Επτά μέρες μετά την εκλογή του κ.Κασσελάκη, μπορούμε να εντοπίσουμε επτά κρίσιμα σημεία που εξηγούν το αποτέλεσμα, αλλά παρουσιάζουν και ευρύτερο ενδιαφέρον:
Ένα. Οι οπαδοί θέλουν νίκες. Κι επίσης, λατρεύουν τις μεγάλες υποσχέσεις. Στην ανοικτή εσωκομματική διαδικασία του ΣΥΡΙΖΑ, οι περισσότεροι που ψήφισαν ήταν οπαδοί. Ούτε «αγνοί ιδεολόγοι», ούτε πολίτες με ισχυρή παραταξιακή συνείδηση -που ιδίως στον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ιδιαίτερα και καθολικά αναπτυγμένη, καθώς η σύγχρονη μορφή του κόμματος δεν έχει ακόμα βαθιές ρίζες. Το κύριο κριτήριο με το οποίο επέλεξαν κατά πλειοψηφία τον κ.Κασσελάκη, λοιπόν, παραμερίζοντας πολλά άλλα χαρακτηριστικά της υποψηφιότητάς του, είναι πως ήταν ο πρώτος που τους έταξε πως θα νικήσει τον κ.Μητσοτάκη και καλώς ή κακώς τους έπεισε ότι πράγματι ίσως μπορεί να το καταφέρει.
Κι έτσι, είδαμε για πρώτη φορά στην πολιτική ένα φαινόμενο γνωστό από τον επαγγελματικό αθλητισμό, τη λεγόμενη «μεταγραφή αεροδρομίου» ( = μεταγραφή παίχτη από το εξωτερικό, ο οποίος δεν είχε έως τώρα κάποια σχέση με την ομάδα, αλλά η προσμονή ότι θα την οδηγήσει σε μεγάλες επιτυχίες τον καθιστά αμέσως πιο αγαπητό σε πολλούς οπαδούς από τους παλιούς, γνωστούς παίχτες που έχουν «ιδρώσει τη φανέλα»).
Δύο. Το «παλιό» έχει κουράσει, το «νέο» κινεί το ενδιαφέρον. Πριν την υποψηφιότητα του κ.Κασσελάκη, το ενδιαφέρον για την εσωκομματική διαδικασία ήταν υποτονικό σε επίπεδο ΣΥΡΙΖΑ και σχεδόν ανύπαρκτο σε επίπεδο κοινωνίας. Μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του, έγινε το απόλυτο θέμα συζήτησης σε όλη τη χώρα. Έδωσε χρώμα και τόνο σε μια βαρετή έως τότε διαδικασία. Κι αυτό, επειδή εμφανίστηκε ως κάτι εντελώς διαφορετικό από την κρατούσα αντίληψη για τους πολιτικούς -γενικώς στη χώρα μας, αλλά και ειδικώς στο κόμμα του. Στη συνέχεια θα φανεί αν το ενδιαφέρον της ευρύτερης κοινής γνώμης θα μπορέσει να το κεφαλαιοποιήσει. Κατά τις πρώτες ενδείξεις, δυσκολεύεται.
Τρία. Η εικόνα πάντα μετρούσε, αλλά σήμερα μετράει ακόμα περισσότερο. Ιδίως σε μια αναμέτρηση μικρής χρονικής διάρκειας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο κ.Κασσελάκης κυριάρχησε πρωτίστως δια της εικόνας του: ήταν ισχυρή, σύγχρονη, φρέσκια και εμφανώς αποτελεσματική εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτά τα χαρακτηριστικά τού έδωσαν τη δυνατότητα να αναπτύξει έναν επικοινωνιακό καταιγισμό, στο όριο του «σόου», στον οποίον -στον τόσο σύντομο χρόνο της καμπάνιας- δεν μπόρεσε να αντιδράσει κανείς αντίπαλός του.
