Ο τελευταίος κύκλος δημοσκοπήσεων αμέσως μετά τον ανασχηματισμό, κατέγραψε το συνολικό πολιτικό αποτύπωμα του τελευταίου εκρηκτικού δίμηνου που ξεκίνησε με τα πρώτα συλλαλητήρια για τα Τέμπη που αιφνιδίασαν τους πάντες και ολοκληρώθηκε με τον ανασχηματισμό της Κυβέρνησης. Ήταν ένα δίμηνο έκρηξης θυμού της κοινωνίας, κυριαρχίας μιας καθολικής καχυποψίας προς όλους (Κυβέρνηση, Αντιπολίτευση, Δικαιοσύνη κ.λ.π) , κομματικού ανταγωνισμού δίχως όρια και φτάνοντας τα όρια της εχθροπάθειας με την Αντιπολίτευση να δείχνει να πιστεύει, ότι «όπου νάναι ο Μητσοτάκης πέφτει» .
Ήταν ένα δίμηνο απουσίας της Πολιτικής αφού τα κόμματα θύμιζαν περισσότερο εισαγγελείς, επιθεωρητές , πραγματογνώμονες παρά κόμματα με πολιτικό λόγο, εναλλακτικές προτάσεις, συγκεκριμένη κριτική και τμήματα της κοινωνίας με εμπεδωμένη την υιοθέτηση κάθε ιστορίας , κάθε μύθου ή και κάθε εκδοχής που πάντως δεν έχει αποδειχθεί την ίδια ώρα που δεν φαινόταν να θέλουν να ακούσουν κάθε τι άλλο που χαλάει την σιγουριά τους ( π.χ την καταγγελία της Εθνικής Επιτροπής Κυβερνοασφάλειας για την παρέμβαση bots , άλλες εκδοχές για την φωτιά στα τρένα όπως αυτή του Γενικού Χημείου του Κράτους κ.λ.π) .
Ήταν ένα δίμηνο φωτιά που δυστυχώς αποδείκνυε για άλλη μια φορά ότι σε κρίσιμες περιόδους ο κομματικός ανταγωνισμός φουσκωμένος με λαϊκισμό συχνά χυδαίο , ανορθολογισμό , συνωμοσιολογία και άφθονη τοξικότητα αναδεικνύεται σε αυτόνομο παράγοντα που επιδεινώνει την κρίση και κινδυνεύει να μετατρέψει μια εθνική τραγωδία σε υπαρξιακή περιπέτεια για τη χώρα. Έτσι η καχυποψία τροφοδοτούσε μια κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στους θεσμούς και αυτή οδηγούσε και οδηγεί σε μια κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, στην αναζήτηση νέων πολιτικών υποκειμένων .
Αλλοίμονο όμως βασικά για την Αντιπολίτευση που δεν κατανοούσε ή παρίστανε ότι δεν καταλαβαίνει ,ότι τα σκάγια της αμφιβολίας δεν έπιαναν μόνο την Κυβέρνηση. Αν σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Opinion Poll για το ACTION 24 έδειχνε ότι το 80.1% πιστεύει ότι η Κυβέρνηση δεν έχει κάνει ότι μπορεί για να πέσει φως στην τραγωδία των Τεμπών, αναδεικνυόταν και ένα 80.7% που πιστεύει ότι η Αντιπολίτευση εκμεταλλεύεται πολιτικά την υπόθεση.
Και ταυτόχρονα σύμφωνα με την ίδια έρευνα , το 80.2% απαντούσε ότι τα συλλαλητήρια έστειλαν συνολικά μήνυμα προς το Πολιτικό Σύστημα! Ωστόσο υπάρχει και ένα πολύ χαρακτηριστικό και αποκαλυπτικό εύρημα της τελευταίας έρευνας της GPO σύμφωνα με το οποίο το 70.8% δεν πιστεύει ότι η διαχείριση της τραγωδίας θα ήταν καλύτερη με Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, Ενώ το ποσοστό γίνεται 74.5% για τυχόν Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ,το 74.2% για Κυβέρνηση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και το 60.1% για Κυβέρνηση Πλεύσης Ελευθερίας.
