Με τρεις κυβερνητικές κρίσεις μέσα σε έναν χρόνο και με αλλεπάλληλες από το 2014, με την Ρωσία του Πούτιν να πολιορκεί το νησί Γκότλαντ και την Τουρκία να παρεμποδίζει, παρά την συμφωνία, την είσοδό της στο ΝΑΤΟ, η Σουηδία προσπαθεί και πάλι να αποκτήσει μια σταθερή κυβέρνηση. Κι’ αν στο παρελθόν είχε την πολυτέλεια για τέτοιες αναζητήσεις, σήμερα η χώρα βρίσκεται σε κλοιό μεγάλων απειλών και κινδύνων. Μπορεί να φανταστεί κανείς την Ελλάδα σε παρόμοια κατάσταση;
Κι’ αν η Σουηδία - που εκτός από τις από την πλευρά της Ρωσίας και της Τουρκίας απειλές, βιώνει και τις οικονομικές συνέπειες του πολέμου - είναι συνηθισμένη σε τέτοιες μακρόσυρτες διαδικασίες, για την Ελλάδα θα ήταν εφιάλτης. Πολύ περισσότερο που στην Σουηδία τα δύο μεγάλα μπλοκ κομμάτων είχαν συνασπιστεί πριν από την εκλογική αναμέτρηση, ενώ στην Ελλάδα οι εμφανιζόμενοι ως «πρόταση προοδευτικής διακυβέρνησης» δηλώνουν πως δεν θα συνεργαστούν με κανέναν! Και επομένως δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσουν στις εκλογές με κάποια προεκλογική συμφωνία επί ενδεχόμενης συγκυβέρνησής τους.
Παρ’ όλα αυτά, οι εγχώριοι διαφημιστές του χάους θα συνεχίσουν να προπαγανδίζουν τα «οφέλη» από την απλή αναλογική. Καθώς είναι προφανές ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξουν γνώμη, το παράδειγμα της Σουηδίας δεν τους ενδιαφέρει.
Απάντηση μπορούν να λάβουν μόνο από τον ίδιο τον λαό. Στην κάλπη.
Στη Σουηδία, το εκλογικό αποτέλεσμα και πάλι δεν εξασφαλίζει μια σταθερή κυβέρνηση.
Στο αποτελούμενο από 349 μέλη σουηδικό κοινοβούλιο, ο συνασπισμός των τριών δεξιών και ενός ακροδεξιού κομμάτων (Μετριοπαθείς, Σουηδοί Δημοκράτες, Χριστιανοδημοκράτες και Φιλελεύθεροι) κέρδισε 176 έδρες και ο συνασπισμός των σοσιαλιστικών και αριστερών κομμάτων, υπό την σοσιαλδημοκράτισσα παραιτηθείσα πρωθυπουργό Μαγκνταλένα Άντερσον, απέσπασε 173 έδρες.
Στην Σουηδία η Δεδηλωμένη εξασφαλίζεται αν 175 βουλευτές δεν ψηφίσουν εναντίον της κυβέρνησης. Γι’ αυτό και όταν εξασφαλίζεται η ανοχή από τον αναγκαίο αριθμό βουλευτών επιτυγχάνονται κυβερνήσεις μειοψηφίας (ακόμη και με μόλις 100 ψήφους στη Βουλή, όπως συνέβη τον Νοέμβριο του 2021 όταν σχημάτισε κυβέρνηση η Άντερσον).
Όλα κρέμονται από μια κλωστή
Οι νικητές ξεκίνησαν τις συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αλλά η κατάσταση ελέω απλής αναλογικής είναι τόσο οριακή που στην Βουλή όλα θα κρέμονται και πάλι από μια κλωστή. Το όριο των 175 εδρών για την Δεδηλωμένη ξεπερνιέται μόνο κατά μία ψήφο. Οι ηττημένοι χρειάζονται μόλις τρεις ψήφους για να βρεθούν σε θέση να ρίξουν την κυβέρνηση.
Και βέβαια, οι Μετριοπαθείς του Ουλφ Κρίστενσεν δεν κατάφεραν να βρεθούν στην πρώτη θέση, την οποία κατέλαβαν, δώδεκα χρόνια μετά την πρώτη είσοδό τους στην Βουλή, οι ακραίοι Σουηδοί Δημοκράτες του Τζίμι Άκεσον, ο οποίος εξασφαλίζει 73 έδρες έναντι των 68 του Κρίστενσεν, 19 των Χριστιανοδημοκρατών και 16 των Φιλελευθέρων.
Αλλά τα υπόλοιπα κόμματα του συνασπισμού δεν συμφωνούν να γίνει πρωθυπουργός ο Άκεσον. Και αυτό σημαίνει πως ο Άκεσον θα διαπραγματευτεί σε επίπεδο υπουργείων, αλλά και σε επίπεδο… γραφείων, αφού από την πρώτη στιγμή διεκδίκησε για την δική του κοινοβουλευτική ομάδα το κτίριο όπου παραδοσιακά στεγάζεται το δεύτερο κατά σειρά σουηδικό κόμμα!
