Στο Ισραήλ στήθηκαν κάλπες για πέμπτη φορά από την άνοιξη του 2019. Στη Βουλγαρία για τέταρτη φορά από τον Απρίλιο του 2021. Ισπανία και Γαλλία δυσκολεύονται να ψηφίσουν προϋπολογισμό. Στην Σερβία χρειάστηκαν έξι μήνες για να σχηματιστεί κυβέρνηση. Στην Σουηδία, ο πρωθυπουργός είναι όμηρος των ακροδεξιών. Στη Δανία, όπως παλαιότερα στην Πορτογαλία, η αριστερά έριξε την αριστερά. Στην Ιταλία σχηματίστηκε η 70ή κυβέρνηση από το 1946. Στη Γερμανία ακούγονται τριγμοί από το κυβερνητικό στρατόπεδο. Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα «επιτεύγματα» της απλής αναλογικής…
Αλλεπάλληλες πτώσεις κυβερνήσεων που οδηγούν σε πρόωρες εκλογές και πολύμηνη ακυβερνησία σε πολλές χώρες, επιβεβαιώνουν την ανάγκη για εκλογικά συστήματα που προσφέρουν σταθερές κυβερνήσεις. Ειδικά σ’ αυτήν την ταραγμένη εποχή και ειδικά στην Ελλάδα. Και ο χάρτης του χάους «εμπλουτίζεται» συνεχώς…
Ισραήλ: Πέντε εκλογές από το 2019
Στο Ισραήλ, τον Ιούνιο του 2021 σχηματίστηκε κυβερνητικός συνασπισμός, στον οποίο συμμετείχαν τα κόμματα της δεξιάς, της αριστεράς, του κέντρου και ένα αραβικό, προκειμένου να εκπαραθυρώσουν από την εξουσία τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Ακριβώς έναν χρόνο αργότερα, η κυβέρνηση έχασε την Δεδηλωμένη, μετά την αποχώρηση των βουλευτών της δεξιάς, οπότε και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές – για πέμπτη φορά σε λιγότερο από τρία χρόνια. Σ’ αυτές το αραβικό κόμμα εμφανίστηκε κομμένο στα τρία και ο συνασπισμός του Μπέντζαμιν Νετανιάχου κέρδισε 65 από τις 120 έδρες της Κνεσσέτ, γεγονός που σημαίνει ότι η κυβέρνησή του θα εξαρτάται από το υπερεθνικιστικό Θρησκευτικό Σιωνιστικό Κόμμα.
Ισπανία: Εκβιασμοί για τον προϋπολογισμό
Στην Ισπανία, για άλλη μια φορά η ψήφιση του προϋπολογισμού του 2023 περνά από διελκυστίνδα συμβιβασμών. Οι τροπολογίες του Λαϊκού Κόμματος και των επτά συμμάχων του απορρίφθηκαν στις 27 Οκτωβρίου με την βοήθεια των Καταλανών και Βάσκων συμμάχων της κυβέρνησης μειοψηφίας Σοσιαλιστών και Podemos. Πρόκειται, όμως, για την συμμαχία που έχει λάβει την ονομασία «Φρανκεστάιν».
Όχι άδικα, αφού οι υπερασπιστές των αποσχιστικών κινημάτων ζητούν και λαμβάνουν πάντα ανταλλάγματα. Σημειώστε ότι και οι ίδιοι οι Podemos στο παρελθόν παρεμπόδιζαν επί δύο χρόνια την ψήφιση του προϋπολογισμού της κυβέρνησης στην οποία συμμετείχαν και η χώρα προχωρούσε χωρίς κανέναν προϋπολογισμό!
Τώρα, οι Καταλανοί του ERC πιέζουν προκειμένου να σταματήσουν οι δικαστικές διαδικασίες κατά των Καταλανών αυτονομιστών. Και οι Βάσκοι του BILDU προειδοποιούν την κυβέρνηση να μην θεωρεί δεδομένη την στήριξή τους, ενώ οι Βάσκοι του αριστερού PNV δηλώνουν ότι «έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας».