Είναι πράγματι εντυπωσιακή η αδυναμία της ηγεσίας των κομμάτων της Αντιπολίτευσης και ιδιαίτερα αυτών που έχουν κυβερνήσει (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) να αντιληφθούν αυτή την πραγματικότητα και να αυτοπαρουσιάζονται σαν αρχάγγελοι της πολιτικής ζωής και πολιτικές παρθένες των διαχρονικών παθογενειών του Κράτους.
Λες και ο αμαρτωλός από πολλές απόψεις ΟΣΕ ιδρύθηκε κάπου στο 2019 ή το σιδηροδρομικό δίκτυο να ανακαλύφτηκε το 2023, ενώ η περίφημη πια Σύμβαση 717 δεν έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2016. Αυτός ο πολιτικός στρουθοκαμηλισμός τους , η μυωπία απέναντι στο γεγονός ότι έχουν μερτικό ευθύνης, ότι είναι στο κάδρο των ευθυνών , δημιουργεί το εξής απλό αποτέλεσμα: Χάνουν δυνάμεις και περισσότερες από την Κυβέρνηση αυτό το διάστημα και μάλιστα ακόμα και για αυτό το δημοσκοπικό βατερλό τους κατηγορούν τον…. Κ. Μητσοτάκη!
Ας τα δούμε όμως πιο συγκεκριμένα πάντα με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας της Opinion Poll. Η Κυβέρνηση από το 29.8% στην εκτίμηση ψήφου τον Νοέμβριο έδειξε ανοδική τάση τον Ιανουάριο ( πριν τα πρώτα συλλαλητήρια) φτάνοντας το 30.8% και μετά τον πολιτικό τυφώνα του δίμηνου, έχει βρεθεί στο 28.1% εμφανίζοντας απώλειες της τάξης του 2.7% .Για όσους πραγματοποιούμε συνεχείς μετρήσεις, οι απώλειες αυτές είχαν φτάσει κοντά στο 3.5%-4% κάποιες στιγμές, έχει εμφανιστεί δηλαδή μια μικρή έστω μείωση αυτών των φθορών που σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικότατες. Το ΠΑΣΟΚ από το 20.4% βρέθηκε στο 17.4% τον Ιανουάριο και τώρα στο 14.3%, με μετρήσεις άλλων εταιρειών να το εμφανίζουν στο 13.3% .
Μιλάμε για δημοσκοπική καθίζηση που οφείλεται και στην απουσία αφηγήματος και εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης ,αλλά και σε μια ανεξήγητη άσκηση ανάμεσα στην θεσμικότητα και τον αντισυστημισμό που ήταν για το ίδιο καταστροφική. Κανένας για παράδειγμα δεν κατάλαβε γιατί χρειαζόταν και η συνυπογραφή της πρότασης μομφής και από την Πλεύση Ελευθερίας, αφού οι αναγκαίες υπογραφές είχαν ήδη συγκεντρωθεί.
Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του έπεσε από το 7.5% τον Ιανουάριο στο 6% , χάνοντας το 20% των δυνάμεών του. Πέφτει θύμα μιας διπλής ψευδαίσθησης: Ότι έφτιαχνε να εκδιωχθεί ο Σ. Κασσελάκης και μάλιστα με όπλο κάθε αντιδημοκρατική μεθόδευση, για να απογειωθεί, αλλά και την αδυναμία του να εξηγήσει πως από το 32% του 2019 έφτασε στο 17% στις Βουλευτικές εκλογές, στο 15% στις Ευρωεκλογές και τώρα στο δημοσκοπικό 6% που κατά άλλες μετρήσεις φτάνει στο 8%. Ακολουθώντας κι αυτός την συνήθη τακτική της καταγγελίας και της ισοπέδωσης κινδυνεύει να μπει σε καθοδικό σπιράλ άγνωστης κατάληξης ,αφού και η Νέα Αριστερά που αποτελεί το μόνο κόμμα που εισπράττει έχει φτάσει στο δημοσκοπικό 1.2% .
