Η ανασφάλεια από την έξαρση της πανδημίας εγκυμονεί τον κίνδυνο να αυξηθούν και πάλι από το φθινόπωρο οι αποταμιεύσεις και να μπει ξανά φρένο στις καταναλωτικές δαπάνες. Είναι ο ένας λόγος για τον οποίο η «Δέλτα» θα πλήξει την παγκόσμια ανάπτυξη. Ο δεύτερος, συνδέεται με τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού πολλών χωρών, που αιφνιδιάστηκαν από τη νωρίτερη άφιξη του 4ου κύματος. Κάθε πρόβλεψη για την παγκόσμια οικονομία είναι παρακινδυνευμένη, τονίζει στο liberal ο γνωστός γάλλος οικονομολόγος Σαρλ Γουίπλοζ.
Για την Ελλάδα, λόγω τουρισμού, βλέπει ασθενέστερη ανάπτυξη έναντι των εκτιμήσεων. «Το πόσο πιο ασθενής, θα εξαρτηθεί από τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις και φυσικά από την έκταση του 4ου κύματος στην Ελλάδα», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Οσο για τη μετά Covid εποχή, μιλά για δύο κινδύνους. Το γεγονός ότι κάποιες χώρες έχουν αποφασίσει να δώσουν πολύ νωρίς προτεραιότητα στη μείωση του χρέους τους, αλλά και στο ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας τίθεται και πάλι σε εφαρμογή στο τέλος του 2022 χωρίς να διαφαίνεται νέα συμφωνία για ένα καλύτερο πλαίσιο.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Κομισόν, η ευρωπαϊκή οικονομία θα αναπτυχθεί με τον ίδιο ρυθμό, 4,8% το 2021 και 4,5% το 2022. Συνεκτιμά αυτή η πρόβλεψη, τις απειλές από μια έξαρση των μεταλλάξεων κατά το δεύτερο εξάμηνο;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα νέα για τη διασπορά της μετάλλαξης Δέλτα είναι άσχημα. Αποδεικνύουν τη μεγάλη «ευαισθησία» των προβλέψεων είτε προέρχονται από οίκους είτε από αναλυτές. Βλέπω δύο λόγους για τους οποίους η μετάλλαξη θα επηρεάσει την ανάπτυξη: Πρώτον, οι άνθρωποι, για όσο καιρό οι μεταλλάξεις θα διαδέχονται η μία την άλλη, θα αρχίσουν ξανά να φοβούνται και θα περιορίσουν τις δαπάνες, αποταμιεύοντας.
Πρόκειται για πολύ πιθανή αντίδραση, είτε οι κυβερνήσεις αρχίσουν να λαμβάνουν ξανά μέτρα, είτε όχι.
Δεύτερον, η μετάλλαξη πλήττει πολύ σοβαρά τις χώρες με χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού, προκαλώντας μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, όπως βλέπουμε ξανά στη Νότια Κορέα και την Αυστραλία, δύο χώρες που μέχρι σήμερα είχαν αρκετά καλή επιδημιολογική εικόνα. Τόσο καλή, ώστε δεν έσπευσαν να εμβολιάσουν γρήγορα τον πληθυσμό τους.
Ποιό είναι επομένως το απαισιόδοξο σενάριο για την ανάπτυξη;
Στο αρνητικό σενάριο, θα αρχίσουν να επικρατούν νέα στελέχη του κορονοϊού, τα οποία δεν καλύπτονται από τα υφιστάμενα εμβόλια. Σε αυτήν την περίπτωση, θα χρειαστεί να εφαρμοστούν αυστηρά μέτρα αποστασιοποίησης. Φυσικά, δεν γνωρίζουμε πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο. Ενδεχομένως η πιθανότητα να είναι μικρή, αλλά όχι μηδενική.