Την ίδια ώρα, ήδη από τον περασμένο Ιούλιο, οι Podemos έχουν εκφράσει τις διαφωνίες τους για την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού και την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, ζητώντας επείγουσα σύγκληση της επιτροπής παρακολούθησης του κυβερνώντος συνασπισμού, υπεύθυνης για την τήρηση των δεσμεύσεων που τα δύο κόμματα ανέλαβαν κατά τον σχηματισμό κυβέρνησης, τον Ιανουάριο του 2020.
Γαλλία: Προϋπολογισμός χωρίς έγκριση της Βουλής
Στη Γαλλία, τα κόμματα της Αριστεράς κατέθεσαν στις 24 Οκτωβρίου πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης, την οποία υπερψήφισε και η ακροδεξιά της Λε Πεν. Τόσο αυτή η πρόταση όσο και άλλες δύο δεν πέρασαν, αλλά σημασία έχει ο λόγος της αναταραχής. Και αυτός είναι ότι η πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν, καθώς στο κατακερματισμένο γαλλικό κοινοβούλιο δεν υπήρχε πλειοψηφία για να ψηφιστεί ο προϋπολογισμός, αποφάσισε να ενεργοποιήσει το άρθρο 43 παράγραφος 9 του γαλλικού Συντάγματος, βάσει του οποίου ο προϋπολογισμός μπορεί να εγκριθεί χωρίς να προηγηθεί ψηφοφορία στη Βουλή. Κι’ αυτό, διότι ούτε η κεντροδεξιά των Ρεπουμπλικανών δεχόταν να ψηφίσει.
Κατά την συζήτηση στην Βουλή, που κράτησε πάνω από έξι μέρες, κατατέθηκε ο αριθμός-ρεκόρ των 3.500 τροπολογιών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο άρθρο έχει χρησιμοποιηθεί 89 φορές στη Γαλλία, ακριβώς επειδή δεν μπορεί να εξασφαλιστεί πλειοψηφία στη Βουλή – η τελευταία φορά ήταν το 2020, όταν ο τότε πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ θέλησε να περάσει την μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Σημειώστε επίσης ότι το άρθρο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά ανά νομοθετική περίοδο.
Σερβία: Έξι μήνες για κυβέρνηση μειοψηφίας
Στην Σερβία οι εκλογές διεξήχθησαν στις 3 Απριλίου 2022, αλλά κυβέρνηση σχηματίστηκε στις 26 Οκτωβρίου. Χρειάστηκαν δηλαδή πάνω από έξι μήνες για να σχηματιστεί κυβέρνηση μειοψηφίας Προοδευτικών και Σοσιαλιστών με την στήριξη των μειονοτικών κομμάτων.
Σουηδία: Κυβέρνηση μειοψηφίας μετά από τρεις κρίσεις σε έναν χρόνο
Στην Σουηδία, στις εκλογές της 11ης Σεπτεμβρίου 2022, το εθνικιστικό και αντιμεταναστευτικό κόμμα «Δημοκράτες της Σουηδίας» (SD) του Τζίμι Άκεσον, συγκέντρωσε το ποσοστό-ρεκόρ του 20,5% και αναδείχθηκε στην δεύτερη θέση. Δεν εντάχθηκε στην κυβέρνηση, αλλά προσφέρει ψήφο ανοχής συμμετέχοντας στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με αποτέλεσμα ο πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον, ηγέτης των Μετριοπαθών, να είναι ουσιαστικά όμηρος του ακροδεξιού Άκεσον. Έτσι έλαβε η αποτελούμενη από τους Μετριοπαθείς, τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Φιλελευθέρους κυβέρνηση Κρίστερσον ψήφο εμπιστοσύνης στις 17 Οκτωβρίου. Τα τρία κυβερνητικά κόμματα συγκεντρώνουν μόλις το 29% των ψήφων και επομένως χρειάζονται την στήριξη του Άκεσον στη Βουλή – με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Και όχι μόνο αυτό. Το κόμμα του Άκεσον και οι ηττημένοι των εκλογών Σοσιαλδημοκράτες έχουν την πλειοψηφία σε δώδεκα από τις δεκαέξι κοινοβουλευτικές επιτροπές. Δηλαδή με μεγάλη ευκολία μπορεί να απορριφθεί μια πρόταση του κυβερνητικού συνασπισμού. Και σίγουρα μπορεί η ακροδεξιά να ρίξει την κυβέρνηση ανά πάσα στιγμή.
