Των Γιάννη Μαστρογεωργίου και Γιώργου Παπούλια*
Έχουμε υπογραμμίσει εδώ και μήνες ότι η επιτυχής κατάληξη της επικείμενης αξιολόγησης από μόνη της δεν μπορεί να δώσει ώθηση στην οικονομία. Η εκταμίευση των χρημάτων της αξιολόγησης συνιστά μία θετική εξέλιξη, αλλά το βάρος των υφεσιακών φόρων που αναμένεται να πλήξουν πολίτες και επιχειρήσεις, θα λειτουργήσει ως μαύρη τρύπα που δεν αφήνει τίποτε να ξεφύγει.
Την περασμένη εβδομάδα είδαν το φως της δημοσιότητας στοιχεία της οικονομικής πορείας της χώρας που προκαλούν, αν μη τι άλλο, προβληματισμό.
Οι δείκτες δείχνουν την αρνητική πορεία των μακροοικονομικών μεγεθών τους τελευταίους 18 μήνες. Οι επενδύσεις και οι εξαγωγές πέφτουν και άλλο και το μόνο μέγεθος που αυξάνεται είναι η δημόσια κατανάλωση!
Ο παρακάτω πίνακας είναι κατατοπιστικός.1
Επίσης, κατά έξι θέσεις υποχώρησε η Ελλάδα στον παγκόσμιο δείκτη ανταγωνιστικότητας, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του IMD για το 2015, η ελληνική οικονομία κατατάσσεται στην 56η θέση, μεταξύ 61 χωρών.
Για την εξαγωγή των στοιχείων, η IMD (Institute for Management Development) έλαβε υπόψη τέσσερις παράγοντες: Οικονομική αποδοτικότητα, Κυβερνητική αποτελεσματικότητα, Επιχειρηματική αποτελεσματικότητα και Υποδομές.
- Στην κατηγορία των δεικτών της «Οικονομικής Αποδοτικότητας», η χώρα μας βρίσκεται στην 58η για το 2015, διατηρώντας την ίδια θέση, όπως και την προηγούμενη χρονιά.
- Στην κατηγορία των δεικτών της «Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας», η Ελλάδα υποχωρεί κατά δύο θέσεις, καταλαμβάνοντας την 59η θέση, σημειώνοντας την τρίτη χειρότερη επίδοση μεταξύ των 61 χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα.
- Στην κατηγορία των δεικτών της «Επιχειρηματικής Αποτελεσματικότητας», καταγράφεται σημαντική υποχώρηση. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα κατατάσσεται 57η από την 43η θέση που κατείχε το 2013, σημειώνοντας υποχώρηση κατά 14 θέσεις.
- Στην κατηγορία των «Υποδομών» σημειώνεται επίσης επιδείνωση της κατάταξης της χώρας μας κατά τρεις θέσεις: συγκεκριμένα από την 35η θέση του 2014, η χώρα μας για το 2015 κατατάσσεται στην 38η θέση, οπισθοδρομώντας και επιστρέφοντας περίπου στη θέση που είχε το 2013.
Η χώρα συνδυάζει επί μακρόν στοιχεία ενός εκρηκτικού μείγματος. Υπερφορολόγηση, φοροδιαφυγή, αδυναμία διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και άρνηση περιορισμού των δημοσίων δαπανών. Αυτό πλέον δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είτε κάποιος/οι από τους παραπάνω παράγοντες πρέπει να εκλείψει, είτε η χώρα θα οδηγηθεί σε νέες περιπέτειες. Η Κυβέρνηση έχει μία ακόμα ευκαιρία να εκμεταλλευθεί γόνιμα και παραγωγικά το επόμενο τετράμηνο και να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές στον περιορισμό των δαπανών, στην κινητοποίηση για την προσέλκυση επενδύσεων και ιδιωτικοποιήσεων, ώστε να δοθεί το απαραίτητο μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση. Αλλιώς ο «κόφτης» καραδοκεί.
Αντιπολίτευση για #offshore: Πώς να κάνεις το σωστό με το λάθος τρόπο!
Η αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης στο παντελώς παράλογο και λανθασμένο τερατούργημα της Κυβέρνησης ως προς τις off shore, ήταν επιεικώς ανεπαρκής και προκάλεσε εσωστρέφεια αποπροσανατολίζοντας από το μείζον που ήταν οι ευθύνες της κυβερνητικής μεθόδευσης.