Προ ημερών, ο επίτροπος Τζεντιλόνι είχε δηλώσει ότι ζούμε ακόμη στην σκιά της πανδημίας. Είναι λοιπόν κάτι που μένει να ενσωματωθεί στις προβλέψεις για την οικονομία;
Ναι. Αυτό που πρέπει να κάνουν οι οικονομολόγοι είναι να επισημάνουν ότι οι προβλέψεις τους υπόκεινται σε τεράστια αβεβαιότητα. Κάποιοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να παράγουν προβλέψεις, τις οποίες οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αισθάνονται την ανάγκη να αξιοποιούν. Αυτό δεν είναι σωστό. Αρκετά συχνά, με το που ανακοινώνονται οι προβλέψεις, διαπιστώνεται ότι είναι λανθασμένες, ακριβώς επειδή η εξέλιξη της πανδημίας συνεχίζει να προκαλεί εκπλήξεις.
Ποιά μπορεί να είναι η επίπτωση των παραπάνω σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, για την οποία η Κομισιόν κάνει λόγο για ανάπτυξη 4,3% φέτος. Ποια η εκτίμησή σας;
Ο τουρισμός είναι πολύ εκτεθειμένος σε νέους κινδύνους. Η παραλλαγή Δέλτα πιθανώς αποδειχθεί αρκετή για να μετριάσει την ανάκαμψη. Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα είναι ασθενέστερη από ό, τι αναμένεται μέχρι τώρα. Το πόσο πιο ασθενής, θα εξαρτηθεί από τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις και φυσικά από την έκταση του 4ου κύματος στην Ελλάδα. Θυμηθείτε τι συνέβη στην Πορτογαλία! Άνοιξαν τις πόρτες στον τουρισμό, οι τουρίστες έσπευσαν και στη συνέχεια ήρθε νέο κύμα πανδημίας, με αποτέλεσμα να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.
Άλλο ερώτημα αφορά στο τι θα συμβεί όταν θα αρχίσουν να αποσύρονται τα μέτρα στήριξης. Όταν αυτό συμβεί, υπάρχει κίνδυνος να ενταθούν οι χρόνιες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, όπως η χαμηλή ανταγωνιστικότητα; Ή τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης θα λειτουργήσουν ως καταλύτης για την επόμενη ημέρα;
Δεν νομίζω ότι το Ταμείο Ανάκαμψης είναι από μόνο του αρκετό για να υλοποιηθούν οι βαθιές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η Ελλάδα. Πράγματι, το Ταμείο δεσμεύει τις χώρες-μέλη σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων, κατά το μοντέλο του ΔΝΤ.
Έπειτα από διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή, κάθε χώρα ενέταξε στο εθνικό της πρόγραμμα λίστα μεταρρυθμίσεων που πρέπει να επιτευχθούν, προκειμένου να απελευθερώνονται τα κεφάλαια. Κατά πόσο αυτό θα είναι πιο αποτελεσματικό, σε σχέση με την εφαρμογή των προγραμμάτων του ΔΝΤ δεν έχει ακόμη φανεί. Η εμπειρία δείχνει ότι δεν πρέπει να περιμένουμε πάρα πολλά.
Σημαντικό ερώτημα αφορά στην μετά Covid-19 εποχή. Τώρα αντιλαμβανόμασθε ότι η πανδημία θα συνεχίσει να μας προβληματίζει για όσο καιρό ακόμη παραμένει ανεμβολίαστο ένα μεγάλο τμήμα του πλανήτη!
Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να συνεχίσουν να κατευθύνονται προς την υποστήριξη των οικονομιών για τουλάχιστον ένα χρόνο ακόμα, εφόσον θέλουμε να αποφύγουμε νέα ύφεση, όταν θα αποσυρθούν οι τρέχουσες ενισχύσεις.
Ένας κίνδυνος είναι ότι κάποιες χώρες έχουν αποφασίσει να δώσουν πολύ νωρίς προτεραιότητα στη μείωση του χρέους τους. Άλλος κίνδυνος είναι ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας τίθεται και πάλι σε εφαρμογή στο τέλος του 2022 χωρίς νέα συμφωνία για καλύτερο πλαίσιο. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν σοβαρές συζητήσεις σχετικά με το πώς θα μπορούσε να είναι αυτό το νέο πλαίσιο. Κάτι που επίσης είναι ανησυχητικό.
* O Σαρλ Γουίπλοζ είναι οικονομολόγος, τακτικός σύμβουλος της Κομισιόν, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας
