Κάθε συζήτηση γύρω από το ελληνικό δημόσιο, το πώς θα θεραπεύσουμε, ως πολιτεία, τις παθογένειες ενός συστήματος με χρόνιες στρεβλώσεις, αποτελεί σταθερά και μια δοκιμασία, ένα κρίσιμο stress test, θα έλεγα για όλες τις κυβερνήσεις. Ο κανόνας αυτός επιβεβαιώθηκε επ' ευκαιρία του νέου νομοσχεδίου για την εκ βάθρων αναδιάρθρωση του ΑΣΕΠ.
Ένα νομοσχέδιο άριστα προετοιμασμένο, βαθιά και ουσιαστικά μεταρρυθμιστικό, με λύσεις ορθολογικές και βιώσιμες σε καίρια προβλήματα του ελληνικού δημοσίου. Κι όμως, το σύνδρομο της τυφλής και a apriori αντίρρησης σε ό,τι εισηγείται η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας οδήγησε και αυτή τη φορά, δυστυχώς, την αντιπολίτευση στη συμπλεγματική άρνηση του προφανούς και αυτονόητου: Ότι το ελληνικό δημόσιο χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο και πολύ πιο αποτελεσματικό από αθρόες προσλήψεις. Χρειάζεται μια καινούργια, σύγχρονη φιλοσοφία, μαζί με ένα modus operandi που, αφ' ενός αξιοποιεί τα σημερινά ψηφιακά εργαλεία και την αντίστοιχη διεθνή εμπειρία, ενώ αφ' ετέρου θέτει σταθερά και αποκλειστικά στο επίκεντρο την εξυπηρέτηση του πολίτη.
Όπως έχω δείξει σε προηγούμενα άρθρα μου στο liberal.gr, η εξυγίανση των δημοσίων φορέων, ο εκσυγχρονισμός και ο εξορθολογισμός των υπηρεσιών που παρέχουν -κατ' ουσίαν στον εργοδότη τους, δηλαδή τον Έλληνα πολίτη- επηρεάζει στην επίλυση ζωτικών προβλημάτων, με πρώτο από όλα το δημογραφικό.
Υπ' αυτό το πρίσμα θα παρουσιάσω ακολούθως έξι προτάσεις και μία γενικότερη θέση. Πάντα με την αγαθή προαίρεση και την ελπίδα πως συμβάλλω στον εποικοδομητικό διάλογο για ένα ζήτημα σύνθετο, όπως η αναδιάρθρωση των προσλήψεων στο δημόσιο μέσω ΑΣΕΠ και τολμούν πέρα από το υπάρχον νομοσχέδιο βελτιώνοντας ριζικά την αποτελεσματικότητα του ενιαίου ετήσιου διαγωνισμού.
1. Ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ να γίνει ετήσιος και η βαθμολογία των υποψηφίων να ισχύει για τρία χρόνια. Με τον τρόπο αυτόν δε θα υπάρχει διετής αναμονή για τους ενδιαφερόμενους. Παράλληλα, η βαθμολογία τους θα ισχύει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (3 έτη), έτσι ώστε να μην απαξιώνεται η προσπάθεια τους. Μάλιστα, η επιτροπή διενέργειας των διαγωνισμών μπορεί να είναι διαρκής.
2. Να καταργηθεί η ελάχιστη βάση εισαγωγής στον διαγωνισμό και να υπάρχει ελάχιστη βαθμολογία ανά προκήρυξη. Η ύπαρξη ελάχιστης βάσης ουσιαστικά κατηγοριοποιεί και χαρακτηρίζει τους υποψηφίους σε επιτυχόντες και αποτυχόντες, οπότε κατά συνέπεια δημιουργούνται στους επιτυχόντες εύλογες προσδοκίες πρόσληψης. Με την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, αν προκύπτει κατάταξη με φθίνουσα σειρά βαθμολογίας (και με δεδομένο πως υπάρχει ελάχιστη βαθμολογία σε κάθε προκήρυξη), η επιτυχία ή αποτυχία θα ορίζεται από την εκάστοτε προκήρυξη, όπως είναι και το πιο λογικό.
