Η Γαλλία φλέγεται παραδομένη στη βία. Άγριες συγκρούσεις στους δρόμους, λεηλασίες, φωτιές, εμπρησμοί δημοσίων κτιρίων, τραυματισμοί, συλλήψεις, πολυήμερες απεργίες, το Παρίσι θαμμένο κάτω από χιλιάδες τόνους σκουπιδιών, συνθήματα μίσους, απειλές κατά υπουργών και βουλευτών, πάνω από δέκα προτάσεις μομφής σε λιγότερο από έναν χρόνο, η απόλυτη παράλυση! Το εκλογικό σύστημα έχει οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο και έχει βυθίσει τη χώρα στο χάος.
Η κατάσταση στη Γαλλία αποτελεί την πιο συντριπτική απάντηση σε όσους στην Ελλάδα υποστηρίζουν το διαλυτικό σύστημα της απλής αναλογικής, ισχυριζόμενοι ότι μπορεί να εξασφαλίσει την σταθερότητα.
Όποιος πιστεύει ότι αντέχει η Ελλάδα τέτοιες καταστάσεις ακυβερνησίας, να κάνει ένα βήμα μπροστά. Όποιος πιστεύει ότι θυσιάζοντας την ψήφο του στον βωμό της απλής αναλογικής απλά θα στείλει ένα μήνυμα, είναι γελασμένος.
Γιατί αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία δεν είναι το αποτέλεσμα της λαϊκής οργής για την συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Δυο επιπλέον χρόνια εργασίας δεν αρκούν για να διαλυθεί μια χώρα. Το χάος οφείλεται στο εκλογικό σύστημα και στον τυχοδιωκτικό τρόπο με τον οποίο τα άκρα εκμεταλλεύονται την απουσία Δεδηλωμένης στη Βουλή.
Μετά την ψήφιση του συνταξιοδοτικού νόμου, ακόμη και όταν τα πράγματα θα καταλαγιάσουν, τα συνασπισμένα άκρα θα βρουν άλλες αφορμές για να μετατρέπουν τις γαλλικές πόλεις σε πεδία μάχης. Το απέδειξαν οι πάνω από δέκα προτάσεις μομφής σε λιγότερο από έναν χρόνο, οι δεκάδες χιλιάδες τροπολογίες, οι διαδηλώσεις και οι απεργίες για διαφορετικούς κάθε φορά λόγους, η επανεμφάνιση των «κίτρινων γιλέκων» και του black bloc.
Την προηγούμενη Κυριακή, παραμονή της ψηφοφορίας στη Βουλή επί δύο προτάσεων μομφής κατά της κυβέρνησης, ο Πρόεδρος Μακρόν αισθάνθηκε την ανάγκη να διαβεβαιώσει βουλευτές και γερουσιαστές ότι το Κράτος θα κάνει τα πάντα για να τους προστατέψει έναντι των απειλών κατά της ζωής τους.
Τα έκτροπα δεν σταμάτησαν ούτε όταν Γερουσία και Βουλή κατέληξαν σε ένα συμβιβαστικό κείμενο. Κι’ αυτό διότι τα άκρα δεν ενδιαφέρονται για την κοινοβουλευτική τάξη, ούτε σέβονται τους κανόνες της Δημοκρατίας. Τα άκρα απλά συνασπίζονται για να ρίξουν μια νόμιμη κυβέρνηση. Αρκεί να θυμηθούμε ότι το 2014, στην Ελλάδα, τα άκρα ήταν που συνασπίστηκαν για να πέσει η κυβέρνηση Σαμαρά, παρά το γεγονός ότι δεν είχε χάσει τη Δεδηλωμένη.
Γιατί τα άκρα γνωρίζουν ότι οι προτάσεις μομφής δεν εξασφαλίζουν τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων για να πέσει μια κυβέρνηση, αλλά τις χρησιμοποιούν ως μοχλό για να μεταφέρουν την ένταση στο πεζοδρόμιο.
Χωρίς πλειοψηφία στη Βουλή η ένταση χτυπάει κόκκινο
Η έλλειψη Δεδηλωμένης στη Βουλή ως αποτέλεσμα του εκλογικού συστήματος, έχει πολλές φορές υποχρεώσει την γαλλική κυβέρνηση να καταφύγει στο άρθρο 49-3 του Συντάγματος – διαφορετικά δεν θα ψηφιζόταν ούτε ο προϋπολογισμός.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, μετά την απόρριψη της ένατης πρότασης μομφής, η πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν ειρωνεύτηκε τον αρχηγό της «Ανυπότακτης Γαλλίας» Ζαν Λυκ Μελανσόν: «Εννιά φορές», είπε απευθυνόμενη στους βουλευτές της αριστεράς. «Τρεις φορές περισσότερες από όσες ο μεγάλος σας ηγέτης προσπάθησε να φθάσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών».