Αντιθέτως, ο λόγος του συχνά ήταν αδύναμος και έδειχνε να μην έχει σημεία αναφοράς και στέρεο πολιτικό υπόβαθρο. Ιδίως όταν έφευγε από το προστατευμένο περιβάλλον των προσωπικών του βίντεο, δυσκολευόταν πολύ να ανταποκριθεί. Όμως, το γεγονός πως ενίοτε ο λόγος του ήταν υπεραπλουστευμένος, φτάνοντας σε επίπεδο συνθηματολογίας, κατά κάποιον τρόπο έδωσε περαιτέρω έμφαση στην εικόνα του.
Τέσσερα. Η ελληνική κοινωνία σε ορισμένα θέματα έχει ωριμάσει. Μέχρι πρόσφατα, θα ήταν αδιανόητο να γίνει αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κάποιος ανοιχτά ομοφυλόφιλος. Αδιανόητο, ακόμα και σε ένα κόμμα παραδοσιακά πιο φιλικό από άλλα προς το συγκεκριμένο χώρο και τα δικαιώματά του. Τώρα όχι μόνο συνέβη, αλλά το ίσως ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι η συγκεκριμένη ιδιότητα του κ.Κασσελάκη πολύ σύντομα έπαψε να βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης για μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.
…αλλά σε άλλα θέματα, δεν έχει ωριμάσει και τόσο. Η αλήθεια είναι ότι η κα Αχτσιόγλου και σεξιστικές και υπεροπτικές συμπεριφορές αντιμετώπισε σε κάποιες περιπτώσεις. Μια άλλη ερμηνεία του αποτελέσματος ίσως είναι και ότι στην ελληνική πολιτική παραμένει δύσκολο για μία γυναίκα να νικήσει έναν άνδρα σε εκλογικό «ντέρμπι», πόσο μάλλον αν η νίκη οδηγεί θεωρητικά σε υποψηφιότητα για τη θέση του Πρωθυπουργού.
Πέντε. Η σωστή στρατηγική δίνει σοβαρό πλεονέκτημα. Και ο κ.Κασσελάκης υπερτερούσε σαφώς των εσωκομματικών αντιπάλων του σε αυτό το επίπεδο. Για την ακρίβεια, ήταν ο μόνος με ξεκάθαρη στρατηγική τοποθέτηση («είμαι νέος, δυνατός, κεντροαριστερός, κοντά στον Τσίπρα, δεν έχω καμία σχέση με τις άλλες επιλογές σας, μαζί μπορούμε να νικήσουμε στις εκλογές») και εξίσου ξεκάθαρη στόχευση σε εκλογικά κοινά (εντός μελών ΣΥΡΙΖΑ ιδίως τον σκληρό πυρήνα υποστηρικτών του κ.Τσίπρα, εκτός ΣΥΡΙΖΑ όσες και όσους αποζητούσαν το «νέο» και βέβαια τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα). Το μήνυμά του προς αυτά τα κοινά ήταν διαυγές, ενώ τα μηνύματα των συνυποψηφίων του ήταν συγκεχυμένα.
Βέβαια, αυτό το μήνυμα επικοινωνήθηκε και πολύ αποτελεσματικά, σε μια τεχνικά άρτια καμπάνια. Γεγονός που μπορεί να μας οδηγήσει και σε ένα ακόμα επιμέρους συμπέρασμα: ότι η σωστή επαγγελματική υποστήριξη μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Έξι. Σημαντικό να δίνουν ώθηση τα «συστήματα», αλλά πρέπει να πουλάει και το «προϊόν». Ανεξάρτητα από φήμες και συνωμοσιολογίες, ήταν ορατό πως θεωρούμενα ως «συστημικά» ΜΜΕ και δυνάμεις που επιθυμούν να διαδραματίζουν ρόλο στον δημόσιο βίο, σε πολλές περιπτώσεις έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υποψηφιότητα Κασσελάκη και σίγουρα δεν εμπόδισαν τη δυναμική της. Αυτό όμως δε θα είχε τόσο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα, αν ο ίδιος δεν αποδεικνυόταν θεαματικά «εμπορικός». (Το ότι αυτοπαρουσιάστηκε ως «αντισυστημικός», δε δυσκόλεψε τα πράγματα, τα διευκόλυνε.)