Μάλιστα, όταν στις 23 Σεπτεμβρίου ο Πούτιν ανακοίνωσε την μερική επιστράτευση, χρειάστηκε να συνεδριάσει επειγόντως η Επιτροπή Άμυνας πριν καν καταστεί δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης και ενώ διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων.
Να θυμίσω εδώ ότι η Σουηδία έζησε τρεις κυβερνητικές κρίσεις σε έναν χρόνο. Μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2018 είχε σχηματιστεί κεντροαριστερή κυβέρνηση μειοψηφίας, που έπεσε τον Ιούνιο του 2021, όταν η Αριστερά απέσυρε την εμπιστοσύνη της από την κοκκινοπράσινη κυβέρνηση μειοψηφίας (Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι) του Σοσιαλδημοκράτη Στέφαν Λέβεν, δίνοντας την ευκαιρία στους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες του Τζίμι Άκεσον να υποβάλουν πρόταση δυσπιστίας.
Ο Λέβεν παραιτήθηκε οριστικά στις 10 Νοεμβρίου 2021 και αρχηγός του κόμματος αναδείχθηκε η Μαγκνταλένα Άντερσον. Έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και τελικά, στις 29 Νοεμβρίου 2021 σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας μόνο με το κόμμα της, με 100 βουλευτές από τους 349 και με την στήριξη ή την ψήφο ανοχής άλλων κομμάτων και βουλευτών. Γι’ αυτό και επτά ώρες μετά την ορκωμοσία της Άντερσον, καταψηφιζόταν ο προϋπολογισμός της και υπερψηφιζόταν ο προϋπολογισμός της κεντροδεξιάς.
Δανία: Το τελεσίγραφο που έριξε την κυβέρνηση
Στη Δανία διενεργήθηκαν πρόωρες εκλογές την 1η Νοεμβρίου, ενώ αυτές έπρεπε να πραγματοποιηθούν το 2023. Τις προκήρυξε η πρωθυπουργός και αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών Μέτε Φρεντέρικσεν, όταν ένα μικρό αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα της έστειλε τελεσίγραφο αποχώρησης. Έτσι, βρέθηκε στον αέρα το υπό τους Σοσιαλδημοκράτες «κόκκινο μπλοκ». Δηλαδή και στην Δανία, όπως παλαιότερα στην Πορτογαλία, η Αριστερά έριξε την Αριστερά!
Στις εκλογές της περασμένης Τρίτης, η συμμαχία κεντροαριστεράς – αριστεράς κέρδισε οριακά, εξασφαλίζοντας 90 από τις 179 έδρες του κοινοβουλίου, το συντηρητικό «γαλάζιο μπλοκ» έλαβε 73 έδρες και ένα νέο κεντρώο κόμμα 16.
Αν η Φρεντέρικσεν δεν κατορθώσει να συνεννοηθεί με κάποιο από τα άλλα κόμματα, τότε θα εξαρτάται συνεχώς από μία έδρα και θα κινδυνεύει να πέσει ανά πάσα στιγμή, όπως ήδη συνέβη. Και κάποιοι μιλούν για τον κίνδυνο μιας χαοτικής και σύντομης θητείας της νέας κυβέρνησης.
Ιταλία: Μια κυβέρνηση κάθε 13 μήνες
Στην Ιταλία, έχουμε κατά μέσο όρο μια κυβέρνηση κάθε 13 μήνες. Μετά την παραίτηση του Ντράγκι, τον περασμένο Ιούλιο και την διενέργεια πρόωρων εκλογών στις 25 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση Μελόνι έγινε στις 23 Οκτωβρίου η 70ή της χώρας από το 1946. Η χώρα γνώρισε δηλαδή 70 κυβερνήσεις με 44 διαφορετικούς πρωθυπουργούς.