Για σταθερότητα, ούτε λόγος. Τα τέσσερα κόμματα που απαρτίζουν τον συνασπισμό των νικητών έχουν μεγάλες διαφωνίες. Ήδη από την προεκλογική περίοδο, πολλοί υποψήφιοι των Φιλελευθέρων είχαν ξεκαθαρίσει πως δεν σκοπεύουν να υποκύπτουν σε όλες τις απαιτήσεις των ακροδεξιών. Και αυτό σημαίνει πως ακόμη και αν συμφωνήσουν αρχικά, ο κυβερνητικός συνασπισμός θα κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή.
Μύλος!
Η Τουρκία έδειξε αμέσως τα δόντια της
Στο μεταξύ, πριν καν ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα, η Τουρκία έδειξε τα δόντια της. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έσπευσε να δηλώσει ότι «η νέα σουηδική κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει στις ανησυχίες που έχει εκφράσει η Τουρκία για την ασφάλειά της», ώστε να αρθεί το βέτο της Άγκυρας για την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Απείλησε μάλιστα ότι η συμφωνία που είχε συναφθεί κατά την τελευταία Γενική Συνέλευση του ΝΑΤΟ τον περασμένο Ιούνιο «δεν θα εγκριθεί από το τουρκικό κοινοβούλιο» αν δεν υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις που, κατά την άποψη της Τουρκίας, οι δύο χώρες δεν έχουν ακόμη εκπληρώσει.
Επί του προκειμένου, δεν γίνεται αντιληπτό τι ακριβώς υποστήριξε ο κ. Ανδρουλάκης κατά την ομιλία του στη ΔΕΘ, όταν κατηγόρησε την ελληνική κυβέρνηση ότι στην περίπτωση των δύο σκανδιναβικών χωρών «δικαιολόγησε τον Ερντογάν για τον ωμό εκβιασμό του». Δηλαδή τι ακριβώς έπρεπε να κάνει η Ελλάδα όταν οι δύο χώρες και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία; Μια συμφωνία μάλιστα που δεν αναφέρει τίποτε από όσα τώρα αξιώνει η Τουρκία;
Έτσι επιβλήθηκε η ακροδεξιά προπαγάνδα
Γιατί συνέβησαν όλα αυτά; Μα εξαιτίας της απλής αναλογικής: Προκειμένου να λειάνουν τις γωνίες, τα κόμματα των δύο συνασπισμών απέφυγαν να συζητήσουν προεκλογικά τα μεγάλα θέματα όπως η οικονομία, η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση, οι θέσεις εργασίας, η κλιματική κρίση, οι συνέπειες της πανδημίας και η αντιμετώπισή τους. Η σύγκρουσή τους περιορίστηκε σε μια συζήτηση από τα παλιά σχετικά με την αποδοχή ή μη της πυρηνικής ενέργειας.
Μέσα σ’ αυτό το ουδέτερο περιβάλλον, το πεδίο παραδόθηκε στην ακροδεξιά και η προπαγάνδα της επικράτησε. Λογικό, αφού οι άλλοι δεν μιλούσαν.
Τώρα, η Άντερσον κατηγορείται ότι επαναλάμβανε πολύ συχνά την φράση «συμφωνώ με τον Κρίστενσεν».
Και ο Κρίστενσεν ότι έμοιαζε με παρακολούθημα της Άντερσον.
Έγινε καπνός η ειδυλλιακή εικόνα όταν από κοινού οι δυο τους ανακοίνωσαν την απόφαση της χώρας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. «Σας ευχαριστώ, Ουλφ, για την πολύ καλή συνεργασία», είχε πει τότε η Άντερσον.
Αν και υπέρ της εισόδου στο ΝΑΤΟ είχαν ταχθεί και οι Σουηδοί Δημοκράτες – αφού προηγουμένως συμφώνησαν με το φινλανδικό αδελφό κόμμα, τους «Αληθινούς Φινλανδούς» - Άντερσον και Κρίστενσεν δεν νιώθουν βολικά με τα άκρα τους. Πολύ περισσότερο που το κόμμα της Αριστεράς διαφώνησε ανοιχτά με την είσοδο στο ΝΑΤΟ. Και οι Μετριοπαθείς δεν ανέχονται τον ακραίο λόγο των ακροδεξιών.
Περιχαρακώθηκαν στις συμμαχίες τους
Παρ’ όλα αυτά, οι δύο ηγέτες των δύο μεγάλων κομμάτων περιχαρακώθηκαν στις ιδεολογικές – για την ακρίβεια ιδεοληπτικές – συμμαχίες τους. Κι’ ας συμφωνούσαν μεταξύ τους περισσότερο από ό,τι με τους συμμάχους τους!