Οι ηγεσίες αυτών των δύο κομμάτων έχουν ακέραια την ευθύνη που άνοιξαν την πόρτα για « να μπει στο δωμάτιο ο ελέφαντας» που μπορεί να τα ισοπεδώσει. Δεν χρειάζεται ευφυία για να κατανοηθεί ότι όταν διαγκωνίζεσαι στο γήπεδο της καταγγελίας , του μηδενισμού και της ισοπέδωσης, κερδίζει πάντα ο αυθεντικός εκφραστής αυτής της τακτικής. Έτσι βρίσκονται μπροστά στην εκτίναξη των ποσοστών της Πλεύσης Ελευθερίας από το 5.9% τον Ιανουάριο στο 15.9% τώρα , με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ να παρουσιάζει στο ίδιο διάστημα άνοδο 3% .Εν ολίγοις, συνολικά σ΄αυτό το τελευταίο δίμηνο, όλα τα κόμματα χάνουν και η Πλεύση Ελευθερίας μαζί με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ παρουσιάζουν συνολική άνοδο 13%. Ο θρίαμβος του λαϊκισμού, του ανορθολογισμού!
Κάποιοι σπεύδουν να πουν ότι το φαινόμενο Ζωή Κωνσταντοπούλου σύντομα θα ξεφουσκώσει. Το αμφισβητώ πρώτο λόγω των δυναμικών που έχουν αναπτυχθεί , αλλά και λόγω η τακτική κάποιων τους μετατρέπει σε χρήσιμους βοηθούς της. Η ζωή Κωνσταντοπούλου εμφανίζεται ως η πιο δημοφιλής Πολιτική Αρχηγός, πέρασε στην δεύτερη θέση στην καταλληλότητα για Πρωθυπουργός με μεγάλη απόσταση από τον Κ. Μητσοτάκη , αλλά με διπλάσια σχεδόν επίδοση από τον Ν. Ανδρουλάκη και υπερτριπλάσια του Σ. Φάμελλου.
Εμφανίζεται δεύτερη δύναμη στους μέχρι σαράντα ετών και εμφανίζει μια ισόρροπη ανάπτυξη της επιρροής της σε όλες τις Περιφέρειες , σε όλες τις επαγγελματικές και κοινωνικές κατηγορίες. Εισπράττει από όλους τους πολιτικούς χώρους ( π.χ παίρνει το 22.1% των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ , το 10.1% του ΠΑΣΟΚ και 7.7% της Ν.Δ, ενώ σηκώνει από τον καναπέ και ανθρώπους που απείχαν στις Ευρωεκλογές) .
Όταν βοηθάς να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, μετά δεν τα μαζεύεις εύκολα. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Κανένας από την Αντιπολίτευση δεν οριοθετείται ακόμα και τώρα από την Πλεύση Ελευθερίας , από ένα κόμμα μέχρι στιγμής μονοθεματικό, αυταρχικής διεύθυνσης , φορέα αντισυστημισμού και δικαστικής αντίληψης της Πολιτικής με προαλειμμένες πάντα αποφάσεις καταδίκης , φορέα αντιπολιτικής.
Προφανώς και η μονοθεματικότητα των Τεμπών , αλλά και η τοξικότητα του διμήνου άνοιξαν την πόρτα σ΄αυτό το φαινόμενο. Είναι όμως εύκολο πια να αντιμετωπιστεί , όταν τα κόμματα που πλήττονται δεν δείχνουν και να αλλάζουν στην τακτική τους; Όταν ακόμα και γι αυτήν την είδους αντιπαράθεση κατηγορούν την Κυβέρνηση ότι πούσαρε την Κυβέρνηση, ότι αυτή τροφοδοτεί την αντίθεση συστημικού – αντισυστημικού;
Δεν μοιάζει σαν τα κόμματα που της άνοιξαν τον δρόμο , να ζητάνε την βοήθεια της Κυβέρνησης , ενώ ταυτόχρονα λένε ή υπονοούν , ότι τυχόν δίπολο Κ. Μητσοτάκη – Ζ. Κωνσταντοπούλου θα οδηγήσει τον πρώτο σε μεγάλη νίκη ; Ζούμε στιγμές μάλλον παράνοιας και αδιεξόδου. Είναι σαν να λένε: Φτάσαμε σε στιγμές αυτοκτονικού ιδεασμού και φταις εσύ, κάνε τώρα κάτι.
