Προχθές Τετάρτη δημοσιοποιήθηκε μία εκατοντασέλιδη έκθεση με θέμα την αποτελεσματικότητα των μεγαλύτερων λιμανιών του κόσμου που διαθέτουν σταθμούς φόρτωσης και εκφόρτωσης εμπορευματοκιβωτίων. Η έκθεση ετοιμάστηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα με τη συνεργασία της S&P Global και τιτλοφορείται «The Container Port Performance Index 2021» ή αλλιώς CPPI 2021 Report. Είναι η δεύτερη τέτοια έκθεση, καθώς η πρώτη εκδόθηκε πέρυσι και κάλυψε τις επιδόσεις των λιμανιών για το 2020.
Η φετινή έκδοση έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς καταγράφει, όσο αυτό είναι δυνατόν, τον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίστηκε από τα λιμάνια η μεγάλη αναταραχή που επικράτησε πέρυσι στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, αναταραχή που δυστυχώς δεν έχει κοπάσει ακόμα. Πριν συνεχίσουμε, πρέπει να διευκρινίσουμε πως η μετάφραση από το αγγλικό κείμενο, τα σχόλια και οποιεσδήποτε ερμηνείες, έχουν γίνει από εμάς και σε καμία περίπτωση δεν αντιπροσωπεύουν την επίσημη θέση της Παγκόσμιας Τράπεζας και της S&P Global, οι οποίες δεν ευθύνονται για οποιαδήποτε δικά μας λάθη. Ο πλήρης τίτλος της έκθεσης είναι: The World Bank, 2022. “The Container Port Performance Index 2021: A Comparable Assessment of Container Port Performance.” World Bank, Washington, DC. License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 IGO.
Στην αρχή της έκθεσης, μαθαίνουμε πως περίπου το 80% του παγκόσμιου εμπορίου (κατ’ όγκο) γίνεται μέσω θαλάσσης. Το 35% του όγκου των προϊόντων που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης βρίσκεται μέσα σε εμπορευματοκιβώτια (containers), ενώ αν λάβουμε υπ’ όψη μας την αξία των εμπορευμάτων το ποσοστό ανεβαίνει στο 60%. Για τα τελευταία είκοσι χρόνια, η μέση ετήσια αύξηση του όγκου του θαλασσίου εμπορίου είναι της τάξης του 2,9%, με εξαίρεση βέβαια το 2020, όταν σημειώθηκε πτώση κατά 3,8% (η πτώση στο εμπόριο με τη χρήση containers ήταν μικρότερη, στο 1,2%) σε σχέση με το 2019.
Δε χρειάζεται λοιπόν να τονίσουμε πόση σημαντική είναι για το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια οικονομία η γρήγορη και αποτελεσματική λειτουργία των λιμανιών που υποδέχονται τα πλοία που μεταφέρουν τα εμπορευματοκιβώτια (containerships). Η έκθεση CPPI 2021 προσπαθεί να καταγράψει το πόσο καλά δούλεψαν αυτά τα λιμάνια το 2021. Χρησιμοποιεί δύο διαφορετικές μεθοδολογίες, μία η οποία βασίζεται περισσότερο στον ανθρώπινο παράγοντα και τις απόψεις και εμπειρίες ειδικών, και μία η οποία είναι καθαρά στατιστική και χρησιμοποιεί την μέθοδο της παραγοντικής ανάλυσης (factor analysis).
Με βάση τις δύο μεθοδολογίες, έχουν δημιουργηθεί δύο βασικοί κατάλογοι αξιολόγησης 370 λιμανιών από όλο τον κόσμο. Τα λιμάνια βαθμολογούνται με βάση την αποτελεσματικότητά τους. Το πιο σημαντικό στοιχείο που λαμβάνεται υπ’ όψη είναι το πόσο διαρκεί μία επίσκεψη ενός containership σε ένα λιμάνι, δηλαδή η χρονική διάρκεια ενός port call, όπως είναι ο διεθνής σχετικός όρος. Ο χρόνος του port call αρχίζει να μετρά από την στιγμή που το πλοίο φθάνει στα όρια του λιμανιού και αγκυροβολεί και σταματά τη στιγμή που αυτό έχει ολοκληρώσει όλες τις διαδικασίες φόρτωσης, εκφόρτωσης και ελέγχων και φεύγει από τα όρια του λιμανιού. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η τεχνολογική υποδομή του λιμανιού, ο αριθμός και η ποιότητα των γερανών που φορτώνουν και ξεφορτώνουν τα containers και φυσικά ο αριθμός των πλοίων που βρίσκονται στο λιμάνι.
Τα λιμάνια παίρνουν περισσότερους πόντους για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πλοίων που μεταφέρουν μεγαλύτερο αριθμό εμπορευματοκιβωτίων, αφού η καθυστέρηση σε αυτή την περίπτωση κοστίζει περισσότερο. Οι δύο πίνακες βαθμολογίας δε διαφέρουν πολύ μεταξύ τους και η θέση των περισσότερων λιμανιών είναι σχεδόν η ίδια και στους δύο. Αυτό που διαφέρει πολύ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι η θέση που είχε κάθε λιμάνι στον περσινό και στον φετινό πίνακα βαθμολογίας.
