Μια δύσκολη εξίσωση καλείται να λύσει η κυβέρνηση και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πρόκειται, βέβαια, για το θέμα της ανοδικής τάσης στις τιμές λιανικής των τροφίμων, ένα φαινόμενο που διαρκεί περίπου δυο χρόνια, από το φθινόπωρο του 2021.
Στόχος του προβληματισμού είναι αφενός ο εξορθολογισμός του κόστους του «καλαθιού του καταναλωτή» και αφετέρου το φρενάρισμα ή και η αποφυγή των νέων ανατιμήσεων, που αναμένονται στις αρχές του επόμενου μήνα όχι μόνο στα τρόφιμα αλλά και σε ορισμένα εποχικά είδη, όπως για παράδειγμα τα σχολικά.
Η διαρκής ανοδική πορεία των τιμών στα τρόφιμα έχει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, να ανεβάσει τον δείκτη τιμών καταναλωτή τροφίμων για τον μήνα Ιούλιο στο +12,3%, έναντι του αντίστοιχου περσινού μήνα, τη στιγμή που οι δείκτες τιμών για τη στέγαση, τις μεταφορές και τις επικοινωνίες κινούνται πτωτικά, ενώ άλλοι δείκτες, όπως αυτός της ένδυσης υπόδησης κινείται με αύξηση 5,2% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2022. Έτσι φθάνουμε σε ένα ασύμμετρο αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός να έχει υποχωρήσει στο 2,5%, αλλά ο τιμάριθμος στα τρόφιμα να υπερβαίνει ακόμη και το μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης που είναι 10,8%.
Σημειώνεται ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή στα τρόφιμα είχε φθάσει το 10% από τον Μάρτιο του 2022, λίγες, μόλις ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και έκτοτε συνέχισε να ανεβαίνει με διψήφιο ποσοστό.
Βέβαια, πριν ένα χρόνο οι λιανικές τιμές των τροφίμων στα ράφια των σούπερ μάρκετ παρουσίαζαν μια τάση συγκράτησης. Και αυτό γιατί οι μεγάλες επιχειρήσεις σούπερ - μάρκετ προσπαθούσαν να ελαχιστοποιήσουν τις αυξήσεις είτε επιμερίζοντας το επιπλέον κόστος, ώστε να φθάσει στον καταναλωτή μόνο η μισή επιβάρυνση, είτε με προσφορές, είτε απορροφώντας οι ίδιες μεγαλύτερο μέρος του κόστους ώστε η τελική επιβάρυνση του καταναλωτή να ήταν σε αρκετές περιπτώσεις το 2 ως 3% έναντι 10 ή 11%.
Φέτος, όμως παρά το γεγονός της υποχώρησης των τιμών των πρώτων υλών, του ενεργειακού κόστους αλλά και του κόστους μεταφοράς, ετοιμάζονται νέες ανατιμήσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως αδικαιολόγητες, από πλευράς του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Με βάση το σκεπτικό αυτό το υπουργείο Ανάπτυξης αποφάσισε να συνεχίσει το «καλάθι του νοικοκυριού», ως ένα πρώτο μέτρο, ενώ, παράλληλα, ανανέωσε και τη ρύθμιση σχετικά με το υπερβολικό κέρδος ορίζοντας ως τιμές βάσης αυτές του Δεκεμβρίου 2021, δίνοντας έτσι μια μικρή ανάσα στο περιθώριο κέρδους, ανεβάζοντας κατά τι το «πλαφόν».
Κίνδυνος ανατροφοδότησης του πληθωρισμού
Παράλληλα, εκτός του καθ΄ύλην αρμόδιου υπουργείου Ανάπτυξης, για το θέμα της ακρίβειας έχει πάρει θέση και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος σε δηλώσεις του προς ξένο μέσο ανέφερε αφενός ότι οι μισθολογικές αυξήσεις δεν πρέπει να υπερβαίνουν το άθροισμα του πληθωρισμού και του ρυθμού ανόδου της παραγωγικότητας, προκειμένου να μην οδηγηθούμε στο φαινόμενο της ανατροφοδότησης του πληθωρισμού.
Μάλιστα, ο ίδιος επεσήμανε και το γεγονός ότι για πρώτη φορά εδώ και αρκετά χρόνια η αύξηση των τιμών είναι ταχύτερη από αυτήν του κόστους, κάτι που σημαίνει ότι έχουν αυξηθεί τα περιθώρια κέρδους.
Σε ό,τι αφορά τους προμηθευτές που αναμένεται να πιέσουν για νέες αυξήσεις από τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση θα ενεργοποιήσει τη διενέργεια ελέγχων από την ΔΙΜΕΑ, ενώ θα ζητήσει και αρωγή από την Επιτροπή Ανταγωνισμού η οποία διαθέτει ανοικτές υποθέσεις σε πολλούς κλάδους. Βέβαια, εκτός από τα παραπάνω μέτρα που αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία τις επόμενες εβδομάδες υπάρχει και το σοβαρό, πλέον, ενδεχόμενο της μείωσης της ανελαστικότητας της ζήτησης, η οποία διατηρήθηκε τους τελευταίους μήνες λόγω της αύξησης του τουρισμού. Έτσι, μια έντονη κάμψη της κατανάλωσης, που αναμένουν οι παράγοντες της αγοράς από τις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου είναι σε θέση μαζί με τα άλλα μέτρα που θα λάβει η κυβέρνηση να οδηγήσει αναγκαστικά σε μειώσεις των τιμών.