Επτά. Δεν μπορείς να κερδίσεις τέτοια εκλογή, αν δεν κάνεις καμπάνια. Δυστυχώς, για την ίδια, αυτό πρέπει να το έμαθε με τον πιο σκληρό τρόπο η κα Αχτσιόγλου. Ξεκίνησε θεωρώντας μάλλον ότι θα επικρατήσει χωρίς δυσκολία, γι’ αυτό και εμφανώς η προτεραιότητά της ήταν να αποφύγει ένα «μεγάλο λάθος» που θα την έβαζε σε κίνδυνο. Ήταν σαν να περίμενε απλώς να περάσουν οι μέρες μέχρι να εκλεγεί Πρόεδρος.
Όταν τα δεδομένα άλλαξαν με τη νέα υποψηφιότητα, δε διαφοροποίησε καθόλου τη στάση της. Από αθόρυβη πρωταγωνίστρια -πρακτικά χωρίς ισχυρό αντίπαλο- της εκλογής, μετετράπη σε άλλη μία θεατή της καμπάνιας Κασσελάκη. Δεν ανέδειξε ούτε τα δικά της ισχυρά σημεία, ούτε τα μειονεκτήματα του αντιπάλου της. Πρακτικά, δεν έκανε καμπάνια. Έχασε, χωρίς να παίξει. Και όταν - το βράδυ της πρώτης Κυριακής- ξεκίνησε να αντιδρά και να ακούγεται, ήταν αργά για να αντιστρέψει το κλίμα. Πιθανόν, όμως, αυτή η αλλαγή της, αν και ξένισε κάποιους αρχικά, να είναι τελικά η αιτία που η διαφορά έμεινε σε επίπεδα κοντά στο 10% και δεν εκτινάχθηκε όπως είχε φανεί πως θα μπορούσε να συμβεί.
Κρατώντας αυτά τα συμπεράσματα, λοιπόν, τι περιμένουμε να γίνει από εδώ κι εμπρός;
Το ότι έγινε Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κάποιος που λίγες μέρες νωρίτερα δεν ήταν καν μέλος του και δεν τον γνώριζε σχεδόν κανείς, δείχνει ότι η κρίση στο εσωτερικό του κόμματος ήταν και παραμένει πολύ σοβαρή. Δεν αποκλείεται να ξεπεραστεί, αλλά αποκλείεται να ξεπεραστεί σε ένα βράδυ. Η δε συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία ήταν αξιοσημείωτη, αλλά και πάλι κατά πολύ μικρότερη από τη συμμετοχή στις αντίστοιχες διαδικασίες όχι μόνο της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και του ΠΑΣΟΚ.
Η εκλογή του νέου Προέδρου θέτει τον ΣΥΡΙΖΑ στο επίκεντρο της προσοχής της κοινωνίας. Αυτό, όμως, μεγεθύνει και την αρνητική εντύπωση που προκαλούν οι εσωκομματικές διαμάχες. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αυξημένο ενδιαφέρον δε συνεπάγεται αυξημένη αποδοχή από τους πολίτες, όμως είναι νωρίς για οριστικά συμπεράσματα.
Ο κ.Κασσελάκης έχει κερδίσει την ευκαιρία να τον ακούσει μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης, αλλά δεν τον βοηθούν να την αξιοποιήσει ο ως τώρα πολιτικός του λόγος, κάποιες από τις επιλογές σε πρόσωπα και ορισμένες προσωπικές του κινήσεις -όπως η εξαιρετικά άστοχη στιγμή στο σχολείο ΑμεΑ. Είναι πιθανό ο ίδιος επικοινωνιακός καταιγισμός με τον οποίον κέρδισε την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ταυτοχρόνως να τον απομάκρυνε πολύ από τους ηττημένους, αλλά και να τον τραυμάτισε σε ευρύτερα κοινά στα οποία θα ήθελε τώρα να απευθυνθεί. Αυτή τη φορά πάντως δεν καλείται να πείσει τους οπαδούς ενός κόμματος σε κρίση αλλά ολόκληρη την κοινωνία -κι αυτή είναι άλλη «πίστα», εντελώς διαφορετική…