3. Ο προσανατολισμός των διαγωνισμών ΑΣΕΠ να διευρυνθεί, έτσι ώστε να μην είναι εστιασμένος αποκλειστικά στους πτυχιούχους. Όπως όλοι γνωρίζουμε από την καθημερινή εμπειρία μας, σε συγκεκριμένες υπηρεσίες π.χ. τελωνεία ή ακόμη και στο Πυροσβεστικό Σώμα κ.α, υφίσταται μεγάλη και επείγουσα ανάγκη για αποφοίτους της δημόσιας εκπαίδευσης.
Για άτομα, δηλαδή, τα οποία δε διαθέτουν μεν πτυχίο ΑΕΙ ή παρόμοιο τίτλο σπουδών, πληρούν όμως συγκεκριμένες προϋποθέσεις, έχουν ειδικά προσόντα και την απαραίτητη σωματική ικανότητα, και ως εκ τούτου μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε απαιτητικές θέσεις και ειδικές και δύσκολες συνθήκες.
Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται πχ οι έλεγχοι για λαθρεμπόριο σε πλοία με χρήση ανεμόσκαλας ή η πολύωρη κατάσβεση πυρκαγιών σε δύσβατες περιοχές. Περιπτώσεις, δηλαδή, όπου είναι σαφές από τη σύγχρονη πλέον εμπειρία μας, ότι υπάρχουν σημαντικά κενά σε θέσεις οι οποίες απαιτούν ειδικά προσόντα. Στα οποία δε συμπεριλαμβάνεται η κατοχή πτυχίου ανώτατης εκπαίδευσης, καθώς στην πράξη δεν προσδίδει καμία επιπλέον ικανότητα στον εκάστοτε δημόσιο υπάλληλο.
4. Οι αποφάσεις να έχουν μόνιμο χαρακτήρα και η συνάφεια των πτυχίων να κρίνεται από Ειδική Επιτροπή. Στοιχείο κρίσιμης σημασίας για την επιτυχία της όλης προσπάθειας για έναν βελτιωμένο και πιο αποδοτικό ΑΣΕΠ, είναι η μονιμοποίηση των αποφάσεων, έτσι ώστε να δημιουργείται το κατάλληλο προηγούμενο για επόμενους διαγωνισμούς. Ετσι η συνάφεια των πτυχίων θα υπολογίζεται αυτόματα, χωρίς καθυστερήσεις και αντιρρήσεις, αιτήσεις θεραπείας κ.τ.λ. Θεωρώ σημαντικό επίσης ότι, η Επιτροπή που θα συσταθεί για την αξιολόγηση των πτυχίων, θα πρέπει και αυτή, ιδανικά, να έχει μόνιμο χαρακτήρα και, ανάλογα με την κάθε προκήρυξη, να ορίζει τη συνάφεια εκ των προτέρων. Και μόνο εξειδικευμένες περιπτώσεις (ειδικά διδακτορικά ή πτυχία του εξωτερικού) να κρίνονται μετά από την προκήρυξη. Πάντως, σε κάθε περίπτωση οι κρίσεις θα πρέπει να δημιουργούν προηγούμενο.
5. Συνδυασμός προβλεπόμενης αυστηροποίησης κριτηρίων για την εντοπιότητα, με επιπλέον ευελιξία στην αρχική επιλογή. Σε όλους όσοι λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, να παρέχεται η δυνατότητα να δηλώνουν μέχρι 5 Περιφέρειες της χώρας, στις οποίες είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν θέσεις, με το δικαίωμα των υποψηφίων για εκ των υστέρων αλλαγές. Με αυτή την πρόταση συνάδει η θέση που θα αναπτύξω λίγο παρακάτω.
6. Σαφής προσδιορισμός του χρόνου αποδοχής επιτυχόντων και πρόβλεψη για τους επιλαχόντες Προτείνω να δίνεται συγκεκριμένος χρόνος αποδοχής του διορισμού σε διπλάσιο αριθμό επιλαχόντων, μαζί με τους επιτυχόντες. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα να καλύπτονται όλες οι θέσεις με επιτυχία, στο συνολικό χρόνο του κύκλου αποδοχής.