Το νομοθετικό έκτρωμα της Κυβέρνησης εξευτελίζει το ρόλο της Βουλής. Οι βουλευτές εκλήθησαν να επικυρώσουν μία καταφανώς παράλογη και ανεφάρμοστη τροπολογία που προφανώς θα κριθεί ως τέτοια από τα Δικαστήρια. Αυτό όμως, δεν συνιστά από μόνο του λόγο αποχώρησης από την κοινοβουλευτική διαδικασία του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Κατά καιρούς έχουν γίνει αποχωρήσεις κομμάτων από την Ολομέλεια. Η στάση αυτή μπορεί να διευκολύνει τις εσωκομματικές ισορροπίες, αλλά δεν προσφέρει στην εικόνα και την ουσία του πολιτικού διαλόγου.
Ενώ, η ΝΔ καταψηφίζει το πακέτο των 7.500 σελίδων, κατόπιν σηκώνει ψηλά – και σωστά – το θέμα με τις off shore και όταν έρχεται εκ νέου το θέμα στη Βουλή, αντί να εκφράσει τις θέσεις της και να ασκήσει το ρόλο της, αποφασίζει να αποχωρήσει, χωρίς καν να ακουστεί η άποψη της!
Ο ρόλος μας δεν είναι να συμβουλεύουμε τα κόμματα, αλλά ενδεχομένως στην περίπτωση αυτή η έκβαση να ήταν καλύτερη για τη ΝΔ, αν μίλαγε ο Πρόεδρος της, καταγραφόταν η άποψη του και κατόπιν το κόμμα αποχωρούσε.
Πρέπει να σημειώσουμε κλείνοντας αυτή την ενότητα, ότι μία από τις βασικές – αν όχι η βασικότερη – αιτία επικράτησης του κ. Μητσοτάκη ήταν η αναγνώριση από τους πολίτες του θάρρους της γνώμης του…
Τους αντιπολιτευτικούς καρπούς όμως, δεν έδρεψε και ο Πρόεδρος του ΠΟΤΑΜΙΟΥ κ. Στ. Θεοδωράκης. Και ψήφισε την τροπολογία και φλέρταρε με το λαϊκισμό ως προς τις καταθέσεις των πολιτικών στο εξωτερικό και προχώρησε σε ατεκμηρίωτες αναφορές ως προς συνεργάτες του Πρωθυπουργού μέσα στη Βουλή. Η εικόνα των μαινόμενων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στους σαστισμένους από την ένταση των συναδέλφων τους βουλευτές του ΠΟΤΑΜΙΟΥ, ήταν απογοητευτική.
Η Ευρώπη πλησιάζει στην αρχή μίας νέας φάσης
Μπορεί σε λίγες μέρες το δημοψήφισμα στη Μ. Βρετανία να επηρεάσει τις εξελίξεις ως προς το μέλλον της ΕΕ, αλλά όσα θα γίνουν από την επαύριο του δημοψηφίσματος και θα κορυφωθούν το 2017 με τις εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία, θα κρίνουν τα πιο πολλά.
Η Ευρώπη ασθενεί και η κατάσταση θα επιδεινωθεί κι άλλο. Τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα αλλάζουν ως προς τη σύνθεση τους. Τόσο ως προς τις ιδέες ως προς και το κοινό στο οποίο απευθύνονται. Οι νέοι δεν συγκινούνται από την ιστορία των –ισμών του 20ου αιώνα και αυτό είναι μία πραγματικότητα σε όλες τις χώρες της ΕΕ, αλλά και στις ΗΠΑ. Η Ευρωζώνη υπέστη σοκ που φαίνεται ότι το ξεπέρασε, αλλά η ανάπτυξη αναβλήθηκε. Οι ευρωσκεπτικιστές κερδίζουν έδαφος και ο λαϊκισμός διαβρώνει όλο και περισσότερο, όπως φάνηκε για μία ακόμα φορά στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών στην Ιταλία, όπου το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο αποκομίζει σημαντικά εκλογικά κέρδη. Στην Ρώμη, η υποψήφια του Γκρίλο, Βιρτζίνια Ράτζι, κέρδισε το 35,6% των ψήφων, ενώ ο Ρομπέρτο Τζακέτι, του Δημοκρατικού Κόμματος, έλαβε 24,7% το και οι δύο τους πλέον θα αναμετρηθούν στον δεύτερο γύρο της 19ης Ιουνίου.