Αυτό, όμως, δεν αναιρεί την πραγματικότητα: Μετά τις τελευταίες εκλογές, στο γαλλικό κοινοβούλιο δεν υπάρχει πλειοψηφία. Και αυτό πυροδοτεί νέες εκρήξεις, ξανά και ξανά.
Το άρθρο 49-3 μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο για δημοσιονομικές νομοθετικές προτάσεις, αλλά μόνο μία φορά για άλλες παρεμβάσεις ανά νομοθετική περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι το χάος επιστρέφει κάθε φορά, κατατίθενται προτάσεις μομφής και μετά την απόρριψή τους ο νόμος περνάει, χωρίς άλλη ψηφοφορία στη Βουλή.
Το συγκεκριμένο άρθρο έχει ήδη (ελέω εκλογικού νόμου) χρησιμοποιηθεί 90 φορές - η τελευταία το 2020, επί πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ και πάλι για να ψηφιστεί μια μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Τον Οκτώβριο του 2022, την πρόταση μομφής της Αριστεράς, υπερψήφισε και η ακροδεξιά της Λεπέν. Τότε είχαν υποβληθεί 3.500 τροπολογίες.
Αυτή τη φορά υποβλήθηκαν δύο προτάσεις μομφής, μία από την μικρή κοινοβουλευτική ομάδα Liot, η οποία κατάφερε να συγκεντρώσει τις υπογραφές βουλευτών τεσσάρων κομμάτων που συναποτελούν τον αριστερό συνασπισμό Nupes. Το κόμμα τους Μελανσόν είχε καταθέσει δική του πρόταση μομφής, την οποία απέσυρε για να συνταχθεί με τους υπόλοιπους,
Μια δεύτερη πρόταση μομφής κατέθεσε και ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν, που έσπευσε να δηλώσει πως θα υπερψηφίσει κάθε πρόταση μομφής προερχόμενη από άλλο κόμμα. Στο στόχαστρό τους μπήκαν και οι 61 Ρεπουμπλικανοί βουλευτές, οι οποίοι ωστόσο αρνήθηκαν. Θα αρκούσαν 30 από αυτούς για να πέσει η κυβέρνηση.
Η ανίερη συμμαχία στο κυνήγι του «μαγικού αριθμού»
Στη Γαλλία ο «μαγικός» αριθμός για να πέσει μια κυβέρνηση είναι το 287 - κάτι που δεν έχει μέχρι στιγμής συμβεί. Αποφεύχθηκε και την περασμένη Δευτέρα, όταν απορρίφθηκαν οι δύο προτάσεις μομφής, ωστόσο με απώλειες για το κόμμα του Μακρόν: Οι προτάσεις δεν πέρασαν για μόλις εννέα ψήφους. Από τους 61 Ρεπουμπλικανούς βουλευτές, οι 19 ψήφισαν υπέρ της πρότασης μομφής.
Ο νόμος ψηφίστηκε αυτόματα με την καταψήφιση των προτάσεων μομφής, αλλά αμέσως ξέσπασαν επεισόδια σε όλη τη Γαλλία.
Ως γνωστόν, το σύστημα στη Γαλλία είναι το προεδρικό, γεγονός που σημαίνει ότι ο Πρόεδρος σχηματίζει την κυβέρνησή του και μετά ζητά ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή.
Αυτό σημαίνει ότι η πτώση της κυβέρνησης δεν είναι εύκολη, πλην όμως δημιουργούνται καταστάσεις διάλυσης και βίας που παραλύουν τη χώρα.
Άλλοι νόμοι, που δεν μπορούν να ψηφιστούν με το άρθρο 49-3, απλά δεν περνάνε, διότι δεν υπάρχει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να εφαρμόσει την πολιτική της. Συνέβη τον Ιούλιο του 2022, όταν απορρίφθηκε η νομοθετική πρόταση της κυβέρνησης για την επαναφορά των μέτρων της προστασίας από τον κορονοϊό. Τότε – και πάλι – είχαν συνασπιστεί όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε μια ανίερη συμμαχία ακροδεξιάς και ακροαριστεράς. Η ανίερη συμμαχία είχε συγκεντρώσει 219 ψήφους, ενώ υπέρ της κυβερνητικής πρότασης ψήφισαν 195 βουλευτές.
Στην Ελλάδα, τέτοιες κοινοβουλευτικές πρακτικές θα οδηγούσαν αμέσως στην πτώση της κυβέρνησης και σε πρόωρες εκλογές. Αλλά ακόμη και αν κάποια κόμματα συμφωνούσαν στον σχηματισμό μιας κυβέρνησης, ανά πάσα στιγμή η οποιαδήποτε διαφωνία μεταξύ τους θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση της κυβέρνησης.
