔΕΗ συμμετείχε στο διαγωνισμό ιδιωτικοποίησης των εταιριών διανομής ηλεκτρικού ρεύματος Electrica Banat και Electrica Dabrogea. Αν και πέρασε στη δεύτερη φάση, τελικά έχασε από την πανίσχυρη ιταλική Enel.
Δύο χρόνια μετά, ήρθε η σειρά της Βουλγαρίας. To 2005 η ΔΕΗ εκδήλωσε ενδιαφέρον για τον λιγνιτικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής Bobov Dol. Αν και κατέθεσε πολλαπλάσια προσφορά από τον δεύτερο όμιλο, και παρ' ότι διαπραγματεύτηκε επί έναν χρόνο με τη βουλγαρική κυβέρνηση, τελικά έχασε και πάλι. Η ΔΕΗ προσέφυγε στα δικαστήρια και δικαιώθηκε, ωστόσο το σχέδιο δεν προχώρησε ποτέ.
Δύο χρόνια μετά, το 2007, η ΔΕΗ έκανε προσπάθεια να επεκταθεί στα Σκόπια, διεκδικώντας την εξαγορά του σταθμού TEC Negotino, σε κοινοπραξία με το αμερικανικό Fund ContourGlobal. Έδωσε και πάλι τη μεγαλύτερη προσφορά, αλλά έχασε από τη Hatch&Matt MacDonald.
Τελευταία απόπειρα της ΔΕΗ να βγει με αξιώσεις στα Βαλκάνια ήταν το 2009, όταν κοινοπραξία αποτελούμενη από την ελληνική επιχείρηση και την Golden Energy του ομίλου Ρέστη επεδίωξαν να εξαγοράσουν την ηλεκτρική εταιρία EPCG του Μαυροβουνίου. Κατέθεσαν και πάλι την υψηλότερη προσφορά, αλλά έχασαν από την ιταλική A2A.
Επίσης το 2009, η ΔΕΗ από κοινού με την RWE κατέθεσαν πρόταση στην αλβανική κυβέρνηση, για την κατασκευή λιθανθρακικής μονάδας, ισχύος 800 MW στο Δυρράχιο της Αλβανίας. Απέναντι τους είχαν έναν ισχυρό ανταγωνιστή την ιταλική Enel. Ούτε τότε όμως της "βγήκε" της ΔΕΗ.
