Την ώρα που ο Τούρκος πρόεδρος και ο πρίγκιπας διάδοχος του Άμπου Ντάμπι συμφώνησαν να στρωθεί ένα χαλί με πετροδόλαρα στην τουρκική οικονομία, οι ειδικοί εκτιμούν ότι αν δεν αλλάξει… μυαλά ο Ερντογάν, θα αναγκαστεί σύντομα να εφαρμόσει μέτρα έκτακτης ανάγκης, όπως τη διανομή τροφίμων με το δελτίο, αυστηρά capital controls και περιορισμούς στις εξαγωγές, για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις αγαθών.
Αποτέλεσμα της συνάντησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ Αλ Ναχιάν, είναι η υπογραφή ενός μνημονίου συνεργασίας το οποίο προβλέπει τη διάθεση 10 δισ. δολαρίων από το επενδυτικό ταμείο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για την υλοποίηση 10 μεγάλων επενδυτικών συμφωνιών στην Τουρκία. Το σχέδιο των Εμιράτων είναι να αγοράσουν πολύ φθηνά οτιδήποτε θεωρήσουν ευκαιρία στην τουρκική οικονομία, από την ενέργεια και την υγεία έως τη γεωργία, τον τουρισμό και τις τράπεζες.
Παράλληλα, οι δύο πλευρές φέρονται να συζητούν τη σύναψη συμφωνίας ανταλλαγής συναλλάγματος για να ενισχυθούν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας και να αποτραπεί περαιτέρω διολίσθηση της τουρκικής λίρας, μετά το προχθεσινό «κραχ».
Η συμφωνία ανταλλαγής συναλλάγματος που λέγεται ότι θα συμφωνηθεί μεταξύ Τουρκίας και ΗΑΕ αναμένεται να δώσει μία ανάσα στο τουρκικό νόμισμα αλλά όχι για πολύ. Εξάλλου, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) έχει συνάψει στο παρελθόν ανάλογα FX swaps συνολικού ύψους 23 δισ. δολαρίων. Με την Κίνα για 6 δισ. δολάρια, με το Κατάρ για 15 δισ. δολάρια και με τη Νότια Κορέα για 2 δισ. δολάρια. Όλα έγιναν… καπνός από την ελεύθερη πτώση της λίρας και όπως τόνισε στη συνέντευξή του ο πρώην αξιωματούχος του ΔΝΤ, Ντέσμοντ Λάχμαν, χρειάζονται πολλά περισσότερα για να σταματήσει η πτώση, χωρίς την αλλαγή πολιτικής.
Είναι τόσο ραγδαία η διολίσθηση της λίρας και η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Τουρκία που ορισμένοι αναλυτές παρομοιάζουν το τουρκικό νόμισμα με τις meme stocks και τα meme coins, τις μετοχές και τα κρυπτονομίσματα που εμφανίζουν τρομακτικές διακυμάνσεις και κινούνται σαν φτερά στον άνεμο.
Χθες, ο Τούρκος κεντρικός τραπεζίτης Σαχάπ Καβτζιόγλου συναντήθηκε με εκπροσώπους των τουρκικών τραπεζών για να αξιολογηθεί η κατάσταση. Τι δήλωσε μετά τη συνάντηση ο εκλεκτός του Ερντογάν; Ότι ο τραπεζικός κλάδος συνεχίζει να λειτουργεί ως ο πιο επιτυχημένος κλάδος τόσο της τουρκικής οικονομίας όσο και παγκοσμίως. Ένας κλάδος που βλέπει τις καταθέσεις σε τουρκικές λίρες να εξαφανίζονται και το δολάριο να κυριαρχεί. Μόνο την περασμένη εβδομάδα και πριν το «κραχ» της λίρας οι Τούρκοι μετέτρεψαν από λίρες σε δολάρια καταθέσεις ύψους 1 δισ. δολαρίων, ενώ συνολικά στο τραπεζικό σύστημα της χώρας οι καταθέσεις σε ξένο νόμισμα αντιστοιχούν στο 59%.
Αναλυτές επιμένουν ότι η μοναδική λύση αυτή τη στιγμή είναι η επιθετική αύξηση των επιτοκίων τουλάχιστον στο 20%, από 15% σήμερα και η ταυτόχρονη επιβολή αυστηρών capital controls (κεφαλαιακοί περιορισμοί υπάρχουν και σήμερα).
Η τουρκική οικονομία βρίσκεται στο απόλυτο αδιέξοδο καθώς η πώληση προϊόντων στο εσωτερικό της χώρας είναι ασύμφορη και η αγορά προϊόντων από το εξωτερικό είναι πανάκριβη. Γι’ αυτό, εκτιμάται ότι αν δεν κάνει πίσω ο Ερντογάν και η κατάσταση επιδεινωθεί, θα αναγκαστεί στο τέλος να αποφασίσει τη διανομή τροφίμων με το δελτίο και να θέσει περιορισμούς και στις εξαγωγές συγκεκριμένων αγαθών. Όσο για την αγορά, και μόνο το γεγονός ότι η Apple ανέστειλε τις πωλήσεις των προϊόντων της στην Τουρκία καθώς η απότομη υποτίμηση της λίρας κάνει τις τιμές να είναι 10% χαμηλότερες από αυτές στις ΗΠΑ, αρκεί για να γίνει αντιληπτή η τρομακτική επιδείνωση των συνθηκών.
Η Capital Economics αποκαλύπτει ότι οι περισσότεροι πελάτες της ρωτούν αν η κατάρρευση της τουρκικής λίρας θα οδηγήσει σε κρατική χρεοκοπία την Τουρκία, καθώς είναι σύνηθες φαινόμενο μία νομισματική κρίση να ακολουθείται από στάση πληρωμών. Διότι το χρέος σε ξένο νόμισμα αυξάνεται σε όρους εγχώριου νομίσματος με την υποτίμηση κι έτσι αυξάνεται και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, οδηγώντας στην ανάγκη αναδιάρθρωσης.
Στην περίπτωση της Τουρκίας, το κρατικό χρέος έχει γίνει τελευταία πολύ ευάλωτο στις συναλλαγματικές διακυμάνσεις. Το χρέος σε ξένο νόμισμα αντιστοιχεί στο 60% του συνολικού χρέους, όταν το 2011 ήταν στο 30%. Από το 2017 έως σήμερα το χρέος σε ξένο νόμισμα έχει αυξηθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 20% από 10%.
Παρ’ όλα αυτά, το συνολικό δημόσιο χρέος της Τουρκίας είναι πολύ χαμηλό, στο 40% του ΑΕΠ το 2020 και ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η υποτίμηση της λίρας δεν ξεπερνά φέτος το 48% που σε κάθε περίπτωση θεωρείται πλήρως βιώσιμο. Επομένως, η νομισματική κρίση είναι απίθανο να οδηγήσει σε χρεοκοπία την Τουρκία. Ο μεγάλος κίνδυνος σύμφωνα με την Capital Economics, είναι να αναγκαστεί η κυβέρνηση να αναλάβει εξωτερικό χρέος επιχειρήσεων και τραπεζών. Δεν είμαστε ακόμη εκεί αλλά θα μπορούσαμε να φτάσουμε, σημειώνει οίκος…