Η Ευρώπη πλήττεται και ως οικονομική οντότητα και ως προς την αναζήτηση ταυτότητας.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προτείνει ένα διάλειμμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εγκαταλείψει τα «ουτοπικά όνειρα» της πλήρους ολοκλήρωσης, για να επικεντρωθεί αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση των ευρωσκεπτικιστών, ρίχνοντας όλο το βάρος στην ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων και στην ολοκλήρωση της νομισματικής ένωσης.
Πριν από τον Τουσκ, για την ανάγκη μίας… «παύσης» μίλησε και ο Γάλλος Ιμ. Βεντρίν, πρώην ΥΠΕΞ και ένθερμος ευρωπαϊστής.
«Στις περισσότερες χώρες έχουμε σήμερα ένα 15% έως 20% των ψηφοφόρων που απορρίπτουν συνολικά την Ευρώπη και ένα άλλο 15% έως 20% που παραμένουν ευρωπαϊστές. Αυτό αφήνει ένα ενδιάμεσο 60%, που είναι αυτό που θα αποκαλούσα ευρω-αλλεργικοί... Και, όμως, βλέπετε ότι κυβερνήσεις και κόμματα χοροπηδάνε ζητώντας περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη Ευρώπη», δήλωσε σε συνέντευξή του στο «Politico».
Η ΕΕ όμως, δεν έχει την πολυτέλεια άλλης μίας μετάθεσης των υπαρξιακών της προβλημάτων στο απροσδιόριστο μέλλον. Οι πολίτες αναμένουν και βαρέθηκαν πια να περιμένουν.
#TTIP: Διατλαντικός διάλογος… μετ' εμποδίων
Μπορεί ένα διάλειμμα να είναι χρήσιμο, αλλά η ΕΕ έχει κάποιες εκκρεμότητες που αν δεν τις κλείσει ίσως να τις κουβαλά για καιρό.
Μία από αυτές είναι η περιβόητη «Διατλαντική εταιρική σχέση για το εμπόριο και τις επενδύσεις» (Transatlantic Trade and Investment Partnership-ΤΤΙΡ), δηλαδή η Συνθήκη ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ HΠA και EE που έχουν φτάσει σε ένα σημείο καμπής. [To ΔΙΚΤΥΟ σε ανύποπτο ακόμα χρόνο –ΦΕΒ '16- έχει δημοσιεύσει μελέτη παρουσίασης και επεξήγησης των βασικών αρχών, ενός μεγάλου εγχειρήματος πολλαπλών διαστάσεων και προεκτάσεων βλ. «#TTIP: Η πρόκληση της διατλαντικής συμφωνίας εμπορίου και επενδύσεων»].
Οι δυσκολίες προέρχονται κυρίως από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και όπως φαίνεται δεν θα υπάρξει συμφωνία πριν από το τέλος της προεδρίας Ομπάμα. Αντίθετα, η Γερμανία και οι χώρες που παραδοσιακά είναι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου (Ολλανδία, Ην. Βασίλειο, άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης) πιέζουν για να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις. Το αποτέλεσμα είναι η Ευρώπη να μην παρουσιάζει ένα ενωμένο μέτωπο και άρα να βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και ενόψει του 14 γύρου διαπραγματεύσεων που θα πραγματοποιηθούν τον Ιούλιο ο Πρόεδρος Γιούνκερ θα ζητήσει από τους Ευρωπαίους ηγέτες στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 28 και 29 Ιουνίου στις Βρυξέλλες να ανανεώσουν την εντολή διαπραγματεύσεων βάσει της οποίας θα συνεχίσει η Επιτροπή να διαπραγματεύεται εξ ονόματος της ΕΕ των 28.
Στη σημερινή συγκυρία είναι δύσκολο να καταφέρουν οι Ευρωπαίοι να μιλήσουν με κοινή γλώσσα και άρα να μπορέσουν να αποσπάσουν από τους Αμερικανούς κάποιες υποχωρήσεις. Δεν είναι μόνο οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου.
