Αν κάποιος είχε την τόλμη να δηλώσει ότι η αμερικανική οικονομία οδηγείται στο γκρεμό, την ώρα που το ΑΕΠ καλπάζει με 4% (στο δεύτερο μισό του 2023) αντί να βρίσκεται σε ύφεση, η αγορά εργασίας αντέχει, με την ανεργία να διαμορφώνεται κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών, ο πληθωρισμός εξασθενεί και η Wall Street γράφει νέα ιστορικά υψηλά, μάλλον οι περισσότεροι θα τον χαρακτήριζαν κινδυνολόγο, στην καλύτερη περίπτωση.
Κι όμως, το «καμπανάκι» για τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου δεν… χτύπησε από κάποια Κασσάνδρα, αλλά από τον Τζερόμ Πάουελ και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου.
Μήπως τελικά η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη «φούσκα» στην ιστορία; Μία φούσκα που δεν δείχνει έτοιμη να σκάσει όσο οι αγορές συνεχίζουν να δανείζουν με ικανοποιητικά επιτόκια και οι ισχυροί του κόσμου αντί να προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα, το μεταφέρουν στις επόμενες γενιές;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο επικεφαλής της Fed δήλωσε, σε συνέντευξή του στην εκπομπή «60 Minutes» του CBS, ότι η ταχύτητα με την οποία η αμερικανική κυβέρνηση συσσωρεύει χρέος είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται η οικονομία και αυτή η συνθήκη δεν είναι βιώσιμη. Είναι πάντα μη βιώσιμο να ξοδεύεις περισσότερα από όσα κερδίζεις ή να καταναλώνεις περισσότερα από όσα παράγεις, είπε ο Πάουελ, διευκρινίζοντας ότι αυτό ισχύει τόσο για ιδιώτες και επιχειρήσεις όσο και για την κυβέρνηση.
«Δανειζόμαστε από τις επόμενες γενιές», υπογράμμισε ο πρόεδρος της Fed, προσθέτοντας ότι είναι επείγον να δοθεί προτεραιότητα στη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Την περασμένη Τετάρτη, ήταν η σειρά του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, που προέβλεψε ότι το αμερικανικό χρέος θα ξεπεράσει τα 54 τρισ. δολάρια έως το 2034, από 34 τρισ. δολάρια σήμερα.
Σε αντίθεση με τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, η κυβέρνηση μπορεί και τυπώνει χρήμα. Αυτή η… επικίνδυνη ευκολία, έχει οδηγήσει το αμερικανικό χρέος σε δυσθεώρητα επίπεδα, καθώς κάθε φορά που υπάρχει πρόβλημα με τις δαπάνες, το Κογκρέσο καταλήγει σε συμφωνία για την αύξηση του ορίου του δημοσίου χρέους και η κυβέρνηση δανείζεται από τις αγορές, μεγαλώνοντας το βάρος.
Κάπως έτσι, το χρέος των ΗΠΑ έφτασε στο ανησυχητικό επίπεδο του 124% του ΑΕΠ στο τέλος του 2023. Όλοι γνωρίζουν ότι είναι λάθος να αυξάνεται το χρέος, όμως όλοι συνεχίζουν και το κάνουν. Ίσως οι Ηνωμένες Πολιτείες ποντάρουν στην κυριαρχία του δολαρίου, ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αλλά και γενικότερα στην πολιτική και στρατιωτική τους ισχύ.
Μόνο που θα έρθει κάποια στιγμή που η Ουάσιγκτον θα βρεθεί αντιμέτωπη με τα δικά της λάθη. Το χειρότερο είναι ότι η δημοσιονομική κατάσταση των ΗΠΑ όχι μόνο προκαλεί ανησυχία, αλλά χειροτερεύει διαρκώς και μάλιστα εκθετικά. Καμία κυβέρνηση δεν αποφασίζει να βάλει τα οικονομικά της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου σε τάξη.
Υπάρχει και ο κίνδυνος αναζωπύρωσης του πληθωρισμού, ακριβώς λόγω των συνεχώς αυξανόμενων δαπανών του κράτους και της συσσώρευσης χρέους. Ο πληθωρισμός θα μπορούσε να ξεφύγει ξανά από τον έλεγχο, προκαλώντας μία παρατεταμένη κρίση. Στο απευκταίο σενάριο που ο πληθωρισμός πάρει πάλι την ανιούσα, η Fed θα κληθεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις. Η κατάσταση θα γίνει οριακή αν οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων φτάσουν στο μέλλον σε σημείο που θα επιβάλλεται η αναδιάρθρωση του χρέους. Αν το ελληνικό χρέος δημιούργησε τέτοιο πανικό, σκεφτείτε τι θα συμβεί στην περίπτωση που το αμερικανικό χρέος των 34 τρισ. δολαρίων πρέπει να αναδιαρθρωθεί.
Όσο για τα χρηματιστήρια, η απληστία φέρνει διαδοχικά ιστορικά υψηλά, πολλούς μήνες πριν τις προβλέψεις των αναλυτών. Ο S&P 500, αφού έσπασε με ορμή το φράγμα των 5.000 μονάδων, έγραψε το 11ο ιστορικό υψηλό που καταγράφεται μέσα στο 2024. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Σε 29 συνεδριάσεις φέτος, η Wall έχει γράψει 11 ιστορικά υψηλά, με όχημα τη μανία για την τεχνητή νοημοσύνη και αφορμή τη δεδομένη μείωση των επιτοκίων από την Fed κατά πάσα πιθανότητα την 1η Μαΐου.