Και τώρα; Φαίνεται ότι η μεγάλη ευθύνη για την ομαλή πορεία της χώρας και την σταθερότητα για την οποία ανησυχεί το 77% των πολιτών ακόμα και αυτή την έξαλλη εποχή, πέφτει στους ώμους του Κ. Μητσοτάκη και της ΝΔ, ως Κυβέρνησης αλλά και ως του μόνου μεγάλου κόμματος της χώρας. Ακόμα και τώρα διαθέτει διπλάσιο ποσοστό από το δεύτερο και ο πρωθυπουργός υπερδιπλάσια επιλογή στην καταλληλότητα για την θέση αυτή από την δεύτερη πια Ζωή. Οι ευθύνες είναι μεγάλες με δεδομένο ότι απώλεσε πολύτιμο πολιτικό χρόνο και πολιτικό κεφάλαιο, ότι έχει δεχτεί πλήγματα και το προφίλ του πρωθυπουργού και επέτρεψε να υποστεί μια σημαντική πολιτική και επικοινωνιακή ήττα στο θέμα των Τεμπών.
Οι δυσκολίες είναι ταυτόχρονα μεγάλες όταν έχουν διαρραγεί σχέσεις εμπιστοσύνης με σημαντικά τμήματα της κοινωνίας και ειδικά της μεσαίας τάξης και της νεολαίας , αλλά και του πολιτικού Κέντρου και ασφαλώς υπάρχει το μαύρο κουτί μιας γκρίζας ζώνης στις δημοσκοπήσεις της τάξης του 21%-22% που κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει προς τα που θα οδεύσει την κρίσιμη ώρα.
Δεν έχει άπειρο χρόνο και πρέπει να κινηθεί γρήγορα, δίκαια , αποτελεσματικά. Να κινηθεί εμποδίζοντας δυνάμεις να καλλιεργούν θεωρίες για τα Τέμπη ή να καταφεύγουν σε τακτικές επ΄αόριστο αναβολής της δίκης , αλλά και δίνοντας βάρος στην « τσέπη», την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα, τη κατάσταση στο ΕΣΥ και βέβαια την ασφάλεια σε όλα αλλά ιδιαίτερα στις συγκοινωνίες και το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Θα τα καταφέρει; Θα δούμε. Ας πούμε πάντως ότι με βάση την σημερινή δημοσκοπική εικόνα δεν προκύπτει Κυβέρνηση αυτοδύναμη και ίσως να μην αρκούν καν δύο κόμματα για να σχηματιστεί. Δεν είναι μικρό πρόβλημα αυτό όταν ο πλανήτης συνταράσσεται και είμαστε μια χώρα σε μια εύφλεκτη περιοχή, με την Τουρκία δίπλα ας και με ανοικτά εθνικά θέματα. Ασφαλώς οι λαοί επιλέγουν τον δρόμο τους.
Και το 1989-1990 πλανήτης άλλαζε με την κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και εμείς ψηφίζαμε επί εννέα μήνες λόγω του εκλογικού Νόμου του ΠΑΣΟΚ, επί Κ. Καραμανλή έμπαιναν οι βάσεις παγκόσμια και στην χώρα των οικονομικών κρίσεων και εμείς συζητούσαμε πρωί, μεσημέρι και βραδυ για το Βατοπαίδι, ενώ λίγα χρόνια μετά λόγω της οργής και πάλι φτάσαμε σε μια Κυβέρνηση αριστεροακροδεξιάς που παρά λίγο να μας οδηγήσει στην παντελή εθνική και οικονομική καταστροφή.
Θα δούμε λοιπόν. Γιατί συχνά οι πολίτες αναζητούν περισσότερο τρόπο έκφρασης της οργής , της απογοήτευσης και του μηδενισμού από μια σοβαρή εναλλακτική πρόταση διακυβένησης, αλλά το ερώτημα είναι αν αυτό που φαίνεται να ισχύει και τώρα στις δημοσκοπήσεις , θα ισχύει πλησιάζοντας και προς τις εκλογές, που πάντα όλα ζυγιάζονται και από όλους διαφορετικά.
Έχουμε μπει σε μια ενδιαφέρουσα και πολύ κρίσιμη περίοδο και ας έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν μπορεί να σώζει πάντα αυτή την χώρα «ο Θεός της Ελλάδας».
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL - Πολιτικός Αναλυτής.
