Παρά το γεγονός πως βρισκόμαστε σε μία τραγωδία που ακόμη εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, αν κάποιος προσπαθούσε να βγάλει συμπεράσματα, το πρώτο πράγμα που θα περνούσε από το μυαλό του, θα ήταν πως πάλιωσε, απαξιώθηκε ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε τον κόσμο, τη θέση μας αλλά και τη σχέση μας με αυτόν.
Η κλιματική κρίση ανέδειξε με τον πλέον εμφατικό τρόπο πως ο τρόπος σκέψης, ο τρόπος προσέγγισης όλων, μα όλων των προβλημάτων που αφορούν στο πεδίο των σχέσεων του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, είναι απαρχαιωμένος και ως εκ τούτου επικίνδυνος.
Όταν αλλάζει το αντικείμενο της μελέτης και δεν αλλάζουν οι κατηγορίες σκέψεις, οι μέθοδοι, τα μοντέλα, τότε είναι βέβαιο πως στο τέλος το μόνο αποτέλεσμα που θα έχουμε θα είναι η συσσώρευση λαθών και καταστροφών.
Το θέμα ξεπερνάει κατά πολύ αυτό που ονομάζουμε κυβέρνηση, αντιπολίτευση, πολιτικό σύστημα κ.λπ. Το ζήτημα αυτό αφορά ολόκληρη την κοινωνία και το κάθε πολίτη ξεχωριστά.
Αν κρίνω από διάφορες δηλώσεις που γίνονται αυτές τις ημέρες, το πρώτο πράγμα που διαπιστώνω είναι αναμάσημα γενικών υπαινιγμών, απόδοσης ευθυνών και διαφόρων άλλων φληναφημάτων. Εκείνο που δε διαπιστώνω από τις δηλώσεις αυτές είναι η συνειδητοποίηση ενός και μόνο πράγματος: ο κόσμος όπως τον γνωρίζαμε άλλαξε.
Αυτό σημαίνει μόνο ένα πράγμα: πρέπει να αλλάξουμε και εμείς. Πρέπει να προσπαθήσουμε να σκεφτούμε με άλλους όρους, άλλα μεγέθη, άλλα μοντέλα τον νέο αυτό κόσμο που μας έφερε εκόντες άκοντες στην εποχή της άμυνας.
Η ανάδυση πολλών ταυτόχρονα απειλών, πολλές από τις οποίες προέρχονται από το φυσικό περιβάλλον (πανδημία, καταστροφές), δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα πρέπει να προσαρμοστεί αν θέλει να επιβιώσει η ανθρώπινη κοινωνία.
Συνήθειες θα πρέπει να ξεχαστούν, συμπεριφορές θα πρέπει να αλλάξουν, προγράμματα θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Αυτό είναι το πλέον δύσκολο και κατεπείγον. Ωστόσο, το πρώτο μεγάλο μάθημα από την ιστορία του κόσμου τούτου είναι ένα: επιβιώνουν τα είδη που μπορούν να προσαρμοστούν.
Οι τηλεοπτικές εικόνες των ημερών, μας φέρουν στη μνήμη σκηνές ταινιών μαζικών καταστροφών που βλέπαμε πριν από δεκαετίες. Τώρα, αποτυπώνουν την πραγματικότητα που μας περιβάλλει.
Μπροστά σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό, θα ήταν λάθος να συνεχιστεί το παλιό πανηγύρι που στηνόταν κάθε φορά που αντιμετωπίζαμε ένα έκτακτο γεγονός. Απ’ ότι δείχνουν τα πράγματα και λένε οι επιστήμονες, ολοένα και πιο συχνά θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια φαινόμενα. Διασταλτικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτή θα είναι η νέα κανονικότητα, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως.
Τον πρώτο λόγο τον έχουν οι επιστήμονες. Η χώρα διαθέτει αξιολογότατο επιστημονικό δυναμικό, το οποίο είναι έτοιμο να εκτελέσει το πατριωτικό του καθήκον, προσφέροντας μακροπρόθεσμες λύσεις και παρεμβάσεις για τη μείωση των επιπτώσεων τέτοιων φαινομένων. Αν ακούσετε κάποιον να λέει πως μπορεί να εξαλείψει τις επιπτώσεις, να ξέρετε πως λέει ανερυθρίαστα ψέματα.
Στη συνέχεια, η ευθύνη περνάει στο πολιτικό σύστημα στο σύνολό του. Η κυβέρνηση, τα λογικά κόμματα της αντιπολίτευσης, έχουν μπροστά τους μία δύσκολη πορεία σύνεσης και συναίνεσης ώστε η χώρα να θωρακιστεί. Κανείς δεν ζητάει από τα κόμματα να πάψουν να έχουν ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές. Αλίμονο. Εκείνο που απαιτεί ο καιρός, ο αιώνας, είναι, διατηρώντας αυτές τις διαφορές, να βρουν κοινή γλώσσα, κοινό τόπο, κοινή μεθοδολογία αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων και, κυρίως, να διασφαλίσουν τη συνέχεια στην υλοποίηση των προγραμμάτων άμυνας.
Ταυτόχρονα, τα κόμματα θα πρέπει να εκπαιδεύσουν τους πολίτες σε μία άλλη συμπεριφορά. Αυτή είναι μία από τις κύριες αποστολές που έχουν. Οι εκκλήσεις για ανυπακοή, για υπονόμευση της κοινής προσπάθειας (όπως είδαμε κατά την περίοδο της πανδημίας), τα διχαστικά συνθήματα με κάθε ευκαιρία, δεν υπονομεύουν την εκάστοτε κυβέρνηση αλλά τη χώρα και την κοινωνία στο σύνολο τους.
Χωρίς τη συνεργασία των πολιτών, χωρίς την ενθάρρυνση και ενίσχυση του εθελοντικού κινήματος, χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση των τοπικών κοινωνιών, χωρίς την καταπολέμηση του τοπικισμού και της τοπικής διαφθοράς, τα καλύτερα προγράμματα θα έχουν την τύχη των προηγουμένων και θα προετοιμάσουν την επόμενη καταστροφή.
Ο εφιάλτης που ζει η κοινωνία, είναι μια ευκαιρία. Αν δεν την εκμεταλλευτούμε όλοι σοβαρά, τότε το μόνο που θα απομείνει, είναι να κλαίμε διαρκώς πάνω από την κατσαρόλα με το καμένο γάλα. Και αυτό δεν είναι καθόλου αισιόδοξο.