Δεν ξέρουμε αν αυτό αποτελεί έκπληξη ή όχι, αλλά στην πρώτη δεκάδα βρίσκονται κυρίως λιμάνια από τις αραβικές χώρες και την Άπω Ανατολή. Και στους δύο πίνακες την πρώτη θέση καταλαμβάνει το λιμάνι King Abdullah Port της Σαουδικής Αραβίας, ακολουθούμενο από το Salalah του Ομάν. Δεν περιλαμβάνεται κανένα λιμάνι από την Αμερική, ενώ από την Αφρική την έκτη θέση καταλαμβάνει, και στους δύο πίνακες, το λιμάνι της Ταγγέρης στο Μαρόκο. Ευρωπαϊκό λιμάνι βρίσκεται μόνο στον πίνακα με βάση τη στατιστική μέθοδο. Στη δέκατη θέση αυτού του πίνακα βρίσκεται το ισπανικό λιμάνι του Algeciras (στον άλλο πίνακα είναι ενδέκατο).
Η Yokohama στην Ιαπωνία, που πέρυσι είχε καταλάβει την πρώτη θέση και στους δύο πίνακες, φέτος κατέβηκε στο τέλος της πρώτης δεκάδας. Η απουσία αμερικανικών λιμανιών από τις πρώτες θέσεις είναι εντυπωσιακή, αφού την πιο ψηλή θέση (23η) καταλαμβάνει αυτό της Virginia. Τα μεγάλα λιμάνια της Βόρειας Αμερικής έχουν καταλάβει κυριολεκτικά τις τελευταίες θέσεις. Τη 370η θέση έχει αυτό του Los Angeles, τη 369η αυτό του Long Beach και τη 367η η Savannah των ανατολικών ΗΠΑ. Παρατηρώντας και την αλλαγή στη βαθμολογία των μεγάλων λιμανιών, φαίνεται πως και για το 2020, τα Ασιατικά υπερείχαν σε απόδοση από τα αμερικανικά και τα ευρωπαϊκά, αλλά οι διαφορές μεταξύ τους μεγάλωσαν μέσα στο 2021, προφανώς γιατί τα ασιατικά ήταν καλύτερα προετοιμασμένα για να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις σαν αυτές που ακολούθησαν την εκδήλωση της πανδημίας.
Η εξήγηση για εδώ δεν πρέπει να είναι πολύ δύσκολη. Όπως διαβάσαμε και στο Bloomberg το οποίο έκανε ένα γρήγορο σχόλιο πάνω στα συμπεράσματα της έκθεσης, τα αμερικανικά λιμάνια χρειάζονται πολλές επενδύσεις για να εκσυγχρονισθούν, και από πλευράς υλικών υποδομών και από πλευράς τεχνολογικής υποστήριξης. Τα μόνα αμερικανικά λιμάνια που έχουν καλή βαθμολογία είναι μικρά (το Los Angeles, το Long Beach και η Savannah είναι τα μεγαλύτερα λιμάνια των ΗΠΑ) και έχουν εκσυγχρονισθεί τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, τα πιο πολλά ασιατικά λιμάνια, και στις Αραβικές χώρες και στην Άπω Ανατολή, εκσυγχρονίζονται συνεχώς.
Διαβάζοντας αυτά, θυμηθήκαμε το πρόγραμμα του προέδρου Μπάιντεν ο οποίος έχει υποσχεθεί πως θα υποστηρίξει τη βελτίωση όλων των υποδομών της χώρας του. Μάλλον, είχε δίκιο στο ότι πρέπει να γίνουν πάρα πολλές επενδύσεις και μάλιστα γρήγορα, αλλά δεν είμαστε σίγουροι πως έχει καταφέρει να πείσει και τους νομοθέτες της χώρας, αφού τα προγράμματά του δεν προχωρούν και πολύ. Εκσυγχρονισμό ίσως να χρειάζονται και τα ευρωπαϊκά, καθώς λίγα από αυτά βρίσκονται σε καλές θέσεις, ενώ κάποια βασικά λιμάνια όπως αυτό του Αμβούργου και του Ρόττερνταμ, δεν πήγαν καθόλου καλά. Το πρώτο βρέθηκε στη 232η θέση, 41 θέσεις πιο κάτω από πέρυσι, ενώ το δεύτερο στη 291η, 201 θέσεις κάτω. Όσο για τα ελληνικά, ο Πειραιάς βρέθηκε στη 101η θέση από τη 89η, η Θεσσαλονίκη στη 331η από τη 284η και το Ηράκλειο στη 216η από τη 185η.
Όπως είπαμε και στην αρχή, η έκθεση δε σχολιάζει τη βαθμολογία των λιμανιών και ίσως να είναι και λίγο παρακινδυνευμένο να το κάνουμε εμείς. Δεν μπορούμε όμως να αποφύγουμε τον πειρασμό και θα πούμε ότι αρχίζουμε να φοβόμαστε πως έχει βρεθεί και άλλος τομέας στον οποίον οι αμερικανικές (κυρίως) και ίσως και οι ευρωπαϊκές υποδομές υστερούν πλέον σε σχέση με αυτές των ασιατικών χωρών. Μπορεί να αρχίζουμε να συνηθίζουμε σε αυτές τις διαπιστώσεις, αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Το γοργόν και χάριν έχει έλεγαν οι πρόγονοί μας. Στην περίπτωση της ενίσχυσης των λιμενικών υποδομών καλό είναι να έχει απόλυτη εφαρμογή.