Ο Μάριο Ντράγκι είχε αναλάβει στις 13 Φεβρουαρίου 2021, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Κόντε, που προκλήθηκε λόγω των διαφωνιών για την διάθεση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με τη σειρά του, ο Ντράγκι παραιτήθηκε όταν Σαλβίνι και Μπερλουσκόνι συμφώνησαν πως δεν μπορεί να συνεχιστεί η κυβερνητική συνεργασία με τα Πέντε Αστέρια, θέτοντας τον αποκλεισμό τους ως όρο στον Ντράγκι προκειμένου να συνεχίσουν να στηρίζουν την κυβέρνησή του. Από την πλευρά τους, τα Πέντε Αστέρια ήθελαν να παραμείνουν στην κυβέρνηση, αλλά βάζοντας όρους στον Ντράγκι για την παράταση ισχύος συγκεκριμένων μέτρων στήριξης συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, αλλά και για την διακοπή αποστολής όπλων στην Ουκρανία. Έτσι η χώρα οδηγήθηκε στις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, από όπου προέκυψε ο κυβερνητικός συνασπισμός της Μελόνι (Αδέλφια της Ιταλίας), Σαλβίνι (Λέγκα), Μπερλουσκόνι (Φόρτσα Ιτάλια) και του μικρού κόμματος «Εμείς οι μετριοπαθείς».
Γερμανία: Ηχηρές διαφωνίες μεταξύ των εταίρων
Ούτε στην Γερμανία πάνε καλύτερα τα πράγματα. Ο αρχηγός των Φιλελεύθερων Κρίστιαν Λίντνερ, που το 2017 είχε αρνηθεί να πάρει μέρος στην υπό την Μέρκελ κυβέρνηση συνασπισμού μαζί με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους – οπότε είχε σχηματιστεί ο μεγάλος συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών – αυτή τη φορά, τον Σεπτέμβριο του 2021, δέχθηκε να μπει σε κυβέρνηση με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, διεκδικώντας μάλιστα και λαμβάνοντας το υπουργείο των Οικονομικών. Το έκανε, όπως ειπώθηκε, για να βάζει φρένο στις απαιτήσεις των άλλων δύο. Αλλά ήλθε ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη χώρα φάνηκαν τα πρώτα σημάδια της ύφεσης. Πρόσφατα οι Φιλελεύθεροι υπέστησαν δεινή ήττα στις εκλογές της Κάτω Σαξονίας και ο Λίντνερ στριμώχτηκε, καθώς διαπιστώθηκε διαρροή ψήφων προς την ακροδεξιά (AfD).
«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, οι δύο εταίροι να βρίσκουν συνέχεια ιδέες για έξοδα και ο τρίτος να ψάχνει πώς θα τις χρηματοδοτήσει», είπε χαρακτηριστικά ο Γενικός Γραμματέας των Φιλελευθέρων, Μπιτζάν Τζιρ-Σαράι. «Ο κόσμος νομίζει πια ότι είμαστε κι εμείς αριστερό κόμμα», δήλωσε ο Λίντνερ. Στην Κάτω Σαξονία όμως, όπου το FDP έμεινε εκτός του τοπικού κοινοβουλίου, ο εχθρός δεν ήταν στα αριστερά του κόμματος.
Και στην Γερμανία το κυβερνητικό τοπίο προδιαγράφεται ζοφερό.
Σλοβακία: Όλα κρέμονται από μια κλωστή
Στην Σλοβακία από τον κυβερνητικό συνασπισμό αποχώρησε στις 5 Σεπτεμβρίου το κεντροδεξιό κόμμα «Ελευθερία και Αλληλεγγύη» (SaS). Η χώρα έμεινε ξαφνικά χωρίς Δεδηλωμένη στη Βουλή, ενώ οι προερχόμενοι από το SaS υπουργοί, ανάμεσά τους και ο υπουργός των Οικονομικών, παραιτήθηκαν από τις θέσεις τους.
Όλα ξεκίνησαν τον περασμένο Ιούλιο, όταν το SaS απαίτησε να παραιτηθεί ο υπουργός Οικονομίας Ιγκόρ Μάτοβιτς, κατηγορώντας τον ότι στηρίχθηκε στις ψήφους του ακροδεξιού κόμματος της αντιπολίτευσης για να ψηφιστούν τα μέτρα για τον πληθωρισμό.
Η κυβέρνηση συνεχίζει το έργο της, αλλά στην Βουλή διαθέτει μόνο 70 από τις 150 έδρες και αυτό σημαίνει ότι κρέμεται από μια κλωστή.
