Της Μαίρης Βενέτη
Η χτεσινή συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ήταν ίσως μια από τις πιο αναμενόμενες, καθώς συνοδευόταν από τις υψηλές προσδοκίες των αγορών.
Στο ερώτημα αν αυτές επαληθεύτηκαν, η απάντηση είναι ότι μπορεί το νέο QE να μην έχει το μέγεθος μαμούθ που περίμεναν οι αγορές, αλλά εντούτοις υπάρχουν λεπτομέρειες που κατά τη γνώμη μας το καθιστούν πολύ πιο ευεγερτικό.
1. Μείωση επιτοκίων με ταυτόχρονη υιοθέτηση όμως του συστήματος tiering
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, ανακοινώθηκε μείωση του βασικού επιτοκίου καταθέσεων (πρόκειται για επιτόκιο που αφορά στις καταθέσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων προς την ΕΚΤ) κατά 10 μονάδες βάσης στο -0,50%.
Το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης και το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης παραμένουν αμετάβλητα στα τρέχοντα επίπεδα 0,00% και 0,25% αντίστοιχα.
Η Κεντρική Τράπεζα φαίνεται πως υιοθέτησε μια ήπια προσέγγιση, καθώς η μείωση του επιτοκίου κατά 10 μονάδες βάσης ήταν μικρότερη από τις εκτιμήσεις της αγοράς για 20 μονάδες βάσης.
Η απόφαση αυτή όμως συνοδεύτηκε από μια εξαιρετικά καίρια πρωτοβουλία.
Η ΕΚΤ προκειμένου να μετριάσει τους φόβους ότι τα αρνητικά επιτόκια θα ζημιώσουν εκ νέου τη κερδοφορία του ήδη εύθραυστου τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης, αποφάσισε- επιτέλους- να κάνει ό,τι κάνουν και άλλες χώρες με αρνητικά επιτόκια, όπως η Ιαπωνία, η Δανία και η Ελβετία.
Θα υιοθετήσει ένα σύστημα δύο επιπέδων για τα αποθεματικά των τραπεζών, στο πλαίσιο του οποίου ένα μέρος της πλεονάζουσας ρευστότητας των τραπεζικών ιδρυμάτων θα εξαιρείται από το αρνητικό επιτόκιο και θα φέρει το επιτόκιο των πράξεων Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο είναι στο 0%.
Η απόφαση αυτή είναι κάτι παραπάνω από σημαντική.
Είναι ζωτικής σημασίας, καθότι το βάρος των αρνητικών επιτοκίων ήταν αυτό που έπληξε ως ένα μεγάλο βαθμό τα κέρδη του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου, μιας και δεν ήταν πάντα εφικτό να το μεταβιβάσουν σε αρκετούς αποταμιευτές.
Γι'' αυτό άλλωστε και η απόδοση ιδίων κεφαλαίων πολλών τραπεζών πνέει τα λοίσθια εδώ και πολλά τρίμηνα, παραμένοντας κάτω από το κόστος κεφαλαίου στις περισσότερες περιπτώσεις.
Αυτή ακριβώς η αδυναμία κατέστησε τις τράπεζες, την κύρια πηγή χρηματοδότησης για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και τα νοικοκυριά, ανεπαρκείς να μεταδώσουν τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ σε όλο της το εύρος.
Ο Super Mario λοιπόν μέσω του tiering έρχεται να εξασφαλίσει, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής, προστατεύοντας την κερδοφορία των τραπεζών.
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη μελέτη της Goldman Sachs αυτός ο βαθμός προστασίας φθάνει το 30% της πλήρους επιβάρυνσης της κερδοφορίας από τη μείωση των επιτοκίων.
Η ανακούφιση θα είναι εμπροσθοβαρής. Τα πρώτα χρόνια, ο αντίκτυπος της μείωσης των επιτοκίων θα είναι ουδέτερος για τον κλάδο και θα είναι μέτρια θετικός για επιλεγμένες τράπεζες όπως η Deutsche Bank, η BNP Paribas και η ABN Amro, με την πρώτη να αποκομίζει και τα μεγαλύτερα οφέλη λόγω του πολύ υψηλού επιπέδου αποθεματικών ρευστότητας που έχει στην ΕΚΤ, σε συνδυασμό με τα χαμηλά επίπεδα κερδοφορίας.
2. Νέο QE, μικρότερο του αναμενομένου, αλλά με ανοιχτή λήξη
Η επανέναρξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) με καθαρές αγορές ομολόγων 20 δισ. ευρώ από την 1η Νοεμβρίου μπορεί να απογοήτευσε σαν μέγεθος –οι αναλυτές περίμεναν αγορές περιουσιακών στοιχείων εως και 45 δισ.το μήνα – αλλά η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να αφήσει ανοικτή τη λήξη του νέου προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, ίσως αποδειχθεί πολύ σημαντικότερη του μεγέθους.
Εν ολίγοις, τόσο τα χαμηλά επιτόκια όσο και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης δεν έχουν χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης μιας και ο Ντράγκι τα σύνδεσε με τη δυναμική του πληθωρισμού.
