Δεν ήταν μια απλή δικαστική απόφαση. Ήταν μια νίκη επί όλων εκείνων που δίνουν μάχη για να απομακρυνθεί η Frontex από τα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα, ώστε να γίνει ευκολότερο το «έργο» τους. Αυτός ήταν από την αρχή ο σκοπός τους. Και επιδίωκαν ένα δικαστικό προηγούμενο για να ολοκληρώσουν το σχέδιό τους. Αν η απόφαση ήταν διαφορετική, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε βγει στα κεραμίδια. Τώρα, τηρεί σιγή ιχθύος. Πολύ περισσότερο που η υπόθεση αφορούσε την περίοδο της διακυβέρνησής τους…
Η υπόθεση έχει ως εξής: Μια οικογένεια Σύρων με καταγωγή από το Κομπάνι (πατέρας, μητέρα και τέσσερα παιδιά από ενός ως επτά ετών) είχαν προσφύγει κατά της Frontex στο Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, ζητώντας αποζημίωση 136.000 ευρώ. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, έφθασαν στην Κω την Άνοιξη του 2016 (επί ΣΥΡΙΖΑ, εντάξει;), υπέβαλαν αίτημα ασύλου και δύο εβδομάδες μετά, πριν εξεταστεί το αίτημά τους, οδηγήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα και μετά σε αεροπλάνο.
(Σημειώστε ότι το 2014, το Κομπάνι είχε γίνει σύμβολο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το 2016 δεν δίστασαν, σύμφωνα με τα καταγγελλόμενα, να διώξουν τους ικέτες από την πολύπαθη πόλη).
Όπως κατήγγειλαν οι μηνυτές, στο αεροπλάνο τους χώρισαν και τους απαγόρεψαν να μιλούν μεταξύ τους. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι τους μεταφέρουν στην Αθήνα, αλλά έπαθαν σοκ όταν, λίγο πριν από την προσγείωση, είδαν να κυματίζει μια τουρκική σημαία. Βρίσκονταν στα Άδανα!
Λίγο μετά, πάντα σύμφωνα με όσα ανέφεραν στο δικαστήριο, τους παρέδωσαν στην τουρκική αστυνομία και οδηγήθηκαν σε camp, απ’ όπου τελικά έφυγαν και βρέθηκαν στο Ιράκ.
Με την αγωγή τους κατά της Frontex, ζητούσαν να καταδικαστεί ο ευρωπαϊκός οργανισμός για παράνομη απέλαση και παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Κι’ αυτό επειδή, όπως ισχυρίστηκαν, η πτήση οργανώθηκε από την Frontex.
Και εδώ βρίσκεται το παράδοξο. Στο γεγονός ότι δεν κατήγγειλαν την ελληνική κυβέρνηση εκείνης της εποχής, αλλά τον ευρωπαϊκό οργανισμό του οποίου η εντολή, ως γνωστόν, είναι η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και η αντιμετώπιση του διασυνοριακού εγκλήματος.
Μια μήνυση με ξεκάθαρη στόχευση
Είναι σαφές ότι υπήρχε ξεκάθαρη στόχευση: Να βρεθεί στο απυρόβλητο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, γνωστή και ως… ανθρωπιστική, και να συνεχιστεί η απαξίωση και η στοχοποίηση της Frontex, ώστε, μετά την δημιουργία δικαστικού προηγουμένου, να ξεδοντιαστεί εντελώς – για να θυμηθούμε και την φρασεολογία Κασσελάκη!
Διαφορετικά, η οικογένεια από το Κομπάνι θα κατέθετε αγωγή κατά της Ελλάδας. Πώς ήταν άλλωστε σε θέση αυτοί οι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι να γνωρίζουν ποιοι τους μετέφεραν στο αεροπλάνο, αν δεν είχαν την ανάλογη καθοδήγηση; Ήταν άλλωστε αυτή η πρώτη υπόθεση όπου η Frontex βρισκόταν στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Το δικαστήριο απέρριψε την αγωγή τους, αναφέροντας πως η Frontex δεν αναμιγνύεται στις διαδικασίες ασύλου και ότι η ευθύνη αυτή ανήκει στα κράτη-μέλη!
Αν το περιστατικό αναγόταν σε περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία, σύμπας ο ΣΥΡΙΖΑ θα φωνασκούσε εντός και εκτός συνόρων, καταγγέλλοντας την Ελλάδα.
Όπως ακριβώς έκαναν με την απομάκρυνση του προηγούμενου επικεφαλής του οργανισμού, του Φαμπρίς Λεζερί, για να καταγγείλουν την ελληνική κυβέρνηση ότι τάχα εργαλειοποίησε την Frontex για τις δήθεν επαναπροωθήσεις.
Όταν βολεύει τον ΣΥΡΙΖΑ, τις επαναπροωθήσεις τις κάνει η Νέα Δημοκρατία. Όταν καταγγέλλεται επαναπροώθηση επί των ημερών τους, κάνουν ότι δεν άκουσαν. Γνωστή η επιλεκτική κώφωσή τους, άλλωστε.