Άλλωστε, στη Γαλλία εναντίον της κυβέρνησης έχουν συνασπιστεί από τους κομμουνιστές ως τους σοσιαλιστές, τους αριστερούς και τους ακροδεξιούς.
Και μπορεί να υπάρχει μια σχηματική κεντροδεξιά πλειοψηφία που στις 16 Μαρτίου υπερψήφισε το συμβιβαστικό κείμενο για το συνταξιοδοτικό (193 ψήφοι υπέρ, 114 κατά), αλλά υπήρξαν διαρροές: Έξι γερουσιαστές των Ρεπουμπλικανών και επτά του Κέντρου καταψήφισαν, ενώ απείχαν 19 Ρεπουμπλικανοί και 13 κεντρώοι.
Οι εγχώριες ανίερες συμμαχίες
Και αυτά τα έχουμε ζήσει στην Ελλάδα με βουλευτές να διαγράφονται από τα κόμματά τους ή να μεταπηδούν σε άλλα κόμματα ή με κόμματα που εγκαταλείπουν τον κυβερνητικό συνασπισμό. Και κυρίως, όπως είπαμε, έχουμε ζήσει την εμπειρία πτώσης της κυβέρνησης Σαμαρά με τις ψήφους και της Χρυσής Αυγής.
Θυμίζω ότι στην ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, υπήρξαν 162 ναι και 138 παρών. Αλλά η κυβέρνηση έπεσε για εντελώς προσχηματικούς λόγους.
Ποιος ξεχνάει τους βουλευτές των ΑΝΕΛ που βρέθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ; Ποιος ξεχνάει την ΔΗΜΑΡ που καταψήφισε την κυβέρνηση από την οποία είχε αποχωρήσει;
Και επειδή στη Γαλλία επί μήνες τα αεροδρόμια βρίσκονται σε αναστάτωση εξαιτίας των απεργιών, θα μπορούσε η Ελλάδα να διακινδυνεύσει πτώση στον τουρισμό της, την βασική πηγή εσόδων του Κράτους; Αυτή τη στιγμή, η αναστάτωση στα γαλλικά αεροδρόμια λόγω των απεργιών οι πτήσεις στα γαλλικά αεροδρόμια ακυρώνονται η μία μετά την άλλη!
«Έτσι θα το πάμε τώρα;» - «Ναι»!
Σημειώστε ότι ακόμη και όταν η γαλλική κυβέρνηση δέχθηκε την δυνατότητα οι εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει 43 χρόνια εργασιακού βίου να συνταξιοδοτούνται πριν από τα 64, οι τροπολογίες που κατατέθηκαν ήταν 14.000. «Έτσι θα το πάμε τώρα;», ρώτησε η πρόεδρος της Βουλής, σχολιάζοντας την δια τροπολογιών κωλυσιεργία. «Ναι!», απάντησε ο Μελανσόν που έχει δηλώσει ότι με το τέλος αυτής της θητείας θα αποσυρθεί από την πολιτική.
Το έδειξαν άλλωστε από την πρώτη στιγμή του σχηματισμού κυβέρνησης, τον Ιούλιο του 2022. Με το «καλημέρα» η κυβέρνηση της Ελιζαμπέτ Μπορν βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα αντιπολιτευτικό τείχος που αρνείτο να ψηφίσει ακόμη και τα θετικά μέτρα, υπερθεματίζοντας σε μια έκρηξη ακροαριστερής και ακροδεξιάς πλειοδοσίας.
Πολύ γρήγορα δηλαδή οι Γάλλοι διαπίστωσαν πως η ψήφος τους οδήγησε σε ακυβερνησία, με αποτέλεσμα να μπλοκάρονται ακόμη και τα θετικά κοινωνικά μέτρα.
Έναν χρόνο μετά την καθαρή νίκη του Μακρόν επί της Λεπέν, ο στεναγμός ανακούφισης που ακούστηκε σε όλη την Ευρώπη μετατρέπεται σε κραυγή αγωνίας μπροστά στον κίνδυνο επικράτησης κάθε μορφής λαϊκισμού.
Και όλα αυτά επειδή ο εκλογικός νόμος επιτρέπει έναν κατακερματισμό που οδηγεί σε ένα διαρκές χάος και δίνει χώρο στους δημαγωγούς. Ένας κατακερματισμός που ενισχύεται και από την αποχή.
Κι’ αν η Γαλλία κλονίζεται από τέτοιες καταστάσεις, μπορούμε να φανταστούμε τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
