Του Βασίλη Γεώργα
Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία. Τα γνωστά από παλιά «PIGS» –σύμφωνα με τον απαξιωτικό ευφημισμό που δόθηκε κατά την πρώτη πράξη της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους στις ανυπάκουες χώρες του Νότου της Ευρωζώνης– επιστρέφουν και πάλι για να ταράξουν τη νιρβάνα των «Βορείων» σε μια περίοδο που το ευρωπαϊκό οικοδόμημα κλονίζεται και η Ευρωζώνη αναζητά συνεκτικές πολιτικές για να μην διασπαστεί.
Για τους δικούς τους λόγους η κάθε μία, οι τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα αποτελέσουν (εντός ή εκτός επίσημης ατζέντας) κεντρικά θέματα συζήτησης στο σημερινό Eurogroup, όπου οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα συγκεντρωθούν για να δουν τι μπορούν να πρωτομαζέψουν από τον τραχανά που έχει αρχίσει να απλώνεται επικίνδυνα στην Ευρώπη μετά το δημοψήφισμα του Brexit και τη φωτιά που άναψε η μεγάλη αναταραχή στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα.
Η Ιταλία στο επίκεντρο
Η Ιταλία εκ των πραγμάτων αναδεικνύεται αυτήν τη στιγμή ως η σοβαρότερη άμεση απειλή για την Ευρωζώνη. Και αυτό εξαιτίας της ανησυχίας ότι μια φλόγα από το δικό της τραπεζικό σύστημα, που αναζητά κεφάλαια να καλύψει τις ζημιές από τα «κόκκινα» δάνεια, θα μπορούσε να εξελιχτεί σε ανεξέλεγκτη πυρκαγιά για την Ευρώπη, οι τράπεζες της οποίας παραμένουν βαθιά προβληματικές, στην πραγματικότητα υποκεφαλαιοποιημένες και εξακολουθούν να πλήττονται από 
βαθύ έλλειμμα εμπιστοσύνης. Η προοπτική του bail in στην Ιταλία, όπως επιβάλλουν πλέον οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί, αποτελεί από μόνη της μια τρομακτική απειλή ικανή να προκαλέσει, εκτός από οικονομικό ντόμινο, και πολιτική αποσταθεροποίηση, εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης των Ιταλών καταθετών σε τραπεζικά ομόλογα.
Photo by Diliff - Own work
Ο Γερμανός Τσάρος των Οικονομικών, Wolfgang Schauble αλλά και οι σύμμαχοί του από τον ευρωπαϊκό Βορρά δεν πρόκειται ωστόσο να αφήσουν το παραμικρό περιθώριο στους Ιταλούς να διαπραγματευτούν τις θέσεις τους για κρατική ενίσχυση των τραπεζών τους, παρά τις έμμεσες προειδοποιήσεις του Ιταλού πρωθυπουργού, Matteo Renzi, ότι ένα ευρύτερο τραπεζικό πρόβλημα στην Ιταλία θα μπορούσε να μετατρέψει σε… «Κούγκι» την Deutsche Bank και άλλες υπερμοχλευμένες ευρωπαϊκές τράπεζες, γερμανικών, γαλλικών, ελβετικών και βρετανικών συμφερόντων.
Η Ελλάδα στη γωνία για τα πρωτογενή πλεονάσματα
Αυτήν τη φορά η Ελλάδα εκ των πραγμάτων δεν θα είναι πρωταγωνίστρια ανάμεσα στα «κακά παιδιά» του Νότου. Αλλά παρότι βγήκε τελευταία στιγμή από την επίσημη ατζέντα την περασμένη Παρασκευή, αναμένεται ότι θα δεχθεί τις αυστηρές νουθεσίες της ευρωομάδας να αφήσει κατά μέρος τις σκέψεις για τη μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων κάτω από το 3,5% μετά το 2018, όπως επιδιώκει να πετύχει η κυβέρνηση στο πλαίσιο σύνταξης του 
Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2017-2020, και παράλληλα να επιταχύνει το νομοθετικό έργο για την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων της δεύτερης αξιολόγησης που προγραμματίζεται για τον Οκτώβριο.