Ένα τελευταίο «whatever it takes» από τον Super Mario, που μπορεί να καταστήσει το νέο QE πολύ πιο μεγάλο από ότι αρχικά φαίνεται!
3. Ευνοϊκότεροι όροι για το πρόγραμμα TLTRO III
Η ΕΚΤ ανακοίνωσε χθες δύο σημαντικές αλλαγές για το τρίτο πρόγραμμα επιδοτούμενων δανείων, γνωστό ως TLTRO, το οποίο θα προσφέρει φθηνά δάνεια στις τράπεζες έναντι να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.
Μείωσε λοιπόν τα επιτόκια της νέας σειράς τριμηνιαίων στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO III) και επιμήκυνε την ωρίμαση στα τρία έτη από τα δύο, προκειμένου να διατηρηθούν ευνοϊκές συνθήκες στο δανεισμό από τις τράπεζες, να διασφαλιστεί η ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής και να υποστηριχθεί η διευκολυντική κατεύθυνση της πολιτικής.
Όσον αφορά τις λεπτομέρειες του προγράμματος TLTRO III, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι το επιτόκιο κάθε πράξης θα οριστεί σε επίπεδο κατά 10 μονάδες βάσης υψηλότερο από το μέσο επιτόκιο που θα εφαρμόζεται στις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος καθ' όλη τη διάρκεια της αντίστοιχης TLTRO.
(σ.σ: Στο σημείο αυτό, η στήλη θα επισημάνει ότι για να αντλήσουμε τα μέγιστα, θα πρέπει να γίνει ορθή χρήση και των παραπάνω εργαλείων, κυρίως στο κομμάτι της γεωγραφικής κατανομής.
Η διαβάθμιση για παράδειγμα μπορεί να προσφέρει περισσότερη ανακούφιση στις τράπεζες που έχουν περισσότερες πλεονάζουσες καταθέσεις όπως είναι οι γερμανικές, οι γαλλικές και οι ολλανδικές τράπεζες.
Τα φθηνά δάνεια του προγράμματος TLTRO από την άλλη θα πρέπει να κατευθυνθούν κυρίως προς τις τράπεζες της νότιας Ευρώπης, που έχουν υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης).
4.Ανοιχτή η ημερομηνία και για τις επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του APP
Η ΕΚΤ ανακοίνωσε επίσης ότι η επανεπένδυση των ποσών από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του APP θα συνεχιστεί, πλήρως, για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια και «πάντως για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί για τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας και ενός διευκολυντικού, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής».
Ποιες οι προυποθέσεις για να έχει αυτή τη φορά ουσία το νέο QE
Ο Super Mario έκλεισε τη χτεσινή συνέντευξη Τύπου με την παραδοχή ότι παρόλο που υπήρξε "ποικιλία απόψεων" για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων, “στο τέλος η συναίνεση ήταν τόσο ευρεία, που δεν χρειαζόταν η ψηφοφορία".
Αυτό έχει μια εξαιρετικά σημαντική σημειολογία.
Ότι η αναθεώρηση επί τα χείρω των προβλέψεων της ΕΚΤ για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης, δεν αφήνει πλέον κανένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ ασυγκίνητο.
Ο Ντράγκι δήλωσε ότι το ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα διαμορφωθεί στο 1,2% το 2019, 1,4% το 2020 και 2021, αφού η παρατεταμένη αβεβαιότητα από γεωπολιτικές εξελίξεις, τον προστατευτισμό και τις αναδυόμενες αγορές επηρεάζουν την Ευρωζώνη.
Την ίδια ώρα, αναμένεται ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης να διαμορφωθεί στο 1,3% το 2019, 1,4% το 2020 και 1,6% το 2021.
Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν κατά τον Μάριο Ντράγκι ένα πράγμα:
«Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να γίνει το κύριο μέσο».
Αυτή τη φορά η Ευρώπη θα πρέπει να ακούσει τη συμβουλή του απερχόμενου Κεντρικού Τραπεζίτη.
Η μεγαλύτερη ίσως λύση στην οικονομική φάση που διανύουμε, είναι να μετατοπιστεί το βάρος από τις Κεντρικές Τράπεζες και το πεδίο της νομισματικής πολιτικής, στις κυβερνήσεις και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτό όμως απαιτεί πολιτική βούληση και θάρρος σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
Η μέχρι τώρα δράση των Κεντρικών Τραπεζών προσπάθησε να εξασφαλίσει πολύτιμο χρόνο έναντι οι δημοσιονομικές αρχές να αναλάβουν επιτέλους το μέρος της ευθύνης τους και να τονώσουν τις οικονομίες μέσω έργων στις υποδομές, την ψηφιακή συνδεσιμότητα και τις νέες τεχνολογίες που συνοδεύουν το νέο κεφάλαιο της κυκλικής οικονομίας.
Η ολοένα και μεγαλύτερη επιβράδυνση της ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο υποδεικνύει ότι ο χρόνος αυτής της μετάβασης κάπου εδώ, έχει αρχίσει να τελειώνει.
Oι πολιτικοί θα πρέπει να το κατανοήσουν έγκαιρα και να εκμεταλλευτούν το τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας του Super Mario.
* * *
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