Στην ίδια τη Γερμανία και παρά το γεγονός ότι η καγκελάριος Μέρκελ πιέζει για γρήγορη διευθέτηση, η κοινή γνώμη, που παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον τις συζητήσεις, είναι ξεκάθαρα αρνητική με μόνο ένα 20% να εκφράζεται υπέρ της συμφωνίας. Ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο σοσιαλδημοκράτης εταίρος της Άνγκελα Μέρκελ θεωρεί ότι με τα σημερινά δεδομένα βαδίζουμε προς «μία κακή συμφωνία» στην οποία δεν θα ήθελε να συμπράξει.
Στη Γαλλία, όπου εκφράζονται φόβοι για υποβάθμιση των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος, ο Πρόεδρος Ολλάντ για πρώτη φορά εκφράστηκε και αυτός αρνητικά για τη συμφωνία.
Το Ελληνικό ενδιαφέρον
Και στην Ελλάδα; Υπάρχει πλήρης αδιαφορία.
Όσοι αναφέρονται στο θέμα περιβάλλουν την επί της ουσίας άγνοιά τους με μία γενικόλογη απόρριψη. Εντούτοις, όπως φάνηκε και κατά τον 13ο γύρο συζητήσεων του Απριλίου έχουν ανοίξει θέματα ζωτικής σημασίας για την οικονομία της χώρας μας, όπως οι ενδείξεις γεωγραφικής προέλευσης (Geographical Indication –GI), όπου από ό,τι έχει διαρρεύσει, κινδυνεύει η προστασία της ελληνικής φέτας και της ελιάς Καλαμάτας. Θα είναι ένα ακόμα πλήγμα για τα ελληνικά προϊόντα μετά την πρόσφατη εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τη Νότια Αφρική Η έκφραση που χρησιμοποιείται στην έκθεση αποτελεσμάτων του 13ου γύρου του Απριλίου 2016 περί «δημιουργικών ιδεών» («η ΕΕ θα συνεχίσει να επιδιώκει με ρεαλισμό την επίτευξη των στόχων της για να εξασφαλίσει καλύτερη προστασία ενός επιλεγμένου καταλόγου ευρωπαϊκών γεωγραφικών ενδείξεων (GΙ) καταθέτοντας δημιουργικές ιδέες - creative ideas»), συνιστά εν πολλοίς την κερκόπορτα μέσα από την οποία θα αλωθούν μία σειρά από ευρωπαϊκά προϊόντα.
Ωστόσο, στο διεθνές εμπόριο οι εποχές δεν ευνοούν πλέον τις λογικές του προστατευτισμού. Η πάση θυσία προστασία δεν έχει νόημα αφού είναι γνωστό ότι η ελληνική παραγωγή φέτας στην καλύτερη περίπτωση δεν καλύπτει παρά το ένα έβδομο της διεθνούς ζήτησης. Θα πρέπει, λοιπόν, να αφήσουμε την μέχρι σήμερα αδιέξοδη στάση μας: με ευελιξία να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα και να αναπροσαρμόσουμε τις επιδιώξεις μας. Να αλλάξουμε έγκαιρα στρατηγική, αντί να τρέχουμε εκ των υστέρων να «καταγγέλλουμε» τα τετελεσμένα.
Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στην πρακτική και οικονομική του διάσταση και όχι με τη συνήθη θολή ιδεολογική πολεμική. Θα πρέπει να εργαστούμε βάζοντας ρεαλιστικούς, δηλαδή, εφικτούς στόχους προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός εθνικού μετώπου στο εσωτερικό και συμμαχιών στο εξωτερικό. Πράγμα το οποίο σημαίνει κυρίως να στραφούμε προς την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και στρατηγική ελκυστικού marketing για την κατάκτηση νέων αγορών. Με πρώτο μέλημα την κατοχύρωση των προϊόντων μας εντός της ΕΕ. Αλλιώς, θα βρεθούμε για άλλη μία φορά στην ανάγκη να πούμε το ψέμα που βολεύει: φταίνε οι «κακοί» ξένοι. Στην πραγματικότητα, όμως, θα είμαστε - ως ανέτοιμοι από καιρό- για άλλη μία φορά οι χαμένοι.
1στοιχεία από την M. Ξαφά.
* Ο κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Διευθυντής του Δικτύου. Ο κ. Γιώργος Παπούλιας είναι Πολιτικός Επιστήμονας, συνεργάτης του Δικτύου.