Photo by David Garnand - Own work
Η συζήτηση για επαναπροσδιορισμό των πρωτογενών πλεονασμάτων προς τα κάτω δεν σκοντάφτει μόνο σε λόγους «πολιτικής», αλλά και σε πρακτικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους υπολογισμούς του ESM για τις παρεμβάσεις που αφορούν στη βιωσιμότητα του χρέους. Στην περίπτωση που αλλάξουν τώρα οι στόχοι για μόνιμα πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ θα πρέπει οι Ευρωπαίοι εταίροι να προκρίνουν τελικά πολύ πιο δραστικά μέτρα για το χρέος, όπως επιδιώκει η Ελλάδα και προτείνει το ΔΝΤ.
Ισπανία - Πορτογαλία τιμωρούνται για τα ελλείμματα
Άλλωστε με την Ισπανία και την Πορτογαλία, που προορίζονται να αποτελέσουν αποτρεπτικά «σύμβολα» στο όνομα της ποινικοποίησης της δημοσιονομικής χαλάρωσης, να βρίσκονται για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμέτωπες με αυστηρές κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επειδή αθέτησαν τις δεσμεύσεις τους για αυστηρή λιτότητα και απέτυχαν να πιάσουν τους στόχους για έλλειμμα 3%, η Ελλάδα δεν θα βρει γόνιμο πεδίο να υποστηρίξει τις δικές της θέσεις ότι πρέπει από τώρα να περιοριστούν οι αυστηροί στόχοι για τα δικά της πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018.
Η Πορτογαλία και η Ισπανία θα βρεθούν στην ατζέντα του σημερινού Eurogroup για δύο λόγους. Τυπικά η ευρωομάδα θα ενημερωθεί για τα αποτελέσματα της 4ης επανεξέτασης μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος στην Πορτογαλία, 
καθώς και της 5ης επανεξέτασης για την Ιρλανδία. Στόχος της εποπτείας μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος είναι να αξιολογηθεί εάν ένα κράτος μέλος που έχει λάβει οικονομική ενίσχυση συνεχίζει να εφαρμόζει υγιείς πολιτικές και εάν υπάρχει κίνδυνος να μην είναι σε θέση να αποπληρώσει τα δάνειά του.
Photo by Carlos Delgado
Η εποπτεία μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος συνεχίζεται μέχρι την αποπληρωμή τουλάχιστον του 75% της ληφθείσας οικονομικής ενίσχυσης. Κύριο θέμα συζήτησης, όμως, σύμφωνα με το πρόγραμμα θα είναι η δημοσιονομική κατάσταση στην Ισπανία και στην Πορτογαλία στη βάση των συστάσεων που θα κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος στις χώρες αυτές. Οι όποιες αποφάσεις βάσει των συστάσεων της Επιτροπής θα ληφθούν από το Συμβούλιο της Ε.Ε. Ήδη την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε τον δρόμο για την επιβολή προστίμων στις δύο χώρες για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωζώνης, λέγοντας ότι δεν έχουν κάνει αρκετά για να μειώσουν το έλλειμμά τους το 2015, ενώ την Τρίτη το θέμα θα συζητηθεί και κατά τη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ecofin). Το έλλειμμα της Ισπανίας για το 2015 ήταν 5,1%, αρκετά υψηλότερα από τον στόχο του 4,2% που είχε συμφωνήσει με την Ευρωπαϊκής Επιτροπή, ενώ αντίστοιχα για την Πορτογαλία το έλλειμμα ξεπέρασε επίσης το στόχο και διαμορφώθηκε στο 4,4% του ΑΕΠ.
Κατισχύει η «γερμανική λύση»
Παρά τα όσα με αγωνιστική θέρμη διατείνονται κυβερνητικά στελέχη ότι στο αποψινό Eurogroup θα αναδυθούν οι συμμαχίες της Ελλάδας και άλλων περιφερειακών χωρών κατά της λιτότητας, η πραγματικότητα, όπως δείχνει να διαμορφώνεται λίγες εβδομάδες μετά την απόφαση για το Brexit, είναι πως κόντρα στις φωνές για χαλάρωση της αυστηρής λιτότητας και μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης, η «γερμανική λύση» κατισχύει.
Οι ισχυρές χώρες του σκληρού πυρήνα επιδιώκουν πλέον ξεκάθαρα να στείλουν μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις ότι οδεύουμε σε αυστηρότερη τήρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, παραδειγματική τιμωρία για τις χώρες που αποκλίνουν από τους δημοσιονομικούς στόχους και ταχύτερη υιοθέτησης μεταρρυθμίσεων (π.χ. εργασιακά, συνταξιοδοτικό κλπ), τα οποία θα προβληθούν ως ασπίδα για την προστασία του ευρώ και την ενδυνάμωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, που κλονίζονται.
