Του Απόστολου Σκουμπούρη
Μπορεί η Ελλάδα να αποτελεί μια εντελώς ξεχωριστή περίπτωση στα... μνημονιακά χρονικά της Ευρώπης, αδυνατώντας να απεξαρτηθεί από τη διεθνή επιτήρηση, όμως, συνάμα, την ίδια ώρα, έχει την «ευλογία» - μέσα στα χρόνια των μνημονίων – να βλέπει τη μεγάλη της βιομηχανία, να ανθεί. Συγκυριακοί - γεωπολιτικοί λόγοι όπως η κρίση σ'' όλες τις γύρω ανταγωνιστικές χώρες, αλλά και βελτίωση των υποδομών σε πολλά επίπεδα (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικό δίκτυο), έχουν συμβάλει στην εκτόξευση του τουρισμού της χώρας, ειδικά την τελευταία τετραετία.
Λίγοι έχουν αναρωτηθεί στη χώρα μας τι θα γινόταν και ποια θα ήταν η κατάσταση στην κοινωνία, στην οικονομία, στα νησιά και στις τοπικές κοινωνίες, αν – μέσα στα χρόνια της κρίσης – είχε πληγεί και ο τουρισμός, όπως έγινε με (σχεδόν) όλες τις γύρω περιοχές όπως Βόρεια Αφρική, Τουρκία κ.λπ.
Αντιπροσωπεύοντας κοντά στο 20% του ΑΕΠ και απασχολώντας άμεσα και έμμεσα περίπου το 1/5 του εργατικού δυναμικού της χώρας, ο κλάδος του τουρισμού είναι το πιο ζωντανό κύτταρο της ελληνικής οικονομίας, που διαπερνά λιγότερο ή περισσότερο σχεδόν όλη τη διάρθρωση της κοινωνίας.
Η πορεία του τουρισμού τα τελευταία χρόνια δείχνει ότι αποτελεί ένα διαρκές succes story για τη χώρα, ένα τεράστιο... brand από μόνος του, μια βιομηχανία που αν προσεχθεί περαιτέρω, μπορεί να αποτελέσει κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης και φυγής προς τα εμπρός.
Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, πλασάρεται μέσα στις δημοφιλέστατες τουριστικά χώρες παγκοσμίως, ενώ κατατάσσεται μέσα στην 20άδα από πλευράς τουριστικού εκτοπίσματος (σε απόλυτους αριθμούς), μιας και από τα 16,9 εκατ. τουρίστες που δέχτηκε το 2012, έφτασε στα 28 εκατ. επισκέπτες το 2016.
Εντελώς ανεκμετάλλευτες πολλές πτυχές της τουριστικής βιομηχανίας
Η Ελλάδα έχει την... ευλογία να πετυχαίνει τις ανωτέρω επιδόσεις, παρ'' ότι πολλές πτυχές της τουριστικής βιομηχανίας και του τουριστικού προϊόντος, παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Η χώρα πετυχαίνει τέτοια νούμερα αφίξεων την ίδια ώρα που διαθέτει μερικά από τα χειρότερα αεροδρόμια στον κόσμο (σύμφωνα με διεθνούς κύρους μετρήσεις), υστερεί σε σύγχρονες υποδομές συγκοινωνιακού δικτύου (τραίνα, λεωφορεία κ.λπ.), ενώ μόλις το 2017 ολοκλήρωσε μερικούς σημαντικότατους οδικούς κόμβους, που μπορούν να λειτουργήσουν ως δίκτυα στον οδικό τουρισμό.
Θυμίζουμε ότι η Fraport δεν έχει προλάβει ακόμη να παρέμβει καταλυτικά στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που έχει πλέον υπό τη δικαιοδοσία της. Οι ενδείξεις και τα νούμερα από την έως τώρα... συγκομιδή, απλώς μαρτυρούν το μέγεθος της... επανάστασης που δύναται να λάβει χώρα, όταν τα αεροδρόμια αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους.
Η... κούρσα αύξησης της κίνησης στο αεροδρόμιο της Πάρου, που με τη σύμπραξη της Aegean Airlines και του ελληνικού δημοσίου αναβαθμίστηκε πέρυσι, δείχνει ξεκάθαρα τις δυνατότητες που ανοίγονται.
Το 2016 το αεροδρόμιο της Πάρου είχε αλματώδη αύξηση +72,2%, ενώ το 9μηνο του 2017 το ποσοστό αύξησης ανέρχεται στο +140,7%! Μακράν οι μεγαλύτερες πανελλαδικά επιδόσεις και τα δύο χρόνια!
Αναξιοποίητες σχεδόν όλες οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού
Όλα τα παραπάνω η χώρα τα πετυχαίνει πρωτίστως μέσω του κυρίαρχου... brand, ήλιος, θάλασσα, αρχαία και ιστορία. Αντιθέτως, είναι εντελώς αναξιοποίητες πολλαπλές εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που μπορούν – με τη σειρά τους – να ενισχύσουν περαιτέρω το momentum και να αναβαθμίσουν ακόμη περισσότερο τη χώρα ως τουριστικό προορισμό.
Μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν μπει στο... λεξιλόγιο και στις συζητήσεις των επαγγελματιών του τουρισμού αλλά και της πολιτείας, λέξεις, έννοιες και πτυχές όπως περιπατητικός τουρισμός, αναρριχητικός τουρισμός, ορειβατικός, θρησκευτικός, ιατρικός, συνεδριακός, αθλητικός, αλιευτικός, πολιτιστικός, ιαματικός, καταδυτικός, τουρισμός υπαίθρου, ναυτικός τουρισμός, τουρισμός κρουαζιέρας και του yachting. Υπάρχει ακόμη και ο... γαμήλιος τουρισμούς που εσχάτως ανθεί στη Σαντορίνη (περίπου 1.000 γάμοι το χρόνο), η έλκυση κινηματογραφικών παραγωγών, το City Break, ο αγροτουρισμός και ο επαγγελματικός τουρισμός.
Το μοναδικό παράδειγμα της Καλύμνου
Το παράδειγμα της Καλύμνου, είναι άκρως αντιπροσωπευτικό για την... επανάσταση που μπορεί να λάβει χώρα αν αναπτυχθούν οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Η Κάλυμνος, έχει τα μισά βράχια απ'' ότι έχει σχεδόν όλο τον υπόλοιπο Αιγαίο και όχι μόνο!
Όπως τόνισε στην NOSTOS EXPO 2017, στην έκθεση εναλλακτικού τουρισμού που διοργανώθηκε στη Ναύπακτο την περασμένη εβδομάδα ο κ. Άρης Θεοδωρόπουλος, κορυφαίος αναρριχτής και πρωτοπόρος στην Ελλάδα, η Κάλυμνος έχει γίνει ένα διεθνές brand στον αναρριχητικό τουρισμό.
Ο κ. Θεοδωρόπουλος είναι και ο άνθρωπος που «χάραξε» τις διαδρομές στην Κάλυμνο και τα τελευταία χρόνια, το νησί των σφουγγαράδων έχει μετατραπεί σε έναν από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς για ορειβατικό τουρισμό διεθνώς!
Ήδη, έχουν οριοθετηθεί 3.500 αναρριχητικές διαδρομές, ενώ ετησίως φιλοξενεί περίπου 10.000 τουρίστες μόνο για αναρρίχηση. Αυτή την εποχή (τέλη Οκτωβρίου) 2.500 -3.000 τουρίστες βρίσκονται στο νησί κάνοντας αναρρίχηση, ενώ έχει εναλλακτικό τουρισμό εννέα μήνες το χρόνο!
Πρόκειται για ένα (εναλλακτικό) sucees story, ενώ όπως λένε οι ντόπιοι, «αυτό που επί αιώνες ήταν... κατάρα (δηλαδή τα ξερά και άνυδρα βράχια) για το νησί, τείνει να μετατραπεί σε ευλογία!
Σύμφωνα με τον κ. Θεοδωρόπουλο, δεκάδες περιοχές της Ελλάδος, προσφέρονται για να γίνουν κορυφαία brand στη διεθνή αναρρίχηση. Και η αναρρίχηση, είναι μόνο μία πλευρά από τις δεκάδες πτυχές του εναλλακτικού τουρισμού!
Περιπατητικός τουρισμός
Πολύ πίσω είναι η Ελλάδα και στον λεγόμενο περιπατητικό τουρισμό, ο οποίος είναι μια άλλη πτυχή που μπορεί να αναπτυχθεί. Στην Ελλάδα υπάρχουν μόλις τρία πιστοποιημένα δίκτυα μονοπατιών (δίκτυα και διαδρομές που έχουν ακολουθία, αρχή μέση και τέλος, συνδέονται με οδικούς κόμβους κ.λπ.), τη στιγμή που η Ισπανία έχει 60.000 πιστοποιημένες διαδρομές και η Κροατία 400.
Δυναμικά μπαίνει η νήσος Σίφνος σ' αυτό το χώρο, καθώς είναι το πρώτο νησί που η Google, το 2015 χαρτογράφησε τις 19 συνδεδεμένες μεταξύ τους διαδρομές του.
Στη Γερμανία απασχολούνται 145.000 εργαζόμενοι σ' όλη την «αλυσίδα» υπηρεσιών περιπατητικού τουρισμού, ενώ ο περιπατητικός τουρίστας, είναι υψηλής μόρφωσης και κουλτούρας και δαπανά κατά μέσο όρο 108 ευρώ ημερησίως, σχεδόν 35-40 ευρώ περισσότερα από το μέσο… κοινό ξένο τουρίστα!
Μαρίνες: Μόλις 17 πιστοποιημένες μαρίνες, σε μια χώρα με 16.000 χιλ. ακτογραμμής!