Έτσι η διαδικασία πλήρωσης των θέσεων γίνεται πιο αποτελεσματική, αλλά και παράλληλα προκύπτει σημαντικό όφελος σε αυτή καθαυτήν τη λειτουργία των υπηρεσιών, στις οποίες αφορούν οι προκηρυσσόμενες θέσεις που θα καλύπτονται και δε θα παραμένουν κενές για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Καθεμία από τις 6 ως άνω προτάσεις προσθέτει μια ψηφίδα στην καινούργια αντίληψη για το ΑΣΕΠ. Σε ό,τι αφορά στην τελική, συνολική βαθμολογία κάθε υποψηφίου, αυτή συντίθεται από τον βαθμό των εξετάσεων, τα μόρια του πτυχίου, τα μόρια της εντοπιότητας και τις ειδικές συνθήκες (ΑμΕΑ κ.λπ), ενώ πλέον υπολογίζεται σχεδόν αυτόματα, χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση. Με την τελευταία πρόταση, μέσα σε έναν κύκλο αποδοχής και ανάληψης όσο ορίζει το διάστημα ενός μήνα, μπορούν να πληρωθούν όλες οι θέσεις. Έτσι ο ετήσιος προγραμματισμός προσλήψεων μπορεί να ολοκληρώνεται τον Ιανουάριο -αρκεί οι υπηρεσίες να υποβάλλουν σχέδια προκηρύξεων μαζί με τα αιτήματα για θέσεις! Αυτό θα αποτελέσει μια πραγματική επανάσταση.
Αυτές είναι οι έξι προτάσεις μου για ένα ακόμη πιο αποτελεσματικό πλαίσιο λειτουργίας του ΑΣΕΠ. Και αντί κατακλείδας στο παρόν άρθρο, ας μου επιτραπεί να εκφράσω μια οραματική θέση, η οποία όμως πηγάζει από την προσωπική, βιωμένη εμπειρία μου στο εξωτερικό -καθώς επίσης και από τις θέσεις ευθύνης από τις οποίες εκτέλεσα την εκάστοτε αποστολή που μου ανατέθηκε στο πλαίσιο του κυβερνητικού έργου.
Πιστεύω πως το κράτος στην Ελλάδα θα πρέπει, επιτέλους, να επιδείξει τόλμη. Θα πρέπει να δοκιμάσουμε τις προσλήψεις στελεχών μόνο στην περιφέρεια, ενδεχομένως. Θα πρέπει να δούμε τις οργανωτικές δομές να φεύγουν από την Αθήνα και να μετεγκαθίστανται, λελογισμένα και με σχέδιο, στις περιφέρειες. Επ' αυτού, επικαλούμαι το παράδειγμα της Βρετανίας. Έζησα επί μία δεκαετία στο Λονδίνο, αρχικά ως σπουδαστής και κατόπιν ως εργαζόμενος. Η εφορία στην οποίαν υπαγόμουν -η «ΔΟΥ» αν προτιμάτε- βρισκόταν σε μια άλλη πόλη, στο Μάντσεστερ.
Στη διάρκεια αυτών των 10 ετών και για όσες συναλλαγές είχα με την οικονομική αρχή, δεν είδα ποτέ, ούτε μία φορά, κάποιον υπάλληλο της υπηρεσίας στο Λονδίνο. Ήταν κάπου αλλού. Μήπως πρέπει, λοιπόν, κι εμείς στην Ελλάδα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πραγματικά με όρους περιφερειακής ανάπτυξης και να σταματήσουμε τις προσλήψεις στην Αθήνα, την οποία την κάνουμε όλο και πιο υδροκέφαλη, όλο και πιο μεγάλη;
Ασφαλώς, το ζήτημα της περιφερειακής ανάπτυξης και το πώς θα την ενισχύσουμε στην πατρίδα μας είναι τεράστιο και περίπλοκο. Υπόσχομαι να επανέλθω, με πιο εξειδικευμένη αρθρογραφία. Και, κυρίως, μια ολοκληρωμένη πρόταση για μια πραγματική, λειτουργική και βιώσιμη διοικητική αποκέντρωση σε συνάφεια και με την αντιμετώπιση του δημογραφικού.
Ως τότε όμως επιμένω στο ίδιο ερώτημα: Μήπως η λύση του αδιεξόδου που δημιουργεί το μονοπώλιο της Αθήνας είναι πιο εύκολη από όσο έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε;
*Ο Χάρης Θεοχάρης είναι βουλευτής Νοτίου Τομέα ΝΔ