Μαυροβούνιο: Πρόταση μομφής και κατάρρευση
Στο Μαυροβούνιο, ο κυβερνητικός συνασπισμός, που είχε βρεθεί στην εξουσία μόλις τον προηγούμενο Απρίλιο, κατέρρευσε στις 20 του περασμένου Αυγούστου, μετά από πρόταση μομφής.
Η πτώση της κυβέρνησης προκλήθηκε εξαιτίας διαφωνιών σχετικά με μια αμφιλεγόμενη συμφωνία με την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία για το καθεστώς ιδιοκτησίας εκατοντάδων μοναστηριών και ιερών ναών.
Βουλγαρία: Τέσσερις εκλογές σε 1,5 χρόνο!
Οι Βούλγαροι πήγαν στις 2 Οκτωβρίου στις κάλπες για τέταρτη φορά από τον Απρίλιο του 2021. Η κυβέρνηση έπεσε στις 22 Ιουνίου, όταν ένα από τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού απέσυρε την εμπιστοσύνη του, έξι μόλις μήνες μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αμέσως, το κόμμα GERB του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ έσπευσε να καταθέσει ψήφο δυσπιστίας, προκαλώντας την πτώση της κυβέρνησης.
Στις εκλογές η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 37%. Για να εξασφαλιστεί η Δεδηλωμένη απαιτούνται 121 βουλευτές. Επτά κόμματα πέρασαν το όριο του 4%, ενώ το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ GERB εξασφάλισε την πρωτιά, αλλά μόνο 67 βουλευτές. Το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Κίριλ Πέτκοφ έλαβε 53 έδρες, το τουρκικό κόμμα 36, το λαϊκιστικό φιλορωσικό «Αναγέννηση» 27, το επίσης φιλορωσικό Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα 25, το ακροδεξιό «Δημοκρατική Βουλγαρία» 20, το φιλορωσικό του πρώην υπουργού Άμυνας Στέφαν Γιάνεφ 12.
Μέχρι σήμερα οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης δεν έχουν καρποφορήσει, ο Μπορίσοφ προειδοποιεί για νέες κάλπες, η υπηρεσιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα ψηφιστεί προϋπολογισμός επί της δικής της θητείας και στη Βουλή μαλώνουν σχετικά με την βοήθεια προς την Ουκρανία.
Ολλανδία και Βέλγιο: 271 και 652 μέρες για σχηματισμό κυβέρνησης
Στην Ολλανδία, η τρίτη κυβέρνηση Ρούτε παραιτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2021, μετά το σκάνδαλο των οικογενειακών επιδομάτων. Η χώρα πήγε σε εκλογές στις 17 Μαρτίου, αλλά κυβέρνηση σχηματίστηκε μετά από… 271 ημέρες. Με τα ίδια κόμματα που συμμετείχαν στις προηγούμενες κυβερνήσεις. Δηλαδή τέσσερα κόμματα διαπραγματεύονταν επί εννέα μήνες, ενώ είχαν κυβερνήσει άλλες τρεις φορές!
Το 2017, οι διαπραγματεύσεις για την τρίτη κυβέρνηση Ρούτε, είχαν διαρκέσει 225 ημέρες, ενώ το ρεκόρ κρατά το Βέλγιο, όπου στη χώρα σχηματίστηκε επτακομματική κυβέρνηση στις 30 Σεπτεμβρίου 2020, 652 μέρες μετά την τελευταία μη υπηρεσιακή κυβέρνηση και 500 μέρες από τις εκλογές του Μαΐου 2019.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, στην Πορτογαλία, στις πρόωρες εκλογές της 30ής Ιανουαρίου 2022 – όταν ένα από τα κόμματα του αριστερού κυβερνητικού συνασπισμού αποχώρησε – ο λαός έδωσε αυτοδυναμία στον πρωθυπουργό Κόστα, προσφέροντάς του πλειοψηφία 117 εδρών επί συνόλου 230.
Και ήταν αυτή η καλύτερη απάντηση στο χάος της απλής αναλογικής…
Αντίθετα, όσα συμβαίνουν στις υπόλοιπες χώρες διαψεύδουν τον κ. Τσίπρα, που δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει πως η απλή αναλογική «είναι μια μεγάλη ευκαιρία να μπούμε σε μια λογική προγραμματικών συγκλήσεων και συνεργασιών»!
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