Έτσι, η ακροδεξιά βρήκε διάδρομο ανοιχτό και εκλογικό σύστημα βολικό και βρέθηκε στην πρώτη θέση! Αφού προηγουμένως επέβαλε την ατζέντα και το αφήγημά της.
Και τώρα, διαθέτει τις 73 από τις 176 έδρες της μελλοντικής κυβερνητικής πλειοψηφίας και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα επιχειρεί συνεχώς να επιβάλει τις απόψεις της.
Έτσι γεννιούνται οι τερατογενέσεις!
Το τοπίο είναι διαφορετικό όσον αφορά στους νικητές αυτής της αναμέτρησης, αλλά δεν αλλάζει στην ουσία του. Απλά στα κεντροαριστερά σχήματα του παρελθόντος, το πρόβλημα προερχόταν από την αριστερά.
Η πρώτη σουηδική κυβέρνηση μειοψηφίας, με ψήφο ανοχής από την Αριστερά, έπεσε τρεις μήνες μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2014, καθώς δεν στάθηκε δυνατόν να ψηφιστεί προϋπολογισμός. Οι εκλογές αποφεύχθηκαν μετά από παραχωρήσεις για το μεταναστευτικό. Ήταν κι’ αυτό ένα είδος τερατογένεσης…
Και τι ειρωνεία! Τότε η αριστερά είχε επιβάλει τις απόψεις της στο μεταναστευτικό και αυτό υπήρξε η αρχή που οδήγησε στην σημερινή άνοδο των ακροδεξιών, που αισθάνονται πως παίρνουν την ρεβάνς και με καθυστέρηση οκτώ χρόνων επιβάλλουν τις ακριβώς αντίθετες απόψεις.
Το μεταναστευτικό και η αριστερά
Ειδικά για το μεταναστευτικό, η αριστερά είναι, όπως φαίνεται, παντού η ίδια: Ανοίγουν τα σύνορα, αλλά μετά αδιαφορούν για τις συνέπειες, παρακολουθώντας απαθείς την εγκληματικότητα να ανεβαίνει και ανοίγοντας τον δρόμο για την επικράτηση μισαλλόδοξων απόψεων. Κυρίως, αδιαφορούν εντελώς για την ένταξη των μεταναστών. Το ομολόγησε άλλωστε και η ίδια η πρώην πλέον πρωθυπουργός, όταν παραδέχθηκε πως η Σουηδία απέτυχε στην ένταξη.
Στις εκλογές Σεπτεμβρίου 2018, κεντροδεξιά και κεντροαριστερά σχεδόν ισοψήφισαν, ενώ η ακροδεξιά εμφανίστηκε πολύ ενισχυμένη, αγγίζοντας το 18%. Σχηματίστηκε και πάλι κεντροαριστερή κυβέρνηση μειοψηφίας, μέχρι την πτώση της τον Ιούνιο του 2021.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η κρίση του Ιουνίου 2021 συνέβη όταν η Αριστερά απέσυρε την εμπιστοσύνη της από την κοκκινοπράσινη κυβέρνηση μειοψηφίας (Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι) του Σοσιαλδημοκράτη Στέφαν Λέβεν, δίνοντας την ευκαιρία στους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες του Τζίμι Άκεσον να υποβάλουν πρόταση δυσπιστίας.
Ο Λέβεν παραιτήθηκε οριστικά στις 10 Νοεμβρίου 2021 και αρχηγός του κόμματος αναδείχθηκε η Μαγκνταλένα Άντερσον. Έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και τελικά, στις 29 Νοεμβρίου 2021 σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας μόνο με το κόμμα της, με 100 βουλευτές από τους 349 και με την στήριξη ή την ψήφο ανοχής άλλων κομμάτων και βουλευτών.
Όλοι μαζί συγκέντρωναν 174 έδρες και επομένως κινδύνευαν πάντα από την 175η ψήφο οποιουδήποτε βουλευτή.
Γι’ αυτό και την ίδια μέρα που η Άντερσον ορκιζόταν πρωθυπουργός, επτά ώρες αργότερα, ο προϋπολογισμός της καταψηφιζόταν και υπερψηφιζόταν ο προϋπολογισμός της κεντροδεξιάς, με τον οποίο οι Σοσιαλδημοκράτες πορεύτηκαν μέχρι τις πρόσφατες εκλογές. Με λίγα λόγια, στη Σουηδία είχαν αριστερή πρωθυπουργό και… δεξιό προϋπολογισμό.
Με λίγα λόγια, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ακόμη «θαύμα» της απλής αναλογικής. Με υποχρεωτική τερατογένεση! Υπό τις νέες συνθήκες, κάτι τέτοιο θα δυσκολευτεί να το αντιμετωπίσει ακόμη και η Σουηδία…
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