Θυμόμαστε επίσης πολύ καλά τι έλεγαν όταν τον Απρίλιο του 2022 παραιτήθηκε ο Λεζερί. Ότι τάχα παραιτήθηκε επειδή ο OLAF, ο ευρωπαϊκός οργανισμός καταπολέμησης της απάτης, ανέφερε στην έκθεσή του πως ο Λεζερί λάμβανε μέρος και έκανε τα στραβά μάτια στα δήθεν pushbacks.
Τα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ, τα έγραφε ο Spiegel, τα διατυμπάνιζαν κάποια μέλη της περίφημης Επιτροπής LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υποστηρίζοντας ότι η Έκθεση περιέχει «λεπτομερείς αποδείξεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Ελλάδα».
Καμία σχέση, βέβαια. Ο OLAF δεν έχει τέτοια εντολή. Ούτε μπορεί, ούτε είναι σε θέση να ελέγξει τέτοιες κατηγορίες. Άλλη είναι η δουλειά του.
Η διάψευση από τον OLAF
Επί μήνες, όμως, έκαναν διαρροές και κραύγαζαν. Και δεν σταμάτησαν ούτε όταν, στις 31 Οκτωβρίου 2022, με γραπτή δήλωσή της στο ΑΠΕ, η εκπρόσωπος Τύπου του OLAF, Τζιάννα Καπέλλο, ξεκαθάρισε ότι το Γραφείο διερεύνησε μόνον καταγγελίες αναφορικά με τις εσωτερικές διαδικασίες και τους κανονισμούς της Frontex κατά την εκτέλεση των καθηκόντων στελεχών του.
Είχε μάλιστα υπογραμμίσει πως ο OLAF ουδέποτε διερεύνησε ισχυρισμούς περί επαναπροωθήσεων, καθώς κάτι τέτοιο δεν περιλαμβάνεται στην εντολή του. Όπως επίσης ανέφερε, ο OLAF ερεύνησε αποκλειστικά τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόσθηκαν οι κανόνες διαχείρισης καταγγελιών εντός της Frontex. Αφορούσαν δηλαδή καταγγελίες άσχετες με τις δήθεν επαναπροωθήσεις – κυρίως εργασιακού περιεχομένου.
Και βέβαια, υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια στους κόλπους του OLAF τόσο για τη διαρροή της Έκθεσης, όσο και για την προσπάθεια πολιτικοποίησής της, μέσω διαστρέβλωσης του περιεχομένου και των συμπερασμάτων της.
Ωστόσο, η προπαγάνδα και η προσπάθεια επιβολής κυρίαρχης άποψης από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, των ΜΚΟ και διαφόρων δήθεν ακτιβιστών και δήθεν ανθρωπιστών και επαγγελματιών μηνυτών, δεν επέτρεψαν να δοθεί δημοσιότητα ούτε στη δήλωση της εκπροσώπου του OLAF, αλλά ούτε και στην πρόσφατη απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου.
Η ευθύνη στον ΣΥΡΙΖΑ
Αυτό δεν αλλάζει, βέβαια, το μέγεθος της ήττας τους. Αν πετύχαιναν τον σκοπό τους, το σχέδιό τους θα έμπαινε σε πλήρη εφαρμογή. Η Frontex θα καταδικαζόταν και θα αποσυρόταν από την αποστολή του. Θα ήταν η πρώτη φορά που ο οργανισμός θα καταδικαζόταν για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η δικηγόρος Λίζα-Μαρί Κομπ, που εκπροσώπησε την συριακή οικογένεια εκ μέρους της ΜΚΟ δικηγόρων «Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers», υποστήριξε - επικαλούμενη το άρθρο 34 της Frontex - ότι ο οργανισμός είναι υποχρεωμένος να ελέγχει την συμμόρφωση στη νομοθεσία για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τις αποστολές του στις χώρες-μέλη.
Αλλά το δικαστήριο αποφάνθηκε πως η Frontex δεν είναι υπεύθυνος για το αν κάποιος βρίσκεται παράνομα σε μια χώρα και πρέπει να εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό έδαφος. Όπως αναφέρεται στην απόφαση, «τα κράτη-μέλη και μόνο αυτά έχουν την αρμοδιότητα να εκδίδουν αποφάσεις για επιστροφές και να εξετάζουν τα αιτήματα για παροχή διεθνούς προστασίας».
Αμέσως ακολούθησε η ανακοίνωση της Frontex: «Η σημερινή απόφαση επιβεβαιώνει ότι αν και υποστηρίζουμε τις ευρωπαϊκές χώρες στην διαδικασία των επιστροφών, δεν έχουμε την δυνατότητα να διερευνούμε την ορθότητα των εκτελουμένων αποφάσεων. Επιπλέον, αυτή η απόφαση μας βοηθά να βελτιώσουμε τις διαδικασίες επιστροφών, διασφαλίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι θα τυγχάνουν του μεγαλύτερου σεβασμού».