Η Ελλάδα, μια χώρα με 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, μακράν η κορυφαία στην Ευρώπη που συνολικά έχει 70.000 χιλιόμετρα ακτής και από τις κορυφαίες στον κόσμο, δεν έχει ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τις μαρίνες, τη διαχείρισή τους, την οριοθέτησή τους.
Τη στιγμή που υπάρχουν συνολικά 4.500 μαρίνες σ'' όλη την Ευρώπη, η Ελλάδα, με τέτοιο σύμπλεγμα νησιών και τόση... θάλασσα, διαθέτει μόλις 33 μαρίνες, εκ των οποίων μόλις 17 είναι πιστοποιημένες διεθνώς! Μάλιστα, αρκετές είναι χωρίς επίσημη άδεια, λειτουργούν υπό ιδιόμορφο νομικό καθεστώς!
Κρουαζιέρα
Η χώρα μόλις το 2012 κατήργησε το Καμποτάζ στην κρουαζιέρα, παραμένοντας αγκυλωμένη σ' ένα νόμο του 1920, ενώ ακόμη και σήμερα, τα περισσότερα λιμάνια δεν έχουν υποδομές για να υποδεχτούν μεγάλα πλοία.
Μπορεί να υποτιμούνται τα οφέλη από την κρουαζιέρα, όμως σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να υποβαθμίζεται το εκτόπισμα και το momentum της επίσκεψης 3,4 εκατ. τουριστών κρουαζιέρας που ήρθαν το 2016 στην Ελλάδα.
Η όφελος από την επίσκεψη ενός τουρίστα σε μια χώρα δεν μετράται και δεν ζυγίζεται αποκλειστικά με τα έξοδα που αυτός θα κάνει. Αντιπροσωπεύει κάτι πολύ ευρύτερο, πολύ πιο συμπαντικό, δύναται να λειτουργήσει ως... διαφημιστικής και «προπαγανδιστής» του τόπου που επισκέφτηκε ανά τον κόσμο. Άλλωστε όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς οι επιβάτες της κρουαζιέρας είναι οι επόμενοι επισκέπτες των τουριστικών προορισμών που μέσω πλοίου είδαν...
Μια χώρα με 2.000 νησιά, τα περίπου 130 κατοικημένα, κάποια εξ αυτών μέσα στην 20άδα κορυφαίων παγκόσμια προορισμών και ευρισκόμενη στη Μεσόγειο, τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά παγκοσμίως για την κρουαζιέρα, ασφαλώς και έχει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης.
Στα 3 τρισ. δολάρια η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία
Ο κόσμος, παγκόσμια, ταξιδεύει περισσότερο από κάθε άλλη εποχή της ανθρώπινης ιστορίας. Το 2016, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, 1,2 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως (περισσότεροι από ένας στους εφτά πολίτες) ταξίδεψαν σε κάποια ξένη χώρα για λόγους αναψυχής. Ο παγκόσμιος τζίρος της τουριστικής βιομηχανίας έφτασε το 2016 τα τρία τρισ. δολάρια, ξεπερνώντας τον αντίστοιχο τζίρο της βιομηχανίας πετρελαίου, ναυτιλίας, όπλων ή φαρμάκων!
Ολιστική προσέγγιση, νέο όραμα, Εθνική συνείδηση
Εν κατακλείδι, ο τουρισμός είναι και πρέπει να είναι Εθνική υπόθεση. Όπως η παιδεία, η άμυνα, η ασφάλεια, η αγροτική πολιτική.
Απαιτείται η επικράτηση μιας νέας, συλλογικής φιλοσοφίας που θα διαχέεται ως Εθνική... συνείδηση και κυρίαρχη κουλτούρα σ'' όλη τη διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας.
Ένα μοντέλο οικονομικής θεώρησης, κουλτούρας και φιλοξενίας που θα διαπερνά όλους τους κλάδους, θα προτάσσει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα εστιασμένο και ταγμένο να διαφημίζει την Ελλάδα ως παγκόσμιο brand, σ'' όλα τα επίπεδα, μεταξύ των οποίων σε περίοπτη θέση και η γαστρονομία της.
Ο τουρισμός θα πρέπει να κυριαρχεί ως brand οικονομίας, κουλτούρας και φιλοξενίας πρώτα στους ίδιους τους Έλληνες πολίτες, ώστε να μεταλαμπαδεύεται παγκόσμια.
Ένα ισχυρό εθνικό προϊόν που θα περιλαμβάνει και θα «παντρεύει» έννοιες και χαρακτηριστικά όπως φιλοξενία, συμπεριφορά, περιβάλλον, μέσα μεταφοράς, αεροδρόμια, λιμάνια, πολιτισμό, κουλτούρα, τέχνη, φιλοσοφία, ιστορία, γαστρονομία κ.λπ. Μια ολιστική προσέγγιση του εθνικού προϊόντος, της βαριάς βιομηχανίας της χώρας, που δύναται να σηκώσει την Ελλάδα (πολύ) υψηλότερα τα επόμενα χρόνια...
