Στην τριετία 2022-2024 το κόστος ζωής θα έχει αυξηθεί στην Ευρωζώνη κατά 16,8%, σύμφωνα με το βασικό σενάριο των αναλυτών, αν και οι αυξήσεις σε βασικά αγαθά θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Ολόκληρη την περασμένη δεκαετία, από το 2011 έως και το 2020, το κόστος ζωής αυξήθηκε κατά 12,7%.
Η ακρίβεια, λοιπόν, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής γιατί πολύ απλά περιορίζει τα πράγματα που μπορεί να αγοράσει ή να κάνει ο άνθρωπος, από τα βασικά καθημερινά έξοδα και τους λογαριασμούς του σπιτιού, έως μια μεγάλη αγορά ή ένα ταξίδι.
Είναι προφανές ότι για να μην υπάρχει ακρίβεια, θα πρέπει είτε οι τιμές να μην αυξάνονται υπερβολικά είτε οι μισθοί να αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό, κάτι όμως που αφενός δεν συμβαίνει και αφετέρου εμπεριέχει άλλους κινδύνους.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, η οποία χαρακτηρίστηκε από την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και φυσικά την χρεοκοπία της Ελλάδας και τη διπλή κρίση έως το 2017, η οικονομία της ζώνης του ευρώ αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 0,6%.
Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις των αναλυτών που θέλουν το ΑΕΠ της Ευρωζώνης να συρρικνώνεται κατά 0,5% το 2023 και να επιστρέφει σε ανάπτυξη 1% το 2024, η διετία αυτή θα θυμίζει κάπως τη δεκαετία του 2010. Μόνο που αυτή τη φορά ο πληθωρισμός είναι το μεγάλο πρόβλημα. Και ο πληθωρισμός φέρνει ακρίβεια και μειώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Outlook της Capital Economics, ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει από το 8% το 2022, στο 6% το 2023 και στον στόχο της ΕΚΤ του 2% το 2024. Σωρευτικά, ο δείκτης τιμών καταναλωτή θα ενισχυθεί κατά 16,8% σε τρία χρόνια, περισσότερο από όσο είχαμε συνηθίσει να ενισχύεται σε… 10 χρόνια.
Ο δομικός πληθωρισμός, που εξαιρεί ενέργεια και τρόφιμα, θα παραμείνει κοντά στο 3% και το 2024. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η ύφεση της χρονιάς που έρχεται θα είναι ικανή – σε συνδυασμό με την αναμενόμενη πτώση των ενεργειακών τιμών – να ρίξει τον πληθωρισμό, η ακρίβεια θα συνεχίσει να πλήττει τα εισοδήματα των νοικοκυριών.
Όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών θα μειωθεί φέτος και στο μεγαλύτερο μέρος του 2023 για να αρχίσει να ενισχύεται στη συνέχεια και περισσότερο το 2024, ξεπερνώντας τα επίπεδα του 2019 και του 2021.
Θεωρητικά, μόνη λύση για την αντιμετώπιση της ακρίβειας είναι να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και να αυξηθούν οι μισθοί. Μόνο που όταν αυξάνονται οι μισθοί ενισχύουν το φαινόμενο του πληθωρισμού σε έναν φαύλο κύκλο συνεχούς αύξησης των τιμών. Αυτός είναι και ο λόγος που η ΕΚΤ έχει θέσει ως στόχο τη σταθερότητα των τιμών σε ένα επίπεδο πληθωρισμού της τάξης του 2%.
Στην Ελλάδα, η ανάγκη αύξησης των μισθών είναι πιο επιτακτική, καθώς οι μέσες ετήσιες απολαβές είναι πολύ χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης που διαμορφώνεται στα 33.000 ευρώ.
Επίσης, η Ελλάδα προέρχεται από μία δεκαετία κρίσης, στην οποία έχασε σημαντικό μέρος από τον οικονομικό της πλούτο. Γι’ αυτό προτεραιότητα πρέπει να είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης και η προσέλκυση επενδύσεων που θα μειώσουν πολύ περισσότερο την ανεργία και θα φέρουν ισορροπία στην πραγματική οικονομία.
Στο σύνολο της Ευρωζώνης, η Capital Economics εκτιμά ότι τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα των νοικοκυριών υποχώρησαν πολύ λίγο στο πρώτο εξάμηνο του 2022 αλλά έκτοτε έχουν μειωθεί πολύ περισσότερο λόγω της έκρηξης του πληθωρισμού σε ιστορικά υψηλά. Οι καταναλωτές, προσθέτει η Capital Economics, δεν αναμένεται να ξοδέψουν από τις οικονομίες τους πολλά, για να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης.
Η κατανάλωση, λοιπόν, θα περιοριστεί σημαντικά τους επόμενους μήνες, γιατί οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών έχουν επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα, η καταναλωτική εμπιστοσύνη είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα και οι αυξήσεις επιτοκίων καθιστούν πολύ ακριβό τον δανεισμό.