Δηλαδή, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να επιστραφούν οι Σύροι, αφού οι κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες να εξετάζουν τις υποθέσεις ασύλου. Ενώ η Frontex απλώς λαμβάνει μέρος σε επιχειρήσεις που οι κυβερνήσεις – δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ – αποφασίζουν.
ΜΚΟ και Τσελίκ στην ίδια σελίδα
Αλλά η συγκεκριμένη ΜΚΟ νομικής βοήθειας δεν θέλησε να στραφεί κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλησε να στραφεί κατά του Frontex, για να αφήσει χωρίς βοήθεια την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Το «επιχείρημά» τους ήταν από την αρχή εντελώς έωλο. ΜΚΟ όπως η Prakken d’Oliveira και η ολλανδική DRC δήλωσαν πως «η Frontex έχει μεγάλη δύναμη πάνω στη ζωή των ανθρώπων. Σε μια Ένωση που βασίζεται στο Κράτος Δικαίου, η δύναμη πρέπει να συνοδεύεται από την ευθύνη. Πρέπει τώρα οι πολιτικοί θεσμοί, ειδικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ξεκαθαρίσουν την εντολή του Frontex».
Προφανώς, η δικαστική απόφαση δεν τους ικανοποίησε, καθώς έβαλε φραγμό στα σχέδιά τους. Τα οποία σχέδια δεν είναι μόνο δικά τους. Συμπίπτουν με τα σχέδια της Τουρκίας, που εδώ και δύο χρόνια έχει βάλει στο στόχαστρο την Frontex, για να τον βγάλει από τα πόδια της.
Τον Μάιο του 2021, μετά από ένα επεισόδιο ανοιχτά της Χίου, όταν (στις 27 Απριλίου) τουρκικές ακταιωροί παραβίασαν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πραγματοποίησαν επικίνδυνους ελιγμούς δίπλα σε σκάφη του Frontex, που περιπολούσαν στην περιοχή, ο τότε εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος AKP, ο Ομέρ Τσελίκ, είχε καταγγείλει τον ευρωπαϊκό οργανισμό.
Όπως είπε, ο ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, έχει… μετατρέψει την Μεσόγειο σε νεκροταφείο! Είπε συγκεκριμένα:
«Για αυτή την υπηρεσία, την FRONTEX, που εργάζεται εξ ονόματος της ΕΕ έχουμε θέσει επανειλημμένα το πώς απωθεί τις βάρκες των μεταναστών, το πώς κατέστησε τη Μεσόγειο ένα νεκροταφείο της Δημοκρατίας, όπως και το κατά πόσο είναι υπεύθυνη για τους θανάτους σε Μεσόγειο και Αιγαίο (…) Σχετικά με τις επαναπροωθήσεις που κάνουν, εμείς και το υπουργείο Εσωτερικών μας έχουμε κάνει πολλές δηλώσεις και κοινοποιήσαμε πολλές φωτογραφίες».
Είχε μάλιστα σημειώσει πως ο ίδιος ο Ερντογάν «πολλές φορές κατά τις συναντήσεις του με τους Ευρωπαίους ηγέτες, τους είπε πως αυτές οι επαναπροωθήσεις είναι μία απάνθρωπη στάση, καλώντας τους να πάρουν μία ισχυρή θέση απέναντι σε αυτά που κάνει η Ελλάδα και η FRONTEX».
Μήνυση και για την Πύλο
Πάντως, οι διάφορες ΜΚΟ δεν καταθέτουν τα όπλα. Την περασμένη Τετάρτη μας ανακοίνωσαν πως σαράντα επιζώντες του ναυαγίου που έλαβε χώρα ανοιχτά της Πύλου, σε διεθνή ύδατα, κατέθεσαν, δια των συνηγόρων τους, μήνυση κατά παντός υπευθύνου ενώπιον του Ναυτοδικείου Πειραιά.
Στη μηνυτήρια αναφορά τους, οι επιζώντες, δια των δικηγόρων των ΜΚΟ βεβαίως, καταγγέλλουν ότι «οι Ελληνικές Αρχές παρέλειψαν να παρέμβουν άμεσα και να οργανώσουν εγκαίρως κατάλληλη επιχείρηση για τη διάσωση των επιβαινόντων», ενώ αξιώνουν την «άμεση, ενδελεχή και αξιόπιστη διερεύνηση και τον καταλογισμό των ποινικών ευθυνών για τις πράξεις και παραλείψεις των Ελληνικών Αρχών».
Φυσικά, για το γεγονός ενημέρωσαν με ανακοίνωσή τους μια σειρά οργανώσεις: Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), η Πρωτοβουλία Δικηγόρων και Νομικών για το Ναυάγιο της Πύλου και την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA).
Όπως πάντα, βγάζουν απόφαση πριν από την Δικαιοσύνη. Γιατί όπως μας λένε με κάθε ευκαιρία, μπορεί να μην έχουν αποδείξεις, έχουν, όμως, την… πεποίθηση!
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
