Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η επιτυχημένη – και γρήγορη – ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος θα είναι, σύμφωνα με αναλυτές, ο παράγοντας που θα καθορίσει την «καθαρή» επιστροφή των τραπεζών σε κερδοφόρο έδαφος το 2016, μετά από έξι δραματικά χρόνια στα οποία συνολικά επιβαρύνθηκαν με ζημιές ύψους 45 δισ. ευρώ.
Διότι μόνο αν δεν σημειωθούν οι καθυστερήσεις της πρώτης αξιολόγησης και η χώρα συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (QE), οι τράπεζες θα ωφεληθούν σε τέτοιο βαθμό που θα… προλάβουν να εμφανίσουν κέρδη στο τέλος του έτους. «Με αυτά που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη συνέχεια και η αβεβαιότητα ενόψει των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με τους Θεσμούς κάνει τον στόχο της κερδοφορίας να… κρέμεται από μία κλωστή», τονίζει με νόημα τραπεζικό στέλεχος.
Η επιστροφή στην κερδοφορία δεν αναμένεται με εντυπωσιακό τρόπο γιατί τα στοιχεία που την επηρεάζουν ουσιαστικά παραμένουν στάσιμα. Με άλλα λόγια, τα κέρδη των τραπεζών υπολογίζεται ότι θα διαμορφωθούν σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν με νέες ζημιές, στην περίπτωση που δεν απολαύσουν πλήρως το όφελος των 500 εκατ. ευρώ από την επαναφορά του waiver και την συμμετοχή στο QE.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μετά το 2009, οι τέσσερις σήμερα συστημικές τράπεζες δεν έχουν καταφέρει να εμφανίσουν όλες μαζί κερδοφόρα αποτελέσματα, κάτι που ευελπιστούν να κάνουν φέτος. Τα αποτελέσματα του α' τριμήνου έδωσαν μία μικρή γεύση, με την Eurobank να εμφανίζει κέρδη μετά από 17 ολόκληρα τρίμηνα και τις υπόλοιπες τράπεζες να κινούνται σε οριακά κερδοφόρο ή ζημιογόνο έδαφος.
Οι θετικές εξελίξεις των μηνών που ακολούθησαν ενίσχυσαν την αισιοδοξία των τραπεζικών διοικήσεων. Με «εφόδια», λοιπόν, την επαναφορά του waiver, την αναβάθμιση από την S&P και την χαλάρωση των capital controls, οι ελληνικές τράπεζες μπαίνουν στην τελική ευθεία για να επιτύχουν έναν από τους βασικούς στόχους του έτους που δεν είναι άλλος από την επιστροφή στην κερδοφορία. Στις συνθήκες, ωστόσο, που βιώνουμε δεν θα μπορούσαν να μην υπάρχουν σοβαρά εμπόδια, όπως η δεύτερη αξιολόγηση και τα σκληρά μέτρα του μνημονίου.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για το ίδιο το μέλλον των εγχώριων πιστωτικών ομίλων, καθώς από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και την επιστροφή καταθέσεων – άρα και από τη γενικότερη πορεία της οικονομίας – θα κριθεί η ομαλή τους… επανένταξη στην οικονομία και την κοινωνία.
Καλύτερη εικόνα για την κατάσταση των τραπεζών και τις πιθανότητες που έχουν να πετύχουν το στόχο τους, θα έχουμε στο τέλος Αυγούστου, όταν θα ανακοινώσουν τα αποτελέσματα β' τριμήνου και α' εξαμήνου. Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, στα αποτελέσματα αυτά δεν θα δούμε πλήρως τον θετικό αντίκτυπο από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ούτε όμως και τις πρώτες επιπτώσεις από το Brexit. Τέτοιοι παράγοντες είναι που επηρεάζουν τις καταθέσεις και τα «κόκκινα» δάνεια, άρα και την προσπάθεια των τραπεζών να επιστρέψουν στην ομαλότητα.
Να μην υπάρξουν αρνητικές πολιτικές εξελίξεις
Η επιστροφή στην κερδοφορία αποτελεί στόχο-κλειδί των τραπεζικών διοικήσεων για το 2016 για πολλούς λόγους. Εκτός από την προφανή επιδίωξη για κέρδη, οι τράπεζες θέλουν να αρχίσουν να μειώνουν τα κεφάλαια που αντιστοιχούν στον αναβαλλόμενο φόρο και να δείξουν στους μετόχους τους ότι εισέρχονται σε μία νέα φάση βιώσιμης ανάκαμψης, αφήνοντας πίσω μία πολύ δύσκολη πενταετία. Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται επίσης ότι θα επιταχυνθεί η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, εξέλιξη που θα έχει τεράστια δυνητικά οφέλη.
Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για την οικονομία δεν είναι ευοίωνες καθώς πρέπει να επικρατήσει το θετικό σενάριο και να παγιωθεί η τροχιά ανάκαμψης που όλοι περιμένουν στο δεύτερο μισό του έτους. Η μείωση του χρηματοδοτικού κόστους λόγω της περιορισμένης εξάρτησης από τον ELA και η περαιτέρω συγκράτηση των λειτουργικών δαπανών επιδρούν θετικά, όμως αυτό που λείπει είναι η γενικότερη βελτίωση των συνθηκών σε ουσιαστικό βαθμό.
Την ίδια ώρα, το περιβάλλον στασιμότητας και ύφεσης δεν επιτρέπει θαύματα. Στο σύνολό τους οι προβλέψεις των αναλυτών κάνουν λόγο για οριακή έως μικρή κερδοφορία και μόνο ορισμένα υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη έχουν αναφερθεί σε κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Στην περίπτωση που οι τράπεζες εμφανίσουν για μία ακόμη φορά ζημιές, αυτό θα αποτελέσει σοβαρό πλήγμα για μετόχους και επενδυτές, σε μία περίοδο έντονων αναταράξεων που το γενικότερο κλίμα στην Ευρώπη είναι «βαρύ» για τις τράπεζες.
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο στα αποτελέσματα των τραπεζών, όπως η μείωση του χρηματοδοτικού κόστους και άλλοι που επηρεάζουν έμμεσα τη λειτουργία τους, όπως η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης.
Όπως συνέβη με την πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, έτσι και στην δεύτερη, οποιαδήποτε καθυστέρηση θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην προσπάθεια της χώρας να επιστρέψει σε ανάπτυξη. Τα μέτωπα είναι αρκετά με τα εργασιακά να προκαλούν έντονη ανησυχία στους κόλπους της κυβέρνησης και σε ένα τέτοιο τοπίο οι τράπεζες δεν αναμένουν ούτε σημαντικές εισροές καταθέσεων, ούτε δραματική βελτίωση των «κόκκινων» δανείων.
Όπως σημειώνουν τραπεζικά στελέχη, τα αποτελέσματα εξαμήνου θα δείξουν ότι οι τράπεζες είναι έτοιμες να επιστρέψουν σε έστω μικρή κερδοφορία αρκεί να μην υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο. Επίσης, στα αποτελέσματα εξαμήνου οι τράπεζες θα επικεντρωθούν στα θετικά της επαναφοράς του waiver και στις προοπτικές ένταξης στο QE. Αναμένεται επίσης να αναφερθούν στην πορεία διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων και στην ανάγκη περαιτέρω χαλάρωσης των capital controls.
Μεγάλο ενδιαφέρον θα έχουν και τα στοιχεία για τα NPLs, από τη στιγμή που οι ίδιες οι τράπεζες έχουν θέσει ως στόχο να εμφανίσουν διαδοχικά τρίμηνα με μείωση του τεράστιου όγκου στους ισολογισμούς τους.
